Rządowy projekt ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych

Powyższe wnioski zostały również potwierdzone badaniem jakościowym „Postaw
podmiotów gospodarczych i osób fizycznych wobec biur informacji gospodarczej oraz
ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczej”.
Dodatkowo należy zauważyć, że ustawa jest oceniana negatywnie z punktu widzenia
podmiotów gospodarczych – jako narzędzie walki konkurencyjnej między
przedsiębiorcami. Przykładem takich działań jest złożona skarga na działalność KRD BIG
S.A., która w ostatnim czasie wpłynęła do Ministerstwa Gospodarki. Skarga dotyczy
nieuczciwego wierzyciela, który za pośrednictwem KRD BIG S.A. próbuje wyłudzić
określoną kwotę. Zarzuty dotyczą ponadto KRD BIG S.A. które nie spełnia swojego
zadania jakim jest obrona wiarygodnych przedsiębiorstw. Przedmiotowy przypadek jest
konsekwencją tego, że obowiązujące przepisy nie nakazują biurom informacji

gospodarczej przeprowadzania postępowania wyjaśniającego prawdziwość zobowiązań.
Poza tym, jak wynika z danych jednego z biur, pewna firma spedycyjna była aż 18 razy
wpisana na listę. Może to oznaczać, że wobec dłużników notorycznie uchylających się od
zapłaty swoich zobowiązań, instrumenty wprowadzone ustawą nie są dostatecznie
skuteczne.

5. ANALIZA KOSZTÓW I KORZY CI

5.1. Identyfikacja podmiotów, na które wpłyną regulacje
Zgodnie z założeniami nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych
zakres podmiotowy ustawy zostanie „otwarty”, to też oprócz przedsiębiorców, którzy mogli
przekazywać informacje do biur na mocy obowiązującej ustawy, uprawnienie takie
uzyskają wierzyciele z wyjątkiem wierzycieli wtórnych i wierzycieli dochodzących
należności o charakterze publicznoprawnym. Ponadto projektowana regulacja będzie
oddziaływać na biura informacji gospodarczej, Biuro Informacji Kredytowej, organy
administracji, na które ustawa nakłada obowiązki, tj. minister właściwy ds. gospodarki oraz
Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Ponadto proponowana regulacja
będzie oddziaływała na osoby fizyczne, które w związku z zawarciem umów, m.in.
o kredyt konsumencki, posiadają zobowiązania.
Poniżej zostały przedstawione dane liczbowe o przedsiębiorcach, którzy mogą
przekazywać informacje gospodarcze o zobowiązaniach konsumentów. Przytoczone dane
47
mają często charakter przybliżony. Część z nich dotyczy końca 2005 r., inne obejmują
również 2006 r. Te same podmioty mogą występować w różnych konfiguracjach, np. banki
pojawiają się w swojej grupie, ale także w grupie podmiotów świadczących usługi
forfaitingowe czy factoringowe, a
nawet jako instytucje pośrednictwa kredytowego.
W
niektórych przypadkach niezwykle trudno o precyzyjne dane ze względu na
powszechny, chociaż równocześnie lokalny charakter pewnych zjawisk, m.in. wspólnoty
mieszkaniowe, czy instytucje dotyczące mediów gospodarstwa domowego. Stąd poniższe
wyszczególnienie ma charakter orientacyjny, które w pewnym tylko stopniu pokazuje
aspekt ilościowy omawianych zjawisk:
− banki, oddziały banków zagranicznych: na koniec 2006 r. działało 71 banków
komercyjnych (w tym ponad 50 z większościowymi akcjonariuszami zagranicznymi)
oraz 594 banki spółdzielcze) (posiadające obecnie 10,5 mln klientów, tylko 34 banki
spółdzielcze są klientami Biura Informacji Kredytowej),
− zakłady ubezpieczeń: w 2005 r. liczba zakładów ubezpieczeń wynosiła 70, w tym jeden
oddział główny działający w Polsce i trzy znajdujące się w likwidacji),
− pośrednicy ubezpieczeniowi: podmioty prowadzące działalność brokerską i agencyjną
– do dnia 31 grudnia 2005 r. wydano 1.571 zezwoleń na działalność brokerską, w tym
1.530 w zakresie ubezpieczeń (1.154 osób fizycznych i 376 osób prawnych) i 41
w
zakresie reasekuracji (11 osób fizycznych i 30 osób prawnych); liczba
zarejestrowanych agentów, według formy prawnej (stan na dzień 31 grudnia 2005 r.)
osób fizycznych – 34.050, osób prawnych – 1.100, spółek osobowych 300, inne 150),
− główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń: 1 oddział (stan na dzień
31 grudnia 2005r.)),
− spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe: liczba kas na koniec grudnia 2006 r.
wyniosła 1.589 (wraz z oddziałami)),
− świadczący usługi leasingu: 33 firmy, mające 90 % udział na tym rynku, skupione
w Związku Przedsiębiorstw Leasingowych),
− świadczący usługi factoringu lub forfaitingu: usługi te świadczą banki i specjalistyczne
firmy przez nie utworzone o wyłącznej działalności faktoringowej, firmy faktoringowe

7) źródło: www.nbp.pl
8) źródło: serwis informacyjny KNUiFE
9) źródło: serwis informacyjny KNUiFE
10) źródło: Rzecznik Ubezpieczonych
11) źródło: www.skok.pl
12) źródło: www.leasing.org.pl
48
działają też w ramach dużych organizacji gospodarczych, występują również małe,
lokalne i branżowe fundusze faktoringowe, usługi forfaitingowe świadczą w głównej
mierze banki. Konferencja Instytucji Faktoringowych (KIF), działająca w ramach
Związku Banków Polskich skupia 9 najważniejszych firm tego rynku (2006 r.)),
− przedsiębiorcy telekomunikacyjni: 6.681 podmiotów świadczących takie usługi),
− świadczący usługi dostawy energii elektrycznej, ciepła, paliw gazowych, wody,
odprowadzania nieczystości lub wywozu śmieci,
− zawierający w imieniu i na rzecz banków umowy kredytu ratalnego lub kredytu
odnawialnego połączonego z kartą kredytową (instytucje pośrednictwa kredytowego):
do końca 2006 r. działało ich w całym kraju co najmniej 1.204),
− wykonujący działalność w zakresie udzielania pożyczek pieniężnych, działający
w formie spółek handlowych: brak danych, należy domniemywać, że może ich być
ponad 1.000, podobnie jak instytucji pośrednictwa kredytowego, które świadczą
podobne usługi,
− wydawcy elektronicznych instrumentów płatniczych,
− Wojskowa Agencja Mieszkaniowa: 1 podmiot,
− spółdzielnie mieszkaniowe: na terenie całego kraju działa 3728 spółdzielni
mieszkaniowych (koniec 2006 r.)),
− wspólnoty mieszkaniowe,
− wynajmujący lokale,
− świadczący usługi przewozu osób w regularnej komunikacji publicznej: według Izby
Gospodarczej Komunikacji Miejskiej w kraju działa 126 operatorów komunikacji
miejskiej),
− domy maklerskie,
− towarowe domy maklerskie,
− zagraniczne osoby prawne wykonujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
działalność maklerską w formie oddziału: w 2006 r. działało w Polsce 20 domów
maklerskich, w tym 9 domów zagranicznych),

13) źródło: www.zbp.pl i www.pzf.pl
14) źródło: www.operatorzy.pl oraz www.uke.gov.pl
15) źródło: www.teleadreson.pl
16) źródło: www.spoldzielniemieszkaniowe.pl
17) źródło: www.igkm.com.pl
49
− operatorzy telewizji kablowej i satelitarnej: według Polskiej Izby Komunikacji
Elektronicznej obecnie działa 133 operatorów telewizji kablowej).
Charakterystyka indywidualna biur informacji gospodarczej
InfoMonitor BIG S.A.
InfoMonitor Biuro Informacji Gospodarczej S.A. rozpoczęło działalność operacyjną w sierpniu
2005 r. Firma powstała z inicjatywy Biura Informacji Kredytowej S.A., KGHM Polskiej
Miedzi S.A., Krajowej Izby Gospodarczej, Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A.,
PKO Banku Polskiego S.A., Polkomtelu S.A., Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A., i
Związku Banków Polskich. Od marca 2007 r. większościowym akcjonariuszem spółki jest
Biuro Informacji Kredytowej S.A., (84 % udziałów). Pozostali udziałowcy to Związek Banków
Polskich i Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. Biuro posiada bazę nierzetelnych
i zadłużonych firm i konsumentów oraz jako jedyne Biuro Informacji Gospodarczej w Polsce
posiada dostęp do bazy Biura Informacji Kredytowej i Związku Banków Polskich. Łącznie
InfoMonitor posiada dostęp do ok. 1,5 mln informacji gospodarczych o konsumentach
i przedsiębiorcach.
Krajowy Rejestr Długów BIG S.A.
Krajowy Rejestr Długów jest pierwszą i największą w Polsce bazą danych o dłużnikach,
utworzoną i zarządzaną przez Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A.
z siedzibą we Wrocławiu. Działa od sierpnia 2003 r. Z Krajowego Rejestru Długów mogą
korzystać wszyscy przedsiębiorcy (także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą),
pod warunkiem, że podpiszą umowę z KRD BIG S.A. Dzięki temu mogą dopisywać do bazy
dłużników swoich niesolidnych klientów, którzy zalegają z zapłatą należności co najmniej 60
dni na kwotę nie mniejszą niż 200 zł brutto (konsumenci) lub 500 zł brutto (firmy). Dłużnika
trzeba powiadomić o zamiarze umieszczenia jego danych w KRD listem poleconym
z 30-dniowym wyprzedzeniem. Informowanie o spełnieniu tego zamiaru nie jest wymagane
przepisami, ale zlecenie wysłania takiego zawiadomienia już przez KRD jest możliwe.
W bazie danych KRD można także zamieszczać dane o solidnych płatnikach (zarówno
przedsiębiorstwach, jak i konsumentach), czyli takich, którzy nie spóźniają się z płaceniem za
kupiony towar bądź usługę.

18) źródło: www.idm.com.pl
19) źródło: www.pike.org.pl
50
ERIF BIG S.A., wcześniej KSV
Europejski Rejestr Informacji Finansowej gromadzi i udostępnia dane o płatnościach oraz
długach osób fizycznych i przedsiębiorstw. Specyfika biura przejawia się m.in. w szczególnym
zainteresowaniu branżą transportową. Stworzono nawet specjalny rejestr dłużników
transportowych, co jest wyrazem otwartości tego biura na nowe technologie, które można
wykorzystać praktycznie w celu przeciwdziałania problemom płatniczym sektora transportu.
Do głównych przyczyn powstania takiego rejestru należą: powszechny problem uchylania się
od regulowania zobowiązań za przewozy i opóźnienia płatnicze, poszukiwanie skutecznego
sposobu na ochronę rzetelnych firm transportowych, presja czasu przy zawieraniu kontraktów
przewozowych, krótkie terminy przedawnienia w regulacjach dotyczących transportu.
Problemy płatnicze firm transportowych wynikają poniekąd z ogólnego osłabienia kondycji
tego sektora gospodarki. Rejestr dłużników transportowych to baza danych firm spedycyjnych,
produkcyjnych i handlowych, które nie płacą za zlecane przewozy ładunków. Znalezienie się
w rejestrze automatycznie oznacza dla dłużnika utratę autoryzacji i dostępu do internetowej
giełdy transportowej. Miesięcznie na giełdzie pojawia się około 200 tys. zleceń
transportowych, liczba użytkowników giełdy to ok. 21 tys. firm. Według danych KSV liczba
utraconych autoryzacji w miesiącu z tytułu umieszczenia danych w rejestrze dłużników
transportowych wynosi około 200.
Biuro Informacji Kredytowej
Zasady działalności BIK reguluje art. 105 ust. 4 ustawy – Prawo bankowe, który zezwala
bankom, wspólnie z bankowymi izbami gospodarczymi, na tworzenie instytucji zajmującej się
zbieraniem i udostępnianiem informacji o wierzytelnościach oraz o obrotach i stanach
rachunków bankowych w zakresie, w jakim informacje te są potrzebne w związku
z udzielaniem kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń.
BIK jest administratorem danych osobowych w rozumieniu art. 7 pkt 4 ustawy o ochronie
danych osobowych i zgodnie z przepisami tej ustawy zarejestrował prowadzone przez siebie
zbiory danych, tj. bazę BIORK – bazę informacji o rachunkach kredytowych oraz bazę BIOZ –
bazę informacji o zapytaniach, zawierającą informację o liczbie dokonywanych przez banki
zapytań o danego klienta i rodzaju produktów bankowych, o które się ubiegał.
Zasoby informacyjne BIK są bardzo bogate. Oprócz 42 banków detalicznych, z BIK
współpracują Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa i dwa zrzeszenia
banków spółdzielczych. Ocenia się, że użytkownicy Systemu Informacji BIK – Klient
Indywidualny posiadają łącznie ponad 90 % udziału w rynku kredytów detalicznych. Baza
51