Rządowy projekt ustawy o Narodowym Centrum Nauki

Ministra i w siedzibie tego urzędu, co zapewni dostęp do informacji o konkursie
szerokiemu gronu naukowców.
Ustawa wprowadza możliwość ubiegania się o finansowanie projektów
badawczych zarówno jednostek naukowych, jak i osób fizycznych. Ponadto specjalne
wsparcie finansowe zostało zagwarantowane osobom rozpoczynającym samodzielną
karierę naukową.
Ustawa wprowadza również szczegółowe rozwiązania zapobiegające
powstawaniu konfliktu interesów, przez czytelny mechanizm wyłączania osób,
w stosunku do których zachodzi podejrzenie takiego konfliktu, z procesu podejmowania
decyzji.
Ustawa wprowadza przy przyznawaniu środków finansowych procedurę
odwoławczą, która z jednej strony nie powoduje przez swoją czasochłonność
dezaktualizacji tematu projektu, z drugiej zaś strony pozwala na zidentyfikowanie
i skorygowanie nieprawidłowych i błędnych decyzji w procedurze konkursowej.
Proponowany system przyznawania środków, gwarantujący jego przejrzystość,
ma prowadzić do bardziej efektywnego inwestowania w projekty naukowe najwyższej
jakości. Procedura wyboru projektów do finansowania i ewaluacja jakości wyników,
zaproponowana w ustawie, pozwoli na ograniczenie liczby nieprawidłowych decyzji
o finansowaniu w kolejnych transzach projektów badawczych. System ten umożliwi też
stały dopływ nowych osób, szczególnie młodych naukowców, zarówno do grona
realizatorów projektów, jak i do gremiów oceniających wnioski.
Wprowadzenie struktury organizacyjnej oraz procedur opartych na najlepszych
doświadczeniach Europejskiej Rady Badań pozwoli polskim naukowcom stać się
bardziej konkurencyjnymi w uzyskiwaniu grantów badawczych dystrybuowanych przez
Unię Europejską.
Wprowadzenie dużej autonomii NCN w ustalaniu polityki finansowej Centrum
zapewni większy wpływ środowiska naukowego na wybór tematów, które mają być
realizowane w postaci projektów badawczych, z jednoczesnym wyeliminowaniem
dotychczasowego wpływu administracji centralnej. Zgodnie z projektem ustawy
środowisko naukowe będzie miało decydujący wpływ na rozdysponowanie nie mniej
niż 10 % środków przeznaczonych w budżecie państwa na naukę.


5
Opinia o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej.
Projekt przedmiotowej regulacji jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.



6
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Projektowana ustawa dotyczy jednostek naukowych oraz osób fizycznych
prowadzących badania naukowe.

2. Zakres konsultacji społecznych
Projekt ustawy był konsultowany z Radą Nauki. W trakcie prac nad ustawą zostały
także przeprowadzone konsultacje z przedstawicielami środowiska, na które przede
wszystkim będą miały wpływ projektowane rozwiązania, w tym:
1) Polską Akademią Nauk,
2) Polską Akademią Umiejętności,
3) Radą Główną Szkolnictwa Wyższego,
4) Radą Główną Jednostek Badawczo-Rozwojowych,
5) Krajową Sekcją Nauki NSZZ „Solidarność”,
6) Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych,
7) Federacją Związków Nauczycielstwa Polskiego Szkół Wyższych i Nauki,
8) Związkiem Zawodowym Pracowników Polskiej Akademii Nauk,
9) Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich,
10) Fundacją na rzecz Nauki Polskiej.
Do projektu ustawy uwagi zgłosili następujący partnerzy społeczni:
1) Polska Akademia Nauk,
2) Polska Akademia Umiejętności,
3) Komitet Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej Rady Nauki,
4) Rada Główna Jednostek Badawczo-Rozwojowych,
5) Konfederacja Pracodawców Polskich,
6) Federacja Związków Nauczycielstwa Polskiego Szkół Wyższych i Nauki,
7) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
8) Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
Uwagi partnerów społecznych oraz innych zainteresowanych podmiotów i osób
fizycznych zostały częściowo uwzględnione.
Uwagi Prezesa Polskiej Akademii Nauk dotyczyły m.in. ograniczenia wpływu
środowisk naukowych na wybór członków Rady NCN na rzecz ministra właściwego do

7
spraw nauki. Zarzut ten wydaje się jednak niezasadny, gdyż ustawa uwzględnia wpływ
środowiska naukowego na wybór członków Rady, ponieważ to Międzynarodowy
Zespół Identyfikujący, składający się z wybitnych przedstawicieli środowisk
naukowych polskich i zagranicznych, wskazuje Ministrowi kandydatów na członków
Rady. Ponadto Prezes PAN porusza kwestie uprawnienia Koordynatora Dyscyplin do
zmian na liście rankingowej. Ustawa precyzyjnie określa zasady wyłączania
Koordynatora z tego uprawnienia oraz obliguje go do każdorazowego przekazania
pisemnego uzasadnienia tej zmiany Dyrektorowi Centrum, który zatwierdza listy
rankingowe. Uwzględniono uwagę Prezesa PAN dotyczącą braku spójności
poszczególnych ustaw w pakiecie i dokonano stosownych korekt przepisów we
wszystkich ustawach.
Uwagi Prezesa Polskiej Akademii Umiejętności zostały w części uwzględnione.
Zmieniono m.in. przepis dotyczący praw autorskich. Prezes PAU proponuje nadanie
Koordynatorowi Dyscyplin kompetencji do podpisywania umów. Uwaga ta nie może
zostać uwzględniona, gdyż tylko Dyrektor, jako osoba odpowiedzialna za gospodarkę
finansową Centrum, może być uprawniony do podpisywania umów.
Nadesłane przez Komitet Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej Rady Nauki
uwagi zostały częściowo uwzględnione. Uwzględniono m.in. uwagi dotyczące definicji
badań podstawowych, określenia liczby kandydatów Rady, którą Międzynarodowy
Zespół Identyfikujący przedstawia Ministrowi, zasady powoływania ekspertów spośród
międzynarodowego gremium, zasady wyboru Koordynatorów Dyscyplin przez Radę
w drodze konkursu, przepisów odnośnie do aparatury naukowo-badawczej i osoby
rozpoczynającej karierę naukową. Uwaga Komitetu odnosząca się do zlekceważenia
roli autora w przepisach dotyczących praw autorskich oraz przenoszenia realizacji
projektu w inne miejsce realizacji została uwzględniona, przez zmianę odpowiednich
przepisów w ustawie.
Uwaga Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych dotyczyła braku
akceptacji dla dopuszczenia do kandydowania na Dyrektora osób nieposiadających
obywatelstwa polskiego. Uwaga ta nie została uwzględniona, gdyż wybór Dyrektora
spośród szerokiego, międzynarodowego grona specjalistów stwarza możliwość wyboru
najlepszego specjalisty.

8
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność” zapowiedziała odniesienie się do statutu
Centrum, uzasadniając to tym, że najważniejsze regulacje dotyczące organizacji
Centrum znajdą się właśnie w statucie.
Konfederacja Rektorów Akademickich Szkół Polskich wskazała na konieczność
zachowania analogii organizacji i zadań z uwzględnieniem kompetencji Dyrektorów
i zastępców Dyrektorów oraz składów i kompetencji rad obu centrów. Uwaga ta została
w części uwzględniona w toku prac nad ustawami.
Ponadto uwagi do projektu były składane przez wszystkie zainteresowane podmioty
oraz osoby fizyczne drogą elektroniczną. W wyniku elektronicznych konsultacji do dnia
30 października 2008 r. uzyskano ogółem 64 opinie, w tym od osób fizycznych 42 i 22
od innych podmiotów.
Projekt został opublikowany na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa
Wyższego w Biuletynie Informacji Publicznej zgodnie z art. 5 ustawy z dnia
7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U.
Nr 169, poz. 1414). W trybie tej ustawy żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania
pracami nad projektem.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Koszty powstania i działalności Centrum zostaną sfinansowane ze środków budżetu
państwa część 28 – Nauka.
Kalkulacja kosztów w 2009 r.:
1) powstanie i organizacja jednostki – 10 000 tys. zł
W pozycji tej są zawarte m.in. koszty związane z:
a) zatrudnieniem Pełnomocnika do spraw Utworzenia Centrum na okres nie
dłuższy niż 6 miesięcy, Dyrektora i zastępców Dyrektora na okres nie
krótszy niż 5 miesięcy oraz pracowników Biura Centrum, w tym głównego
księgowego, radcę prawnego, głównego informatyka, specjalistów
i głównych specjalistów do obsługi umów o realizację projektów
badawczych, konkursów na realizację projektów badawczych oraz obsługę
organów Centrum, a także pracowników obsługi biurowej, kierowcę
i recepcjonistę. Przewiduje się, że od lutego 2009 r., w celu zorganizowania
pracy Centrum, w tym obsługi procesu wyboru członków Rady, zatrudnio-

9