Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw

z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą
stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.”;
2) ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Przepisy ust. 1 – 4 stosuje się odpowiednio do ujawnienia w księdze wieczystej
zmiany treści hipoteki i przeniesienia hipoteki w związku ze zbyciem wierzytelności
bankowej oraz do dokonania wpisu hipoteki obciążającej użytkowanie wieczyste,
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz wierzytelność hipoteczną.”.

Art. 7. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8,
poz. 60, z późn. zm.8)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 34 § 4 otrzymuje brzmienie:
„§ 4. Przedmiotem hipoteki przymusowej może być także:
1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie
stanowiącymi własność użytkownika wieczystego;
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;
3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką;
4) statek morski lub statek morski w budowie wpisane do rejestru okrętowego.”;
2) w art. 35 § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Wpisu hipoteki przymusowej do księgi wieczystej dokonuje właściwy sąd
rejonowy, a w przypadku hipoteki morskiej przymusowej właściwa izba morska na
wniosek organu podatkowego.”.

Art. 8. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn. zm.9)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 24 uchyla się ust. 3;
2) w art. 26 ust. 3b otrzymuje brzmienie:
„3b. Przedmiotem hipoteki przymusowej może być także:
1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym
gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego;
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;
3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką;

15
4) statek morski lub statek morski w budowie wpisane do rejestru
okrętowego.”.


Art. 9. W ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60,
poz. 535, z późn. zm.10)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 63 w pkt 4 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu:
„5) kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki, jeżeli upadły
pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki, w części przypadającej zgodnie
z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom, których
wierzytelności podlegały zabezpieczeniu zastawem rejestrowym lub hipoteką.”;
2) w art. 345 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Wraz z wierzytelnością zabezpieczoną hipoteką, hipoteką morską, zastawem,
zastawem rejestrowym oraz zastawem skarbowym zaspokajane są roszczenia
o świadczenia uboczne objęte zabezpieczeniem na mocy odrębnych przepisów.”.

Art. 10. 1. Do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2, stosuje się przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z wyjątkiem przepisów o rozporządzaniu
opróżnionym miejscem hipotecznym.
2. Do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy
stosuje się przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w dotychczasowym brzmieniu,
z wyjątkiem art. 76 ust. 1 i 4 tej ustawy, które stosuje się w brzmieniu nadanym niniejszą
ustawą. To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane
z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych
przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 11. Jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy istniała hipoteka zabezpieczająca
wierzytelność przyszłą i wierzytelność ta nie powstała w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie
ustawy, lecz nadal może powstać, właściciel nieruchomości może żądać zniesienia tej
hipoteki za wynagrodzeniem równym jednej dziesiątej sumy hipoteki.


16
Art. 12. Do zastawów powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się
dotychczasowe przepisy o formie umowy o ustanowienie zastawu.

Art. 13. 1. Jeżeli postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy, do podziału sumy uzyskanej z egzekucji z przedmiotu obciążonego
hipoteką, hipoteką morską, zastawem, zastawem rejestrowym albo zastawem skarbowym
stosuje się przepisy dotychczasowe.
2. Jeżeli ogłoszono upadłość dłużnika przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy, do podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu obciążonego hipoteką,
hipoteką morską, zastawem, zastawem rejestrowym albo zastawem skarbowym stosuje się
przepisy dotychczasowe.

Art. 14. Ustawa wchodzi w życie po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia.


____________________
1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, ustawę z dnia
17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, ustawę z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji, ustawę z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach, ustawę z dnia 29 sierpnia
1997 r. – Prawo bankowe, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, ustawę z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawę z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo
upadłościowe i naprawcze.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 125, poz. 1368,
z 2002 r. Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 42, poz. 363, z 2004 r. Nr 172, poz. 1804 oraz z 2008 r. Nr 116,
poz. 731.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 126, poz. 1070,
Nr 141, poz. 1178, Nr 144, poz. 1208, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1385 i 1387 i Nr 241, poz. 2074, z
2003 r. Nr 50, poz. 424, Nr 60, poz. 535, Nr 65, poz. 594, Nr 228, poz. 2260 i Nr 229, poz. 2276, z 2004 r. Nr
64, poz. 594, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1545 1546 i
Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr 83, poz. 719, NR Nr 85, poz. 727, Nr 167, poz. 1398 i Nr 183, poz. 1538, z
2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 157, poz. 1119, Nr 190, poz. 1401, i NR Nr 245, poz. 1775, z 2007 r. Nr 42, poz.
272 i Nr 112, poz. 769 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 192, poz. 1179.
4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122,
z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99,
z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464
i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509,
z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43,
poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117,
poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983
i Nr 114, poz. 1191 z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638,
z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592
i Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804
i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133,

17
poz. 935 i Nr 164, poz. 1166, z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287 oraz z 2008 r.
Nr 116, poz. 731 i Nr 163, poz. 1012.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157
i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33,
z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324,
z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55,
poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53,
z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73,
poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643,
Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141,
poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269
i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193
i Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069,
1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26,
poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271,
Nr 219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 109,
poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264,
Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236,
poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024,
Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438,
Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 264, poz. 2205 i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66,
poz. 466 i Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235,
poz. 1699, z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 61, poz. 418, Nr 99, poz. 662, Nr 106,
poz. 731, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243,
Nr 181, poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247, poz. 1845 oraz z 2008 r. Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609
i 619, Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119, poz. 772, Nr 120, poz. 779, Nr 122, poz. 796 i Nr 171,
poz. 1056.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954,
z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 157, poz. 1119 i Nr 187, poz. 1381, z 2007 r. Nr 89,
poz. 589, Nr 115, poz. 794, Nr 176, poz. 1243 i Nr 192, poz. 1378.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 216, poz. 1824,
z 2003 r. Nr 217, poz. 2124 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1316, Nr 183, poz. 1538, Nr 184, poz. 1539, Nr 249,
poz. 2104.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 126, poz. 1070, Nr 141, poz. 1178, Nr 144, poz. 1208, Nr 153, poz. 1271, Nr
169, poz. 1385 i 1387 i Nr 241, poz. 2074, z 2003 r. Nr 50, poz. 424, Nr 60, poz. 535, Nr 65, poz. 594, Nr 228, poz. 2260 i Nr 229, poz. 2276, z 2004 r. Nr 64, poz. 594,
Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546 i Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr 83, poz. 719, Nr 85, poz. 727, Nr 167, poz.
1398 i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 157, poz. 1119, Nr 190, poz. 1401 i Nr 245, poz. 1775, z 2007 r. Nr 42, poz. 272 i Nr 112, poz. 769 oraz z 2008
r. Nr 171, poz. 1056.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727, Nr 86,
poz. 732 i Nr 143, poz. 1199, z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708, Nr 143, poz. 1031, Nr 217,
poz. 1590 i Nr 225, poz. 1635, z 2007 r. Nr 112, poz. 769, Nr 120, poz. 818, Nr 192, poz. 1378 i Nr 225,
poz. 1671 oraz z 2008 r. Nr 141, poz. 888.
9) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 21,
poz. 125, Nr 112, poz. 769 i Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz. 1234 oraz z 2008 r. Nr 63, poz. 394,
Nr 67, poz. 411 i Nr 141, poz. 888.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 217, poz. 2125, z 2004 r. Nr 91,
poz. 870 i 871, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546, Nr 173, poz. 1808 i Nr 210, poz. 2135,
z 2005 r. Nr 94, poz. 785, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r. Nr 47, poz. 347, Nr 133, poz. 935
i Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 123, poz. 850 i Nr 179, poz. 1279 oraz z 2008 r. Nr 96, poz. 606 i Nr 116,
poz. 731.
11/49zb

18
U Z A S A D N I E N I E

1. Cel ustawy
Hipoteka jest w polskim prawie jedynym ustawowo uregulowanym zabezpieczeniem
wierzytelności na nieruchomości. Przepisy o hipotece nie ulegały zasadniczym zmianom od
dnia wejścia w życie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (zwanej dalej u.k.w.h.), tj. od
dnia 1 stycznia 1983 r. Jednakże w ciągu dwudziestu pięciu lat obowiązywania ustawy
zasadniczo zmieniły się społeczne i gospodarcze warunki, w jakich funkcjonuje hipoteka.
Przemiany te sprawiły, że hipoteka w obecnym kształcie w coraz mniejszym stopniu
odpowiada potrzebom obrotu.
Podstawowym celem projektowanej ustawy jest zatem wprowadzenie rozwiązań,
które sprawią, że hipoteka będzie efektywnym, a jednocześnie bardziej elastycznym
sposobem zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych. Projekt ma także na celu jednoznaczne
uregulowanie kwestii, które wywoływały spory w orzecznictwie i nauce prawa, oraz
zharmonizowanie przepisów materialnoprawnych i procesowych. Ponadto w projekcie są
także zawarte propozycje zmian zmierzające do ujednolicenia terminologii ustawy oraz jej
uaktualnienia w związku ze zmianami wprowadzonymi w innych aktach prawnych.
2. Ogólna charakterystyka proponowanych zmian
Propozycje zawarte w ustawie można podzielić na dwie grupy. Pierwsza z nich
obejmuje zasadnicze zmiany odnoszące się do samych podstaw koncepcji hipoteki, której
zrąb został ukształtowany przez przepisy zunifikowanego prawa rzeczowego
i w niezmienionej postaci przetrwał do dziś. Druga grupa proponowanych zmian ma
charakter bardziej techniczny i ma na celu przede wszystkim zapewnienie spójności
przepisów dotyczących hipoteki.
Wśród zmian o znaczeniu systemowym należy wymienić przede wszystkim
odstąpienie od podziału hipoteki na zwykłą i kaucyjną. Modyfikacja ta powinna przyczynić
się do uproszczenia regulacji hipoteki, a tym samym ułatwić jej stosowanie. Projekt zawiera
także propozycje rozwiązań umożliwiających zabezpieczenie jedną hipoteką więcej niż
jednej wierzytelności tego samego wierzyciela oraz wielu wierzytelności różnych
podmiotów, które uczestniczą w finansowaniu wspólnego przedsięwzięcia. Zmiany te
powinny przyczynić się do uelastycznienia hipoteki i obniżenia kosztów pozyskania kredytu.
Kolejną zasadniczą modyfikacją jest odstąpienie od obowiązującego w Polsce od czasów