Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw

OCENA SKUTKÓW REGULACJI


1. Podmioty, których dotyczy proponowana regulacja
Jednostki samorządu terytorialnego, wojewodowie i wydziały właściwe do spraw pomocy
społecznej w urzędach wojewódzkich, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jednostki organizacyjne
pomocy społecznej, organizacje pozarządowe prowadzące działalność w zakresie pomocy
społecznej, podmioty prowadzące działalność w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej
całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym
wieku.

2. Wyniki konsultacji społecznych
Projekt otrzymały w ramach konsultacji społecznych następujące organizacje:
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Niezależny Samorządny Związek
Zawodowy „Solidarność”, Sekcja Krajowa Pracowników Pomocy Społecznej NSZZ
„Solidarność”, Federacja Związków Zawodowych Pracowników Ochrony Zdrowia, Związek
Nauczycielstwa Polskiego, Forum Związków Zawodowych, Konfederacja Pracodawców
Polskich, Krajowa Rada Spółdzielczości, Związek Rzemiosła Polskiego, Krajowa Izba
Gospodarcza, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, Krajowy Związek Rewizyjny
Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji
Rolniczych, Business Centre Club – Związek Pracodawców, Polskie Towarzystwo Pracowników
Socjalnych, Stowarzyszenie Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej.
Wszystkie organizacje, które przesłały uwagi do opiniowanej regulacji, odnosiły się
pozytywnie do przesłanego projektu. W większości zgłoszonych uwag podkreślano potrzebę
ewentualnego doprecyzowania proponowanych przepisów. Do uwag o istotnym charakterze,
które zgłosiła większość organizacji, zaliczyć należy zaproponowany w projekcie tryb
konkursowego wyboru dyrektorów i zastępców dyrektorów domów pomocy społecznej oraz ich
kadencyjność. W uwagach przeważnie pojawiał się zarzut dyskryminacji dyrektorów domów
pomocy społecznej w porównaniu do innych dyrektorów jednostek organizacyjnych pomocy
społecznej, gdzie nadal nie byłoby kadencyjności oraz konkursów. Ponadto zgłoszono szereg

12
postulatów dotyczących m.in. składu komisji konkursowych oraz przepisów przejściowych
w zakresie terminów przeprowadzania konkursów. Pojawiły się również uwagi wskazujące na
możliwość upolitycznienia stanowiska dyrektora domu w związku z jego kadencyjnością.
Uwzględniając ww. uwagi, zdecydowano się na wykreślenie z projektu zmiany trybu
konkursowego wyboru dyrektorów i zastępców dyrektorów domów pomocy społecznej. Zmiana
ta wymaga bowiem głębszej analizy i ewentualnego wprowadzenia w ramach planowanej
szerszej reformy pomocy społecznej w Polsce.
Z uwagi na konieczność zachowania profesjonalnej kadry wykonującej zadania wojewody
z zakresu nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (odpowiednie kwalifikacje i wymagany staż
pracy w pomocy społecznej określają przepisy prawa) nie została uwzględniona propozycja
zgłoszona przez Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów dotycząca wprowadzenia
„czynnika społecznego” do nadzoru i kontroli w ww. zakresie.
Projekt został pozytywnie oceniony przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu
Terytorialnego.
Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został zamieszczony
na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
(www.mpips.gov.pl/bip). Ż aden podmiot nie zgłosił zainteresowania projektem w trybie tej
ustawy.

3. Skutki dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz finansów
publicznych
Część proponowanych zmian ma charakter redakcyjny bądź doprecyzowujący brzmienie
obecnych przepisów, co nie rodzi skutków finansowych.

Koszty dla budżetu państwa wynikające z wprowadzenia w art. 127b obowiązkowego
w urzędach wojewódzkich minimalnego limitu zatrudnienia inspektorów do spraw nadzoru
i kontroli w pomocy społecznej dającego możliwość realizacji obowiązków ustawowych
związanych z nadzorem i kontrolą w pomocy społecznej
Biorąc pod uwagę sprawozdanie Rb-70 za IV kw. 2008 r., zgodnie z którym przeciętne
wykonanie zatrudnienia w urzędach wojewódzkich wyniosło w 2008 r. ok. 76 % planu po
zmianach, wydaje się możliwe ewentualne rozpoczęcie zatrudnienia dodatkowych inspektorów

13
do spraw nadzoru i kontroli w pomocy społecznej w ramach planowanego w ustawie budżetowej
na rok 2009 (i w roku 2010) limitu zatrudnienia w budżetach wojewodów w dziale 750 –
Administracja publiczna.
Ewentualne wydatki z budżetu państwa na zwiększenie liczby inspektorów do spraw nadzoru
i kontroli w pomocy społecznej spowodują jednocześnie zwiększenie wykrywalności
nieprawidłowości w działalności kontrolowanych jednostek oraz wykrywalności nielegalnie
działających placówek całodobowej opieki. Konsekwencją zwiększenia skuteczności działalności
inspektorów będzie zwiększenie dochodów budżetu państwa z uwagi na to, że wpływy z tytułu
nakładanych kar pieniężnych (których wysokość dodatkowo w projekcie zostaje znacząco
zwiększona) stanowią dochód budżetu państwa.
Dodatkowo w związku ze zwiększeniem liczby kontroli inspektorów wojewódzkich zwiększy się
liczba sankcji (w tym kar pieniężnych) nakładanych na podmioty działające niezgodnie
z prawem. Zwiększenie liczby spraw prowadzonych przez urzędy wojewódzkie spowoduje
również zwiększenie liczby odwołań od rozstrzygnięć wojewody oraz spraw sądowo-
-administracyjnych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego. Zwiększenie liczby kar nakładanych przez wojewodów i ministra właściwego
do spraw zabezpieczenia społecznego może spowodować również zwiększenie liczby
postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez naczelników urzędów skarbowych.
Zmiany dotyczące możliwości powstawania wielotypowych domów pomocy społecznej
przyniosą oszczędności w finansach powiatów ze względu na zmniejszenie liczby zatrudnionych
w domach pracowników obsługi, co może umożliwić zwiększenie jakości ś wiadczonych usług
przez przeznaczenie oszczędności na poprawę wskaźnika zatrudnienia pracowników zespołu
terapeutyczno-opiekuńczego.

Ocena skutków finansowych z tytułu odpłatności za usługi w ośrodkach wsparcia dla osób
z zaburzeniami psychicznymi
W obecnym stanie prawnym brak jest podstaw prawnych do pobierania odpłatności za usługi
w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, z wyjątkiem województw, które
określiły zasady pobierania i zwalniania z odpłatności zarządzeniem wojewody. Mimo ustalania
odpłatności przez niektóre organy prowadzące ośrodki, w oparciu o art. 97 ust. 1 ustawy
o pomocy społecznej, większość takich decyzji została uchylona przez samorządowe kolegia

14
odwoławcze, ze względu na brak podstawy prawnej do ustalania przedmiotowej odpłatności
tylko w ramach ustaleń organu prowadzącego z osobą korzystającą z usług.
Uregulowanie tej kwestii w niniejszej ustawie jest niezbędne, aby wypełnić lukę prawną
i ujednolicić zasady odpłatności w całym kraju. Odpłatność będzie ustalana od kwoty dochodu
osoby lub na osobę w rodzinie przekraczającej odpowiednie kryteria dochodowe,
o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej.
Należy jednak mieć na uwadze, ż e realizacja tego zadania ma na celu pomoc osobom
z zaburzeniami psychicznymi, których dochody w większości przypadków są na bardzo niskim
poziomie (renty socjalne, renty inwalidzkie, zasiłki stałe). Dlatego też odpłatność ustalono na
niskim poziomie (5 % kwoty dochodu). Wyższe dochody mogą wykazywać tylko osoby
zamieszkujące wspólnie z rodzinami. Zbyt wysoka odpłatność w stosunku do dochodu tych osób
mogłaby powodować rezygnację osób z uczestnictwa w zajęciach ośrodka wsparcia, co może
skutkować pogorszeniem stanu zdrowia i koniecznością hospitalizacji, która jest znacznie
droższa niż utrzymanie osoby w ośrodku wsparcia.
Szacuje się, że około 70 % osób korzystających z usług będzie ponosiło odpłatność, a około 30 %
może korzystać ze zwolnienia z ponoszenia opłat ze względu na trudną sytuację życiową lub
materialną. Według stanu na koniec 2007 r. w 625 ośrodkach wsparcia dla osób
z zaburzeniami psychicznymi z usług korzystało ponad 19.000 osób, z czego ponad 18.000
w środowiskowych domach samopomocy. Szacuje się, że z tej grupy odpłatność będzie ponosiło
ok. 13.300 osób, których najniższy dochód na osobę lub osobę w rodzinie musi przekraczać
odpowiednio kwotę 477 zł lub 351 zł. Wówczas 5-procentowa odpłatność na poziomie
minimalnym wynosi 23,85 zł od 477 zł lub 17,55 zł od 351 zł. Średnia kwota odpłatności wynosi
więc około 20,7 zł, co po przeliczeniu daje szacunkową kwotę dochodu dla budżetu państwa
w okresie 12 miesięcy wynoszącą 3 303 720 zł. Powyższe wyliczenie opiera się jedynie na
wartościach szacunkowych, ze względu na brak danych o faktycznej strukturze rodzin osób
korzystających z usług w ośrodkach wsparcia, a także o ich faktycznych dochodach.

4. Wpływ na rynek pracy
Proponowana regulacja nie będzie miała wpływu na rynek pracy.

5. Wpływ na sytuację i rozwój regionów
Proponowana regulacja nie będzie miała wpływu na sytuację i rozwój regionów.

15

6. Wpływ na konkurencyjność zewnętrzną i wewnętrzną gospodarki, w tym na funkcjonowanie
przedsiębiorstw
Wejście w ż ycie projektu nie będzie miało wpływu na konkurencyjność wewnętrzną
i zewnętrzną, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

8. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Projekt nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt
ustawy
nie
podlega
notyfikacji
zgodnie
z
trybem
przewidzianym
w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).

23-08-dg

16