Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym

Druk nr 2657

Warszawa, 5 stycznia 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-151-09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy


-
o zmianie ustawy - Prawo o
szkolnictwie wyższym.


W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Prezes Rady
Ministrów.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym

Art. 1. W ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym
(Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 56 po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:
„1a. Związki zawodowe przedstawiają opinię w terminie 30 dni.
1b. W przypadku bezskutecznego upływu terminu, o którym mowa w ust. 1a,
wymóg zasięgnięcia opinii uważa się za spełniony.”;
2) w art. 58:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Statut uczelni niepublicznej nadaje jej założyciel albo uchwala organ
kolegialny uczelni wskazany w statucie, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 1, po
zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w uczelni.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:
„1a. Związki zawodowe przedstawiają opinię w terminie 30 dni.
1b. W przypadku bezskutecznego upływu terminu, o którym mowa w ust. 1a,
wymóg zasięgnięcia opinii uważa się za spełniony.”.

Art. 2. 1. W terminie 2 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy założyciel albo
organ kolegialny uczelni niepublicznej przedłoży ministrowi właściwemu do spraw
szkolnictwa wyższego do zatwierdzenia statut odpowiadający przepisom niniejszej ustawy.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli:
1) w dniu nadania albo uchwalenia statutu uczelni niepublicznej nie działał w tej
uczelni związek zawodowy;
2) w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy w uczelni niepublicznej nie działa w tej
uczelni związek zawodowy;
3) statut uczelni niepublicznej był zaopiniowany przez działający w tej uczelni
związek zawodowy.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 144, poz. 1043 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 80, poz. 542, Nr 120, poz. 818, Nr 176, poz. 1238 i 1240
i Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416 oraz z 2009 r. Nr 68, poz. 584, Nr 157, poz. 1241, Nr 161,
poz. 1278 i Nr 202, poz. 1553.


01/12-kt
2
UZASADNIENIE

Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawnego
do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 kwietnia 2009 r., sygn. akt K 27/07.
Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca
2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.) z art. 59
ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie w jakim pomija prawo związków
zawodowych działających w uczelni niepublicznej do opiniowania zmian w jej statucie.
Dokonując analizy przepisów ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym należy mieć na
uwadze, iż ustawodawca wprowadził szereg różnic między regulacją dotyczącą uczelni
publicznej a regulacją odnoszącą się do uczelni niepublicznej. Rozbieżności są widoczne
zwłaszcza w zakresie procesu uchwalania statutów obu typów uczelni, ale dotyczą również
zakresu spraw w nich regulowanych.
Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy, statut uczelni publicznej uchwala jej senat większością
co najmniej dwóch trzecich głosów swojego składu, po zasięgnięciu opinii związków
zawodowych działających w uczelni. Natomiast proces uchwalania statutu uczelni
niepublicznej nie przewiduje takiej procedury (art. 58 ust. 1 ustawy).
Podkreślenia wymaga, iż statut uczelni niepublicznej może regulować więcej kwestii
decydujących o treści stosunku pracy, niż statut uczelni publicznej. Przykładowo statut
uczelni niepublicznej może określać inny tryb mianowania na stanowisko profesora
zwyczajnego lub profesora nadzwyczajnego osoby pełniącej funkcję rektora niż tryb
przewidziany dla mianowania profesora zwyczajnego lub profesora nadzwyczajnego uczelni
publicznej (art. 121 ust. 5 w związku z art. 121 ust. 4). Ponadto zgodnie z art. 130 ust. 8
ustawy, w statucie można ustanowić inny wymiar pensum dydaktycznego oraz czasu pracy
niektórych pracowników uczelni.
W kontekście powyższego rozpatrzenia wymaga kwestia udziału związków
zawodowych w procesie nadawania statutu uczelni niepublicznej jak również w procedurze
zmiany statutu tej uczelni.
Prawo do rokowań związków zawodowych gwarantuje art. 59 ust. 2 Konstytucji, który
stanowi, że związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają „prawo do rokowań”,
w celu rozwiązywania sporów zbiorowych oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i
innych porozumień. Zdaniem Trybunału prawo to powinno być interpretowane szeroko, gdyż
stanowi ono konkretyzację zasady dialogu społecznego, wynikającej z preambuły
Konstytucji, jak również z gwarancji wolności tworzenia i działania związków zawodowych,
wyrażonej w art. 12 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W konsekwencji prawo to obejmuje nie tylko rozwiązywanie sporów zbiorowych
i zawieranie układów zbiorowych pracy, lecz dotyczy również zawierania „innych
porozumień”. Wynika z tego, że spory zbiorowe nie mogą być postrzegane jako jedyny
dopuszczalny przedmiot rokowań (W. Sokolewicz, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.
Komentarze, L. Garlicki red., t. IV, Warszawa 2005, s. 34).
W myśl powyższego obowiązek rokowań odnosi się do wszystkich porozumień
określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, obejmując również statuty
uczelni, gdyż zakres spraw regulowanych statutem dotyczy m.in. sytuacji prawnej osób
zatrudnionych w uczelniach wyższych.
Zatem przez rokowania w celu zawarcia „innych porozumień”, należy rozumieć
zgłaszanie przez związki zawodowe uwag i opinii do projektów statutów jako aktów prawnych
normujących funkcjonowanie takich jednostek organizacyjnych, jak uczelnie, w zakresie
określonym ustawą. Odnosi się to do prawa związków zawodowych do wyrażania opinii
we wszystkich sprawach dotyczących praw i obowiązków pracowników danej uczelni.
Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, stwierdzić należy, iż niekonstytucyjność
art. 58 ust. 1 ustawy, wynika z braku uregulowania w tym przepisie prawa związków
zawodowych uczelni niepublicznej do opiniowania zmian wprowadzanych do statutu takiej
uczelni. Trybunał podkreśla przy tym, że stan niekonstytucyjności może zostać zniesiony
przez zapewnienie w ustawie kompetencji opiniodawczych związkom zawodowym,
funkcjonującym w uczelniach niepublicznych.
Ponadto podkreślenia wymaga, że koncepcja szerokiego rozumienia prawa do
rokowań jest zgodna z linią orzeczniczą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w sprawach dotyczących wolności stowarzyszania się, w tym wolności związków
zawodowych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, z późn. zm.), „każdy ma prawo do swobodnego,
pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem
tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów”.
2