Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 243

Warszawa, 19 grudnia 2007 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:



- o zmianie ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Ryszarda Zbrzyznego.



(-) Andrzej Celiński; (-) Tomasz Garbowski; (-) Henryk Gołębiewski;
(-) Tomasz Kamiński; (-) Witold Klepacz; (-) Janusz Krasoń; (-) Zbigniew
Matuszczak; (-) Krzysztof Matyjaszczyk; (-) Henryk Milcarz; (-) Tadeusz
Motowidło; (-) Wojciech Olejniczak; (-) Artur Ostrowski; (-) Stanisław
Rydzoń; (-) Elżbieta Streker-Dembińska; (-) Wiesław Andrzej Szczepański;
(-) Jerzy Szmajdziński; (-) Ryszard Zbrzyzny.
Projekt


U S T A W A
z dnia............................2008 r.
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych


Art. 1.
W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) wprowadza się następują-
cą zmianę:
1) art. 29 ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) mężczyzna – po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35 letni okres
składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25 letni okres składkowy
i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.”

Art. 2.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia.


1 Niniejszą ustawą zmienia się ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-
czeń Społecznych.(Dz. U. z 2004 r. Nr 39 poz. 353)

2 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99,
poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr
236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr
208, poz. 1534 oraz z 2007 r. Nr.17 poz. 95, Nr 82 poz. 558, Nr 191 poz. 1368 i 1369, Nr 200 poz. 1445.
U Z A S A D N I E N I E

Aktualny stan prawny i potrzeba uchwalenia ustawy
W wyniku reformy systemu emerytalnego wprowadzonej w życie z dniem 1
stycznia 1999 roku możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, istniejąca w
systemie emerytalnym przed reformą, ulega stopniowej likwidacji. Zgodnie z obec-
nym stanem prawnym począwszy od 1 stycznia 2009 roku taką możliwość będą mie-
li jeszcze tylko górnicy oraz pracownicy, którzy spełnili ustawowo określone wymo-
gi stażowe przed końcem 1998 roku. Możliwość taka ulega natomiast likwidacji w
stosunku do wszystkich pozostałych pracowników, zatrudnionych w warunkach
szczególnych i szczególnym charakterze oraz kobiet mających 30 letni okres skład-
kowy i nieskładkowy albo 20 letni okres składkowy i nieskładkowy jeżeli zostały
uznane za całkowicie niezdolne do pracy a także mężczyzn mających co najmniej 25
letni okres składkowy i nieskładkowy jeżeli zostali uznani za całkowicie niezdolnych
do pracy.
Jak wynika z powyższego, obowiązujące przepisy pozbawiają mężczyzn pra-
wa do wcześniejszej emerytury w zakresie takim jak kobiety.
23 października 2007 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne VIII Wy-
działu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Łodzi dotyczące wyłą-
czenia mężczyzn z prawa do wcześniejszej emerytury.
Trybunał orzekł, że art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emerytu-
rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim nie przy-
znaje prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym mężczyźnie, który -
odpowiednio jak kobieta, która nabywa to prawo po osiągnięciu wieku 55 lat i co
najmniej 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego - osiągnął wiek 60 lat i co
najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, jest niezgodny z art. 32 i art. 33
Konstytucji.
Przepis ten w zakresie uznanym przez Trybunał za niezgodny z Konstytucją,
będący niczym nieuzasadnionym pominięciem ustawodawczym o cechach dyskry-
minujących, traci moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogło-
szenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Wyrok zobowiązuje ustawodawcę do dokonania odpowiedniej zmiany w sta-
nie prawnym. Podjęcie decyzji w tej sprawie powinno nastąpić najpóźniej w terminie
roku od daty opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Jednakże z uwagi
na przewidywane roszczenia ze strony mężczyzn, którzy będą dochodzić swoich
uprawnień do emerytury w drodze postępowania sądowego, kosztownego zarówno
dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jak też wymiaru sprawiedliwości, wskazane
jest dokonanie zmian w ustawie w terminie najkrótszym z możliwych.
Istota projektowanych rozwiązań
Celem projektowanej regulacji jest stworzenie możliwości uzyskania emerytu-
ry na dotychczasowych zasadach przez mężczyzn po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli
mają co najmniej 35 letni okres składkowy i nieskładkowy.
Projektowana ustawa w praktyce obejmie mężczyzn, którzy wiek 60 lat ukoń-
czą najpóźniej do 31 grudnia 2008 roku. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym
prawo do wcześniejszych emerytur wygasa z tym dniem. Od 1 stycznia 2009 roku
|w wieku niższym od powszechnie obowiązującego będą mogły przechodzić na
emeryturę tylko osoby zatrudnione w szczególnych warunkach lub szczególnym
charakterze, w tym przede wszystkim na, zapowiedziane z chwilą wprowadzania
reformy systemu ubezpieczeń społecznych, tzw. emerytury pomostowe.
Projektowana treść art. 2 jest logiczną konsekwencją przyjętego założenia, aby
ustawa weszła w życie w jak najszybszym terminie.
Przewidywane skutki projektowanych rozwiązań oraz sposoby finansowania
Określenie skutków finansowych proponowanych rozwiązań nie jest sprawą
prostą, bowiem wielką niewiadomą jest ilość mężczyzn, którzy skorzystają z możli-
wości wcześniejszego przejścia na emeryturę. Trzeba bowiem pamiętać, że spełnienie
warunków nie oznacza, iż pracownik będzie natychmiast zabiegał o emeryturę.
Liczba przyszłych emerytów, w stosunku do wszystkich mężczyzn, którzy do
końca 2008 roku potencjalnie ukończą wiek 60 lat, będzie znacznie mniejsza z po-
wodu nie spełnienia innych ustawowych warunków, a mianowicie:
• część pracowników nigdy nie spełni wymagań odnośnie 35 letniego stażu pracy
z powodu przerw w pracy, przejścia na renty czy też z powodu przedwczesnych
zgonów;
• część mężczyzn nie spełni warunku, aby ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku
o emeryturę, mieć status pracownika lub osoby uprawnionej do renty z tytułu
niezdolności do pracy;
• część mężczyzn nie spełni wymogu, aby w okresie ostatnich 24 miesięcy podle-
gania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rento-
wym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy,
a ponadto:
• część pracowników zdecydowana jest pracować jak najdłużej i zechce mieć tylko
nabyte prawo do emerytury w razie przypadku utraty pracy,
• dla niektórych oferta przejścia na wcześniejszą emeryturę, w sytuacji gdy mają
zatrudnienie, nie będzie atrakcyjna, nawet jeśli spełnią warunki uprawniające do
takiej emerytury, zdają sobie bowiem sprawę z tego, że przejście na emeryturę
oznacza istotne zmniejszenie ich bieżących dochodów,
• część pracowników osiągnie uprawnienia do wcześniejszej emerytury w oparciu
o przepisy dotyczące osób pracujących w szczególnych warunkach lub szczegól-
nym charakterze.

Biorąc powyższe pod uwagę można szacunkowo przyjąć, że z prawa do pobiera-
nia emerytury już w roku przyszłym może skorzystać niespełna 100 tys. mężczyzn.
Roczny koszt tych emerytur oscylować będzie w granicach ok. 1,83 mld złotych.
Konkludując trzeba podkreślić, że wydatki z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
z tytułu wprowadzenia projektowanej ustawy ulegną zwiększeniu w stosunku do
aktualnie ponoszonych. Przyjęcie projektowanej ustawy spowoduje jednak, że kosz-
ty te zostaną ograniczone, bowiem dzięki niej uniknie się wydatków związanych z
trybem odwoławczym od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w tym także
wykreowanych wyrokami sądów na skutek przegrywanych procesów przez ZUS.
Należy bowiem podkreślić, że w momencie ogłoszenia wyroku Trybunału uchylone
zostało domniemanie konstytucyjności przepisu z związku z czym fakt ten wymaga
uwzględniania w procesie stosowania prawa. W praktyce oznacza to, że sądy pracy i
ubezpieczeń społecznych przyznawać będą prawo do emerytury w każdym przy-
padku złożenia odwołania od decyzji ZUS, odmawiającej prawa do emerytury z po-
wodu braku odpowiednich regulacji prawnych.
Zgodność projektowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.