Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej

8) w art. 39 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Termin określony w żądaniu, o którym mowa w ust. 1, nie może być krótszy niż 14 dni,
chyba że o informacje dotyczące udzielonej pomocy występuje Komisja.”.

Art. 2. 1. Do postępowań wszczętych a nie zakończonych do dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
2. Przepis art. 25 ust. 3 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu
nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do pomocy publicznej udzielonej beneficjentowi po
dniu 14 kwietnia 2008 r. i nie wypłaconej do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia.

04/03-kt
5
U Z A S A D N I E N I E

Projekt ustawy ma na celu dostosowanie przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r.
o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59,
poz. 404 oraz z 2008 r. Nr 93, poz. 585) do zmieniających się wspólnotowych regulacji
z zakresu pomocy publicznej dotyczących procedur udzielania pomocy (brak możliwości
wypłacenia beneficjentowi nowej pomocy do czasu wykonania obowiązku zwrotu pomocy
już udzielonej i przekazywanie beneficjentom pomocy informacji o nadanym przez Komisję
Europejską numerze referencyjnym programu pomocowego). Ponadto projekt ustawy
doprecyzowuje obecnie funkcjonujące rozwiązania, w szczególności w zakresie postępowania
dotyczącego projektu ustawy będącej programem pomocowym opracowywanym przez
podmiot niebędący organem administracji publicznej oraz zakresu dokumentów i informacji
przedkładanych przez podmiot ubiegający się o uzyskanie pomocy de minimis lub pomocy
de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.

Nowelizacja art. 6 ust. 2 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej
ma na celu rozszerzenie katalogu przypadków, w których możliwe będzie udzielanie pomocy
publicznej przewidzianej w akcie normatywnym, który uzależnia nabycie prawa do
otrzymania pomocy wyłącznie od spełnienia przesłanek określonych w tym akcie, bez
konieczności wydania decyzji lub zawarcia umowy, albo gdy wydawana decyzja jedynie
potwierdza nabycie prawa. Proponuje się, aby taka pomoc mogła być udzielana nie tylko,
jeżeli akt normatywny jest programem pomocowym zatwierdzonym przez Komisję zgodnie
z art. 88 Traktatu WE (obecna regulacja), ale również wtedy, gdy przewiduje on udzielanie
pomocy, której nie dotyczy obowiązek notyfikacji. Sytuacja taka występuje w przypadku
pomocy udzielanej w ramach wyłączeń grupowych lub pomocy de minimis, która to pomoc
ze swej istoty nie wymaga notyfikacji (art. 1 pkt 1 projektu). Skutkiem zmiany
art. 6 ust. 2 ustawy będzie zatem umożliwienie udzielania pomocy w ramach wyłączeń
grupowych. Zmiana przedmiotowego przepisu ma również na celu usunięcie wątpliwości
odnośnie do pomocy de minimis.

W art. 1 pkt 2 projektu ustawy wprowadzono obowiązek przekazywania wraz z projektem
ustawy będącej programem pomocowym opracowanym przez podmiot niebędący organem
administracji publicznej informacji niezbędnych do oceny zgodności projektowanej pomocy
ze wspólnym rynkiem. Podobny obowiązek istnieje już w przypadku pozostałych projektów
programów pomocowych oraz projektów pomocy indywidualnej. Informacje te są konieczne
do wydania opinii przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub ministra
właściwego do spraw rolnictwa oraz do sporządzenia przez niego formularzy
notyfikacyjnych. Obecnie funkcjonujący elektroniczny system dokonywania notyfikacji
Komisji Europejskiej z wykorzystaniem aplikacji internetowej powoduje, iż nie ma
możliwości dokonania notyfikacji bez posiadania wszystkich niezbędnych informacji.
Ponadto podkreślone zostało, iż do wydania opinii konieczny jest również projekt ustawy
będącej programem pomocowym.

W art. 1 pkt 3 projektu ustawy wprowadzono zakaz wypłaty pomocy udzielonej
przedsiębiorcy, jeżeli ciąży na nim obowiązek zwrotu pomocy publicznej i pomoc ta nie
została zwrócona. Należy wskazać, iż udzielenie pomocy w świetle orzecznictwa sądów
europejskich oznacza prawne zobowiązanie się określonego podmiotu do udzielania pomocy,
które może być dochodzone przez potencjalnego beneficjenta pomocy przed sądem. Wypłata
pomocy natomiast wiąże się z rzeczywistym przysporzeniem korzyści z tytułu jej udzielenia.
W praktyce między dniem udzielenia pomocy a dniem wypłaty pomocy może upłynąć dużo
czasu. W większości przypadków udzielenie i wypłacenie pomocy następuje w tym samym
momencie. Różnica w czasie między udzieleniem pomocy a wypłatą pomocy występuje
między innymi w przypadku takich form pomocy jak: dotacja udzielana w transzach, kredyt
preferencyjny wypłacany w transzach, dopłaty do oprocentowania kredytu.

Zakaz wypłaty pomocy wynika z wyroku w sprawach połączonych T-244/93
i T-486/93 TWD Deggendorf v. Komisja, w którym Sąd Pierwszej Instancji stwierdził, że
„podczas rozważania zgodności pomocy państwa ze wspólnym rynkiem Komisja musi
uwzględnić wszystkie istotne czynniki, w tym – w stosownych przypadkach – okoliczności
już uwzględnione we wcześniejszej decyzji oraz obowiązki, które poprzednia decyzja
nałożyła na państwo członkowskie. Komisja ma więc prawo uwzględnić, po pierwsze,
wszelkie skumulowane skutki starej […] i nowej […] pomocy, a po drugie fakt, że [stara]
pomoc uznana za niezgodną z prawem […] nie została spłacona”.1) Zdaniem Komisji

1) [1995] Rec. II-2265, pkt 56.
2
Europejskiej przedstawionym w zawiadomieniu Komisji pn. „Zapewnienie skutecznego
wykonania decyzji Komisji nakazujących państwom członkowskim odzyskanie pomocy
przyznanej bezprawnie i niezgodnej ze wspólnym rynkiem”, stosując powyższy wyrok oraz
chcąc uniknąć naruszenia konkurencji pozostającego w sprzeczności ze wspólnym interesem,
Komisja może nakazać państwu członkowskiemu wstrzymanie wypłaty nowej, zgodnej ze
wspólnym rynkiem pomocy przedsiębiorstwu, które dysponuje środkami pochodzącymi
z pomocy przyznanej bezprawnie i pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, będącej
przedmiotem wcześniejszej decyzji o windykacji, i to do czasu, aż państwo członkowskie
upewni się, że dane przedsiębiorstwo zwróciło wcześniejszą pomoc przyznaną bezprawnie
i niezgodną ze wspólnym rynkiem.

Komisja od kilku lat systematycznie stosuje tzw. zasadę „Deggendorf”. W praktyce w toku
wstępnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego nowego środka Komisja żąda od
państwa członkowskiego zobowiązania do wstrzymania wypłaty nowej pomocy każdemu
beneficjentowi, który nie zwrócił pomocy przyznanej bezprawnie i niezgodnej ze wspólnym
rynkiem, będącej przedmiotem wcześniejszej decyzji o windykacji. Jeżeli państwo
członkowskie nie dokona takiego zobowiązania i/lub w przypadku braku jednoznacznych
danych na temat danego środka pomocy, uniemożliwi to Komisji ocenę łącznego wpływu
starej i nowej pomocy na konkurencję, Komisja podejmie ostateczną decyzję warunkową,
w której zażąda od państwa członkowskiego zawieszenia wypłaty nowej pomocy do chwili,
kiedy uzyska pewność, iż dany beneficjent zwrócił wcześniejszą przyznaną bezprawnie
i niezgodną ze wspólnym rynkiem pomoc wraz z należnymi odsetkami.2)

Komisja Europejska stwierdza, iż będzie uwzględniać zasadę „Deggendorf” we wszelkich
zasadach i decyzjach dotyczących pomocy państwa.3) Zasada „Deggendorf” została z czasem
włączona do „Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania
i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw”4) oraz rozporządzenia o wyłączeniach
grupowych.5) W celu umożliwienia Komisji Europejskiej stosowania powyższej zasady

2) Zawiadomienie Komisji pn. „Zapewnienie skutecznego wykonania decyzji Komisji nakazujących państwom
członkowskim odzyskanie pomocy przyznanej bezprawnie i niezgodnej ze wspólnym rynkiem”, pkt 75 i 76.
3) Jw., pkt 77.
4) Dz. Urz. UE C 244 z 1.10.2004.
5) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za
zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie
wyłączeń blokowych) Dz. Urz. UE L 214 z 9.08.2008, pkt 16.
3
w sposób regularny, wprowadziła ona w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 271/2008 z dnia
30 stycznia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 794/2004 w sprawie wykonania
rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania
art. 93 Traktatu WE (Dz. Urz. UE L 82 z 25.03.2008), wymóg deklaracji władz danego
państwa członkowskiego, co do zawieszenia zgłoszonej pomocy, jeżeli beneficjent nadal
dysponuje wcześniejszą, przyznaną bezprawnie pomocą, która na mocy decyzji Komisji
została uznana za niezgodną ze wspólnym rynkiem (pkt 10 oraz załącznik I do
rozporządzenia). Należy zauważyć, iż władze danego państwa członkowskiego mogą złożyć
taką deklarację, jedynie w przypadku, gdy posiadają odpowiednie instrumenty do jej
realizacji, a więc gdy z przepisów prawa wynika możliwość wstrzymania wypłacania
(udzielania) pomocy na rzecz beneficjentów zobowiązanych przez Komisję decyzją
negatywną do zwrotu pomocy. Instrumentem pozwalającym na wstrzymanie wypłacania
(udzielania) pomocy we wskazanych powyżej okolicznościach ma być art. 25 ust. 3
nowelizowanej ustawy. Jednocześnie artykuł ten obejmować ma jedynie sytuacje, gdy
beneficjent pomocy został zobowiązany do jej zwrotu przez Komisję Europejską. Poza jego
zakresem znajdują się natomiast przypadki, gdy o zwrot pomocy wystąpił organ krajowy.

Z analizy wskazanych powyżej aktów wspólnotowych wynika, iż należy wstrzymać wypłatę
każdej innej pomocy, do czasu realizacji przez beneficjenta pomocy decyzji o zwrocie
pomocy. Należy przy tym podkreślić, iż postanowienia zawarte w tych aktach nie dają
podstaw do różnicowania między wstrzymaniem wypłaty pomocy udzielonej po wydaniu
przez Komisję decyzji negatywnej a wstrzymaniem wypłaty pomocy udzielonej przed
wydaniem przez Komisję takiej decyzji, lecz niewypłaconej do tego momentu, a więc
pomocy, która została uprzednio udzielona beneficjentowi, na którym w czasie jej udzielania
nie ciążył obowiązek zwrotu wcześniejszej pomocy. Co więcej, zróżnicowanie takie byłoby
niezgodne z celem regulacji wdrażających zasadę „Deggendorf”, której ideą jest skłonienie
przedsiębiorcy do zwrotu objętej decyzją Komisji pomocy, przez wstrzymanie jakichkolwiek
innych wypłat ze środków publicznych na jego rzecz, niezależnie od tego, kiedy powstało do
nich prawo. Chodzi więc o zwiększenie efektywności realizacji decyzji Komisji Europejskiej
o zwrocie pomocy.

Ponadto należy zauważyć, iż na mocy nowelizowanego art. 25 ust. 3 ustawy o postępowaniu
w sprawach dotyczących pomocy publicznej nie następuje odebranie prawa do uzyskanej już
4