Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

Warszawa, 29 stycznia 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-183(6)/09






Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec poselskiego
projektu ustawy:
- o zmianie ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych oraz
niektórych innych ustaw (druk nr
2469).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Pracy i
Polityki Społecznej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk
Stanowisko Rady Ministrów
wobec
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
niektórych innych ustaw
(druk nr 2469)

Rada Ministrów wnosi o odrzucenie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk 2469), z uwagi
na poniższe:

1. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
niektórych innych ustaw przewiduje w art. 1 pkt 1 i 2 zmianę zasad podlegania
ubezpieczeniu chorobowemu osób prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą i osób z nimi współpracujących poprzez wprowadzenie obowiązkowego
ubezpieczenia chorobowego dla tych osób, a w art. 2 zmianę zasad wypłaty
świadczeń z ubezpieczenia chorobowego dla tych ubezpieczonych.

Rada Ministrów nie widzi przesłanek do wprowadzenia obowiązkowego ubezpieczenia
chorobowego dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osób z nimi
współpracujących. Aktualnie, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) –
zwanej dalej ustawą o s.u.s, osoby te podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na
swój wniosek. Oznacza to, że każdy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą i
osoby z nim współpracujące mają prawo wyrazić wolę przystąpienia do ubezpieczenia
chorobowego, a tym samym podjąć decyzję dotyczącą zwiększenia należności składkowych
o składkę na ubezpieczenie chorobowe.
Na równi z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą i osobami z nimi
współpracującymi dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:
- osoby wykonujące pracę nakładczą,
- osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem
cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - zleceniobiorcy, oraz osoby
z nimi współpracujące,

1
- osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy,
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego
aresztowania,
- duchowni.

Złożenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym rodzi po stronie
osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą (lub osoby z nią współpracującej)
zwiększenie obciążeń składkowych. Zatem każda z tych osób może ocenić, czy chce ponosić
dodatkowe obciążenia z tego tytułu, czy też nie. W czasie prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej (współpracy przy niej) do ubezpieczenia chorobowego można
przystąpić w dowolnym wybranym przez siebie terminie, informując o tym ZUS poprzez
złożenie druku ZUS ZUA i rozpoczęcie opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe.
Prowadzący działalność (osoba współpracująca) może również w dowolnym terminie
wystąpić z tego ubezpieczenia składając dokument ZUS ZWUA i zaniechać jednocześnie
opłacania składki. Warunkiem trwania w ubezpieczeniu chorobowym jest jedynie terminowe
opłacanie składek w prawidłowej wysokości. W przypadku nieopłacenia składek w terminie
lub opłacenia w zaniżonej wysokości, ubezpieczony może zwrócić się z wnioskiem do ZUS
o przywrócenie terminu na opłacenie tej składki. W przypadku wyrażenia zgody przez
Zakład, ubezpieczony nie traci prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Po upływie blisko 10 lat od wprowadzenia przepisów ustawy o s.u.s instytucja przywracania
terminu i procedura z nią związana nie powinna budzić większych kontrowersji, wydaje się
również, że nie stanowi ona szczególnego utrudnienia dla osób prowadzących działalność
gospodarczą. Wydaje się ponadto, że wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia
chorobowego dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz dla osób z
nimi współpracujących, a co za tym idzie znaczne zwiększenie obciążeń składkowych dla
przedsiębiorców nie spotkałoby się z pozytywnym odzewem społecznym.
W świetle powyższego nieuzasadnione staje się również wprowadzenie zmian w ustawie
z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.) dostosowujących
przepisy tej ustawy do proponowanej zmiany ustawy o s.u.s. wprowadzającej obligatoryjne
ubezpieczenie chorobowe dla osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi
współpracujących.


2
2. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
niektórych innych ustaw przewiduje w art. 1 pkt 3 zmianę okresu przedawnienia
należności z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby
trzeciej lub następcy prawnego. Zgodnie z tym projektem, przedawnienie należności
z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub
następcy prawnego następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym wydana decyzja stała się prawomocna, a nie - jak
dotychczas - licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została
wydana.

Rada Ministrów nie popiera wprowadzenia proponowanej zmiany. Wydłużenie okresu
dochodzenia należności do 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło
uprawomocnienie się decyzji wydaje się zbyt daleko idące. Decyzje wydawane osobom
trzecim są konsekwencją niemożności wydania decyzji podmiotom zobowiązanym
do opłacenia należności w pierwszej kolejności. Zatem obowiązek osób trzecich jest
następczym w stosunku do pozostałych zobowiązanych i jako taki powinien być
egzekwowany w ostateczności. Ponadto dotychczasowy zapis ustawowy koresponduje
w zakresie ostateczności decyzji z treścią art. 118 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -
Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), zgodnie z którym
przedawnienie zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby
trzeciej następuje po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym została
doręczona decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Natomiast zgodnie z
treścią art. 24 ust. 5d ustawy o s.u.s., przedawnienie należności z tytułu składek wynikających
z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5
lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana. Zarówno na
gruncie ubezpieczeń społecznych, jak i na gruncie prawa podatkowego fakt odwoływania się
osoby trzeciej od decyzji nie powoduje zawieszenia biegu przedawnienia.

3. Ponadto poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych oraz niektórych innych ustaw przewiduje w art. 1 pkt 5 - 7 uchylenie
przepisów dotyczących wymierzania przez ZUS płatnikom składek i instytucjom
obsługującym wpłaty składek opłaty dodatkowej. W opinii projektodawców
wymierzanie opłaty dodatkowej wiąże się ze zbyt wysokimi kosztami po stronie ZUS
i jest zbędnym obciążeniem dla płatników składek i instytucji obsługujących wpłaty
składek.

3

Rada Ministrów jest przeciwna wprowadzeniu proponowanej zmiany. Opłata dodatkowa ma
zmotywować płatników składek i instytucje obsługujące wpłaty do terminowego
przekazywania zgłoszeń do ubezpieczeń, imiennych raportów miesięcznych, deklaracji
rozliczeniowej, zgłoszenia płatnika składek, dokumentów płatniczych lub zlecenia
płatniczego, co ma znaczenie dla terminowego przekazywania przez ZUS składek do OFE.
Pobrana przez ZUS dodatkowa opłata jest przekazywana na rachunek ubezpieczonego do
otwartego funduszu emerytalnego. Nieprzekazanie składek przez ZUS do OFE w terminie
skutkuje obciążeniem ZUS odsetkami, zgodnie z art. 47 ust. 10a ustawy o s.u.s. Brak sankcji
dla płatników składek i instytucji obsługujących wpłaty mógłby spowodować wzrost kosztów
po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zdziwienie budzi natomiast propozycja zawarta w art. 1 pkt 4 projektu ustawy. Należy
bowiem wskazać, że uproszczenie zasad składania dokumentów do ZUS przez osoby
duchowne było przedmiotem przedłożenia rządowego. Owa zmiana została przyjęta przez
Sejm w dniu 3 kwietnia 2009 r. Zgodnie z informacją zamieszczoną na stronach sejmowych
za jej przyjęciem głosowało 414 posłów, w tym - 147 posłów PiS. Ustawa regulująca tę
kwestię została ostatecznie przyjęta przez Sejm po poprawkach Senatu w dniu 24 kwietnia
2009 r. i została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 12 maja 2009 r. Nr 71 pod pozycją
609; wejście w życie uproszczonych zasad składania dokumentów do ZUS przez osoby
duchowne nastąpi z dniem 1 czerwca 2010 r.

Ponadto nierealny wydaje się proponowany termin wejścia w życie regulacji –

z dniem 1 stycznia 2009 r., zważywszy, że proponowana regulacja wiąże się ze zwiększeniem
obciążeń finansowych przedsiębiorców. W warunkach 2009 r. roczny koszt z tytułu składki
na ubezpieczenie chorobowe wyniósłby 563,28 zł (12 x 46,94 zł). Wejście w życie regulacji
odnoszących się do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym osób
prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących z mocą wsteczną
łamie zasadę lex retro non agit oraz zasadę ochrony praw słusznie nabytych wynikających z
zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP).

Podsumowując, z uwagi na fakt, że większość proponowanych zapisów, zwłaszcza w zakresie
obciążenia przedsiębiorców zwiększonymi kosztami prowadzenia działalności, wydaje się
mieć negatywny wpływ na rozwój przedsiębiorczości i nie znalazłaby poparcia społecznego,

4