Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

4) sygnał przekazany nadajnikami pomocniczymi do stanowiska sygnałowego poziomu bądź
nadszybia, jak również sygnały kontrolne w miejscu nadania, powinny być kasowane z
chwilą:
a) powstania
sygnału alarmowego,
b) zmiany pozycji przełącznika dyspozycyjnego lub przełącznika uprawnienia pozio-
mów,
c) zmiany
pozycji
łącznika jazdy ludzi, łącznika zapowiadającego jazdę ludzi lub łącz-
nika potwierdzającego jazdę ludzi,
d) odhamowania maszyny wyciągowej.
1.7.1.39.
W górniczych wyciągach szybowych skipowych, niezależnie od sygnalizacji jednouderzenio-
wej, można stosować układ sygnalizacji automatycznej, załączanej przełącznikiem dyspozy-
cyjnym. Równoczesne załączenie układu sygnalizacji pośpiesznej i układu sygnalizacji auto-
matycznej jest niedozwolone.
1.7.1.40.
Sygnalizacja automatyczna powinna spełniać co najmniej następujące wymagania:
1) sygnał wykonawczy „gotów” może nastąpić dopiero po:
a) całkowitym zakończeniu cyklu ładowania i rozładowania skipów,
b) załadowaniu skipu na podszybiu lub po rozładowaniu skipu na nadszybiu
w górniczych wyciągach szybowych jednoskipowych,
c) odblokowaniu hamulca manewrowego maszyny wyciągowej w przypadkach, o któ-
rych mowa w lit. a i b;
2) sygnał wykonawczy „gotów” powinien być sygnałem optyczno -akustycznym, a jako sy-
gnalizatory powinny być stosowane elementy określone w pkt 1.7.1.34 ppkt 2, wspólne
dla układów sygnalizacji automatycznej i pośpiesznej;
3) przekazanie
sygnału wykonawczego „gotów” z poziomu po zakończeniu cyklu ładowa-
nia lub z nadszybia po rozładowaniu skipu powinno być sygnalizowane w miejscu nada-
nia sygnałem optycznym z odpowiednim napisem;
4) sygnał wykonawczy „gotów” na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych i sygnał
kontrolny w miejscu nadania powinien być kasowany z chwilą:
a) upływu okresu nie dłuższego niż 6 s od momentu wytworzenia sygnału,
b) odhamowania maszyny wyciągowej,
c) powstania sygnału alarmowego,
d) zmiany pozycji przełącznika dyspozycyjnego lub poziomów, jeżeli wydobycie ski-
pem odbywa się z dwu lub więcej poziomów.
1.7.1.41. Układ sygnalizacji „jazda ludzi” i układ sygnalizacji „wydobycie” powinny spełniać następu-
jące wymagania:
1) na wybranym głównym stanowisku sygnałowym powinna istnieć możliwość zapowiedzi
załączenia rodzaju pracy „jazda ludzi” lub „wydobycie”;
2) na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych powinna istnieć możliwość potwierdze-
nia zapowiadanych rodzajów pracy; załączenie wybranego rodzaju pracy górniczego wy-
ciągu szybowego powinno nastąpić z chwilą potwierdzenia zapowiedzianego rodzaju pra-
cy górniczego wyciągu szybowego przez maszynistę maszyn wyciągowych;
3) stan braku potwierdzenia zapowiadanego rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego
powinien spowodować wytworzenie na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych cią-
głego sygnału akustycznego, natomiast stan potwierdzenia powinien spowodować wytwo-
rzenie sygnału optycznego o załączonym rodzaju pracy:
a) „jazda ludzi” lub „wydobycie” - na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych
i stanowisku sygnałowym wybranym do zapowiadania rodzaju pracy „jazda ludzi”
lub „wydobycie”,

36
b) „jazda ludzi” - na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych, stanowiskach sygna-
łowych głównych i poziomów oraz na uprawnionych stanowiskach sygnałowych po-
mocniczych.
1.7.1.42. Załączenie sygnalizacji „jazda osobista” powinno odbywać się zgodnie z następującymi zasa-
dami:
1) zapowiedź załączenia sygnalizacji „jazda osobista” na stanowisku sygnałowym przewi-
dzianym do rozpoczęcia jazdy osobistej, przy obecności naczynia wyciągowego na tym
stanowisku, powinna uprawnić stanowisko maszynisty maszyn wyciągowych do załącze-
nia tego rodzaju pracy;
2) potwierdzenie
załączenie sygnalizacji „jazda osobista” powinno nastąpić na stanowisku
maszynisty maszyn wyciągowych po otrzymaniu zapowiedzi załączenia tego rodzaju sy-
gnalizacji;
3) wyłączenie sygnalizacji „jazda osobista” może nastąpić na stanowisku maszynisty maszyn
wyciągowych po rezygnacji z tego rodzaju pracy na tym stanowisku sygnałowym, spośród
stanowisk sygnałowych przewidzianych do zakończenia jazdy osobistej, na którym obec-
ne jest naczynie wyciągowe.
1.7.1.43.
W górniczym wyciągu szybowym, w którym jazda ludzi może być prowadzona z zastosowa-
niem stanowisk pomocniczych, zapowiadanie jazdy ludzi powinno umożliwiać wybór sposobu
jazdy z zastosowaniem stanowisk pomocniczych lub bez ich zastosowania. Wybrany sposób
jazdy powinien być uwidoczniony za pomocą sygnałów optycznych z odpowiednim napisem
na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych oraz stanowiskach sygnałowych głównych i
poziomów, przystosowanych do jazdy ze stanowiskami pomocniczymi.
1.7.1.44. Sygnalizacja
służąca do nadawania sygnałów w czasie rewizji szybów lub napraw szybowych
oraz w czasie jazdy osobistej powinna być wykonana tak, aby:
1) nadawanie
sygnałów odbywało się za pośrednictwem urządzenia bezprzewodowego;
2) nadawany
sygnał był przekazywany bezpośrednio do stanowiska maszynisty maszyn wy-
ciągowych;
3) jej
załączenie było sygnalizowane sygnałem optycznym z odpowiednim napisem w ma-
szynowni oraz stanowiskach sygnałowych głównych i poziomów.
1.7.1.45. Załączenie żądanego rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego powinno się odbywać na
stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych. Powinna istnieć możliwość wybiórczego:
1) uprawnienia
żądanego głównego stanowiska sygnałowego;
2) załączenia sygnalizacji „prace rewizyjne” lub „prace szybowe”.
W szybach dwuprzedziałowych załączenie w jednym z przedziałów sygnalizacji:
1) „jazda ludzi” - powinno umożliwić prowadzenie w sąsiednim przedziale wyłącznie jazdę
ludzi;
2) „rewizja szybu”, „prace rewizyjne” lub „prace szybowe” - powinno umożliwić prowadze-
nie w sąsiednim przedziale rewizji szybu, prac rewizyjnych lub prac szybowych.
1.7.1.46. Jeżeli w układzie sterowania maszyn wyciągowych zastosowano odrębny sposób wyboru
rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego, wybór rodzaju sygnalizacji powinien być mu
podporządkowany.
1.7.1.47. Przełączenie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego powinno być tak wykonane, aby:
1) umożliwiało wyłączenie wszystkich rodzajów sygnalizacji, z wyjątkiem sygnalizacji
alarmowej;
2) rodzaj pracy górniczego wyciągu szybowego był sygnalizowany, z wyjątkiem stanu wyłą-
czenia, sygnałem optycznym na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych i głównym
stanowisku sygnałowym.
1.7.1.48. W
urządzeniach sygnalizacji szybowej, posiadających więcej niż jedno stanowisko maszynisty
maszyn wyciągowych, przełączanie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego powinno

37
być możliwe na każdym z nich. Załączenie żądanego rodzaju pracy górniczego wyciągu szy-
bowego powinno być możliwe tylko na uprawnionym stanowisku sygnałowym.
1.7.2.
Wymagania dla urządzeń sygnalizacji szybowej szybów głębionych i zbrojonych.
1.7.2.1. W
urządzeniu sygnalizacji szybowej przy budowie szybu od rozpoczęcia głębienia lub przy
prowadzeniu prac o zbliżonej technologii, na odcinku do głębokości 70 m powinny być stoso-
wane:
1) co najmniej mechaniczne urządzenia sygnalizacyjne, umożliwiające nadawanie sygnałów
akustycznych z dna szybu do zrębu szybu lub wysypu;
2) elektryczna
sygnalizacja jednouderzeniowa dla sygnałów wykonawczych nadawanych ze
zrębu szybu lub wysypu do maszyny wyciągowej, jeżeli sygnalizator mechaniczny, o któ-
rym mowa w ppkt 1, nie znajduje się przy stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych;
3) elektryczna sygnalizacja alarmowa, umożliwiająca nadanie bezpośrednio do maszynisty
maszyn wyciągowych sygnału alarmowego z każdego miejsca w szybie; sygnalizacja
alarmowa powinna spełniać wymagania określone w pkt 1.7.1.17 ppkt 2 - 5 i w pkt
1.7.1.19;
4) środki łączności zapewniające porozumiewanie foniczne w relacji dno szybu — zręb szy-
bu lub wysyp - maszyna wyciągowa.
1.7.2.2. Mechaniczne
urządzenie sygnalizacyjne, o którym mowa w pkt 1.7.2.1 ppkt 1 powinno być
tak wykonane, aby nadawanie sygnału z dna szybu było możliwe poprzez pociąganie linką na
całej długości szybu.
1.7.2.3. Elektryczna
sygnalizacja jednouderzeniowa dla sygnałów wykonawczych i elektryczna sygna-
lizacja alarmowa powinny spełniać następujące wymagania:
1) posiadać zasilanie prądu stałego, do którego nie może być dołączony żaden odbiornik
niewchodzący w skład sygnalizacji szybowej;
2) obwody
sygnalizacji
szybowej powinny być galwanicznie odizolowane od innych sieci;
3) posiadać urządzenia samoczynnie wskazujące maszyniście maszyn wyciągowych, że sy-
gnalizacja jest pod napięciem.
1.7.2.4. Po
osiągnięciu głębokości 70 m powinny być stosowane urządzenia sygnalizacji szybowej
wyposażone w następujące układy:
1) zasilania;
2) sygnalizacji
jednouderzeniowej;
3) sygnalizacji
alarmowej;
4) sygnalizacji „rewizja szybu”;
5) łączności szybowej;
6) blokowania hamulca manewrowego;
7) sygnalizacji „jazda ludzi” z sygnalizacją „jazda osobista”;
8) sygnalizacji do przemieszczania urządzeń pomocniczych.
1.7.2.5. Urządzenie sygnalizacji szybowej wymienione w pkt 1.7.2.4 powinno odpowiadać wymaga-
niom określonym w pkt 1.7.1.4 i 1.7.1.5, tylko w odniesieniu do głównych stanowisk sygna-
łowych, oraz w pkt 1.7.1.6.
1.7.2.6.
Sygnalizacja jednouderzeniowa, służąca do nadawania sygnałów akustycznych, powinna być
wykonana jako sygnalizacja jednouderzeniowa pośrednia. W przypadkach uzasadnionych
względami technologicznymi można stosować sygnalizację jednouderzeniową bezpośrednią
z zachowaniem wymagań określonych w pkt 1.7.1.15.
1.7.2.7.
W sygnalizacji jednouderzeniowej jako sygnalizatory powinny być stosowane dzwony jed-
nouderzeniowe lub inne przetworniki elektroakustyczne o jednoznacznie wyróżnianym tonie.
1.7.2.8.
Sygnalizacja jednouderzeniowa pośrednia służy do nadawania sygnałów porozumiewawczych
ze stanowisk sygnałowych na dnie szybu lub na pomoście wiszącym do głównego stanowiska

38
sygnałowego, skąd jedynie nadawane są sygnały wykonawcze do stanowiska maszynisty ma-
szyn wyciągowych. Sygnały porozumiewawcze i wykonawcze na głównym stanowisku sygna-
łowym powinny się wyraźnie różnić tonem. Główne stanowisko sygnałowe powinno być
urządzone na zrębie szybu lub na innym poziomie pełniącym tę rolę.
1.7.2.9.
W uzasadnionych przypadkach może być urządzone dodatkowo główne stanowisko sygnało-
we, w szczególności na wysypie, pod warunkiem że:
1) uprawnienie
zrębu szybu lub dodatkowego głównego stanowiska sygnałowego będzie od-
bywało się przez przełączenie przełącznika dyspozycyjnego na stanowisku maszynisty
maszyn wyciągowych;
2) wykluczona
będzie możliwość równoczesnego uprawnienia dwóch lub więcej głównych
stanowisk sygnałowych do nadawania sygnałów wykonawczych i zapowiadania jazdy lu-
dzi.
1.7.2.10. Uprawnione
główne stanowisko sygnałowe powinno być wskazane za pomocą sygnałów
optycznych z odpowiednim napisem na stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych i aktu-
alnie uprawnionym oraz głównym stanowisku sygnałowym.
1.7.2.11. W
urządzeniach sygnalizacji szybowej przy głębieniu szybów stosuje się wymagania określo-
ne w pkt 1.7.1.16.1 - 1.7.1.16.3.
1.7.2.12. Układ sygnalizacji alarmowej przy głębieniu szybu powinien spełniać wymagania określone w
pkt 1.7.1.17 - 1.7.1.20, przy czym za bezpośrednie zagrożenie w rozumieniu pkt 1.7.1.18 uzna-
je się również dojazd naczynia wyciągowego z dołu do zamkniętych klap szybowych.
1.7.2.13.
Na stanowiskach sygnałowych na dnie szybu można nie stosować sygnalizatorów alarmowych
z układu sygnalizacji alarmowej.
1.7.2.14. Układ sygnalizacji „rewizja szybu” przy głębieniu powinien spełniać wymagania określone
w pkt 1.7.1.21.
1.7.2.15.
W przypadku wyodrębnienia stałych stanowisk rewizyjnych stosuje się wymagania określone
w pkt 1.7.1.22.
1.7.2.16. Układ łączności szybowej przy głębieniu szybu powinien spełniać wymagania określone
w pkt 1.7.1.23.1 i 1.7.1.23.2.
1.7.2.17. Układ, o którym mowa w pkt 1.7.2.16, powinien umożliwiać porozumiewanie się sygnalistów
wszystkich stanowisk sygnałowych między sobą oraz z maszynistą maszyn wyciągowych.
1.7.2.18. Układ blokowania hamulca manewrowego zahamowanej maszyny wyciągowej powinien za-
działać co najmniej:
1) w przypadkach określonych w pkt 1.7.1.24 ppkt 2 oraz w pkt 1.7.1.27;
2) podczas przemieszczania pomostu wiszącego i ramy napinającej;
3) po
każdym zatrzymaniu naczynia wyciągowego w obrębie pomostu wiszącego, jak rów-
nież na odcinku pomost wiszący - dno szybu, do momentu nadania sygnału wykonawcze-
go; odblokowanie spowodowane nadaniem tego sygnału nie może trwać dłużej niż 6 s;
wymaganie to nie dotyczy jazdy osobistej kubłem.
1.7.2.19. Na
każdym głównym stanowisku sygnałowym oraz na stałych stanowiskach rewizyjnych
powinien być zainstalowany łącznik blokujący, którego uruchomienie spowoduje zablokowa-
nie hamulca manewrowego maszyny wyciągowej.
1.7.2.20. Układ blokowania hamulca manewrowego maszyny wyciągowej powinien spełniać wymaga-
nia określone w pkt 1.7.1.28 - 1.7.1.31, z wyłączeniem wymagania dotyczącego sygnalizacji
awaryjnego odblokowania sygnałem optycznym z odpowiednim napisem na stanowiskach sy-
gnałowych poziomów.
1.7.2.21. Układ sygnalizacji „jazda ludzi” z sygnalizacją „jazda osobista” i układ sygnalizacji „wydoby-
cie” powinny spełniać wymagania określone w:
1) pkt 1.7.1.41, z wyłączeniem wymagania dotyczącego spowodowania - przez stan potwier-
dzenia zapowiadanego rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego - wytworzenia sy-

39
gnału optycznego o załączonym rodzaju pracy „jazda ludzi” na stanowiskach poziomów
oraz na uprawnionych stanowiskach pomocniczych;
2) pkt
1.7.1.42.
Można również zadysponować załączenie rodzaju pracy „jazda osobista” z głównego stanowi-
ska sygnałowego gdy urządzenie sygnalizacji szybowej wyposażone jest w układ kontroli
obecności naczynia wyciągowego w miejscu rozpoczęcia jazdy osobistej.
1.7.2.22. Załączenie żądanego rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego powinno się odbywać na
stanowisku maszynisty maszyn wyciągowych i spełniać wymagania określone w pkt 1.7.1.45 -
1.7.1.48.
1.7.2.23. Układ sygnalizacji służący do nadawania sygnałów przy przemieszczaniu w szybie kołowro-
tami szybowymi urządzeń pomocniczych, w szczególności pomostu wiszącego, szalunku lub
kabli, powinien być wykonany jako sygnalizacja jednouderzeniowa bezpośrednia i spełniać
następujące wymagania:
1) załączenie sygnalizacji jednouderzeniowej bezpośredniej powinno być sygnalizowane
optycznie na stanowiskach maszynistów maszyn wyciągowych;
2) do odbierania sygnałów wykonawczych może być uprawnione każdorazowo tylko jedno
stanowisko sterowania kołowrotów szybowych; uprawnienie to powinno być sygnalizo-
wane optycznie na tym stanowisku oraz w miejscu zabudowy przełącznika uprawniające-
go.
1.7.2.24.
W czasie przemieszczania w szybie urządzeń pomocniczych układy sygnalizacji alarmowej
górniczych wyciągów szybowych powinny być czynne. Sygnał alarmowy powinien być sły-
szalny również na stanowiskach sterowania kołowrotami szybowymi.
1.7.2.25. Można stosować wspólny dzwon wykonawczy dla położonych obok siebie stanowisk sterowa-
nia kołowrotami różnych urządzeń pomocniczych.
1.7.2.26.
W miejscu zainstalowania kołowrotów służących do przemieszczania urządzenia pomocnicze-
go w szybie powinien być słyszalny dzwon kontrolny sygnału wykonawczego.
1.7.3.
Wymagania dla urządzeń sygnalizacji szybowej górniczych wyciągów szybowych pomocni-
czych.
1.7.3.1. Urządzenia sygnalizacji szybowej górniczych wyciągów szybowych ratowniczych powinny
być wyposażone w co najmniej bezprzewodową łączność foniczną pomiędzy naczyniem wy-
ciągowym ratowniczym a stanowiskiem maszynisty maszyn wyciągowych oraz stanowiskiem
na zrębie.
1.7.3.2. Zakres
wyposażenia urządzeń sygnalizacji szybowej górniczych wyciągów szybowych awa-
ryjno-rewizyjnych powinien być uzależniony od ich przeznaczenia.
1.7.3.2.1. Urządzenia sygnalizacji szybowej górniczych wyciągów szybowych awaryjnych:
1) z
wciągarką przewoźną - powinny być wyposażone co najmniej w układy rewizji szybów
określone w pkt 1.7.1.21 oraz w pkt 1.7.1.24 ppkt 2; powinny być stosowane urządzenia
sygnalizacji szybowej zapewniające łączność pomiędzy naczyniem wyciągowym a stano-
wiskiem maszynisty maszyn wyciągowych;
2) z
wciągarką stałą - powinny być wyposażone w układy sygnalizacji szybowej w zależno-
ści od indywidualnych warunków pracy oraz dodatkowych funkcji górniczego wyciągu
szybowego.
1.7.3.2.2. Urządzenia sygnalizacji szybowej górniczych wyciągów szybowych rewizyjnych powinny
spełniać wymagania określone w pkt 1.7.3.2.1.
1.7.3.3. Urządzenia sygnalizacji szybowej małych górniczych wyciągów szybowych materiałowych
bez jazdy ludzi powinny być wyposażone w urządzenia umożliwiające nadawanie sygnałów
jednouderzeniowych i alarmowych oraz w układ łączności szybowej.
1.7.4.
Wykonywanie instalacji urządzenia sygnalizacji szybowej.
1.7.4.1. Urządzenia sygnalizacji szybowej przeznaczone do zabudowania w podziemnych zakładach
górniczych powinny być wykonane jako urządzenia budowy przeciwwybuchowej. Urządzenia

40