Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze

Warszawa, 14 kwietnia 2008 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA–140 –10(5)/08



Pan


Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec poselskiego
projektu ustawy:

-
o zmianie ustawy o prokuraturze
(druk nr 131).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Sprawiedliwości do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.




(-) Donald Tusk














Stanowisko Rządu
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze
(druk nr 131)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze przewiduje:
− rozdzielenie funkcji Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości,
− spłaszczenie struktury organizacyjnej prokuratury poprzez likwidację Prokuratury
Krajowej i prokuratur apelacyjnych,
− regulację mającą na celu uniemożliwienie przekazywania do mediów informacji
z postępowania przygotowawczego,
− wzmocnienie niezależności prokuratora prowadzącego postępowanie
przygotowawcze.
Jak wynika z nader skromnego uzasadnienia projektu, przyjęcie tych
kierunków zmian podyktowane było doświadczeniem ostatnich dwóch lat,
wskazującym na to, że łączenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora
Generalnego prowadzi do upolitycznienia prokuratury.
Deklarowane przez projektodawców założenia projektowanej nowelizacji
zasługują na poparcie.
Zastrzeżenia budzi natomiast, przewidziany w projekcie, sposób realizacji
tych założeń.
Nadto projekt ustawy zawiera szereg niekonsekwencji w zmianie struktury
organizacyjnej prokuratury i w statusie zawodowym prokuratorów.
Problematyczna wydaje się propozycja, by kandydatów na Prokuratora
Generalnego wskazywał Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego (projektowany art. 10a).
Jeżeli prokuratura ma być ciałem o dużej niezależności, to również
prokuratorzy powinni mieć możliwość wybierania kandydata ze swojego grona.
Wskazać trzeba, że w dodanym art. 10a ust. 2 zbędnie wskazano, iż udział
w zgromadzeniu prokuratorów Prokuratury Generalnej biorą „prokuratorzy okręgowi
kierujący prokuraturami okręgowymi”, bowiem tytuł „prokurator okręgowy”
przypisany jest jedynie prokuratorowi kierującemu prokuraturą okręgową.
Projekt ustawy, w dodanym art. 10b przewiduje kadencyjność funkcji
Prokuratora Generalnego.
Wydaje się, że konsekwencją wprowadzenia kadencyjności funkcji
Prokuratora Generalnego powinno być wprowadzenie również kadencyjności funkcji
prokuratora okręgowego i prokuratora rejonowego.
Nie można zgodzić się z propozycją (art. 10e ust., 1) aby zastępcy Prokuratora
Generalnego byli powoływani i odwoływani przez Ministra Sprawiedliwości. Sytuacja
taka jest, jak się wydaje, sprzeczna z założeniami projektu i rozdziałem funkcji
Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego.
Zastępcy Prokuratora Generalnego powinni być również powoływani przez
podmiot wskazany w art. 10a projektu ustawy.
Za co najmniej kontrowersyjną należy uznać propozycję zasięgania informacji
o kandydatach do objęcia stanowiska prokuratorskiego w Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego przewidzianą w art. 11 ust. 3 projektu. Takie rozwiązanie może
prowadzić do ewentualnych nadużyć prawa.
Projektodawca w art. 11 ust. 3a projektu ustawy przewiduje fakultatywne
badania psychologiczne kandydatów na stanowiska prokuratorów.
Konsekwencją tego przepisu powinno być określenie w ustawie kryteriów,
na podstawie których Prokurator Generalny kierowałby danego kandydata na badania
psychologiczne. Pozwoliłoby to uniknąć jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych.
Zastrzeżenia budzi również projektowany art. 11 ust. 3. Przepis ten przewiduje
utworzenie 100 stanowisk prokuratora Prokuratury Generalnej w stanie czynnym.
Wydaje się błędem wskazywanie w sposób stanowczy i ograniczanie liczby
prokuratorów Prokuratury Generalnej, albowiem powołanie na takie stanowisko np.
osób niezbędnych do realizacji zadań, nie będzie możliwe do czasu powstania wakatu
lub będzie wymagało zmiany ustawy.
Wskazać należy, że projektodawca nie określił zakresu działania Prokuratury
Generalnej, a jej struktura organizacyjna ma być ustalona dopiero w statucie nadanym

2
w trybie art. 4 projektowanej ustawy. Nie wydaje się zatem, aby istniały kryteria
pozwalające określić liczbę czynnych prokuratorów Prokuratury Generalnej.
Należy również wskazać, że w proponowanym nowym brzmieniu art. 17,
w
ust. 9 i 14 błędnie przywołuje się – prawdopodobnie przez przeoczenie-
przewidziany do likwidacji szczebel prokuratur apelacyjnych.
Kolejnym budzącym wątpliwości rozwiązaniem jest przepis art. 28a projektu.
Przepis ten dotyczy publicznego rozpowszechniania wiadomości z postępowania
przygotowawczego. Z treści ust. 1 wynika, że na każdorazowe przekazanie informacji
z postępowania przygotowawczego (np. mediom) konieczna jest zgoda Prokuratora
Generalnego. Takie rozwiązanie oznacza praktycznie paraliż pracy rzeczników
prasowych, a także paraliż pracy Prokuratora Generalnego, albowiem biorąc
pod uwagę liczbę przestępstw popełnianych każdego dnia w całym kraju, praca
Prokuratora Generalnego może polegać wyłącznie na wyrażaniu zgody na przekazanie
mediom np. kilkudziesięciu informacji z prowadzonych aktualnie postępowań.
Powstała sytuacja może wymagać stworzenia odrębnego biura tylko w tym celu.
Bezwzględny zakaz rozpowszechniania wiadomości o treści materiału
dowodowego z postępowania przygotowawczego przewidziany w art. 28a ust. 3 jest
chybiony, albowiem w przypadkach szczególnie bulwersujących np. zabójstw,
czy
seksualnego wykorzystania dzieci może okazać się koniecznym wskazanie
na podstawie jakich dowodów (np. opinii biegłych) dokonano zatrzymania sprawców.
Koniecznym może okazać się publikacja danych w celu ostrzeżenia potencjalnych
ofiar (sprawa jednego z obywateli państw afrykańskich dot. zarażenia wirusem HIV),
czy poszukiwania świadków lub sprawców.
Należy zauważyć, że uzupełnienia wymaga art. 49 ust. 4 projektu ustawy,
bowiem projektodawca nie wskazał, kogo mają zawiadomić prokuratorzy prokuratury
okręgowej o zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia lub innego zajęcia
lub sposobu zarobkowania.
Nie można zgodzić się z propozycją brzmienia art. 3 i 5 projektowanej ustawy
w zakresie, w jakim dopuszczają możliwość zmniejszenia wynagrodzenia prokuratora
i dopuszczają zwolnienie prokuratora ze służby na skutek zmian w strukturze
prokuratury. Przepisy te pozostają w sprzeczności z obowiązującymi przepisami

3
ustawy o prokuraturze oraz godzą w niezależność prokuratora. Prokuratora można
odwołać ze stanowiska tylko w wypadkach określonych w art. 16 ustawy o
prokuraturze. Zmiana ustroju lub struktury prokuratury nie może stanowić przyczyny
obniżenia wynagrodzenia prokuratora lub zwolnienia go ze służby.
Zgodnie z art. 62 ust. 1 i art. 62 a ustawy o prokuraturze, regulacje dotyczące
wynagrodzenia zasadniczego i stanu spoczynku prokuratorów są takie same jak
sędziów i stanowią gwarancję niezależności prokuratora przy wykonywaniu czynności
określonych w ustawach, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o prokuraturze. Wagę i
niezbędność tych regulacji w odniesieniu do stanu spoczynku podniósł Trybunał
Konstytucyjny w wyroku SK 54/06 z dnia 6 marca 2006r. wskazując, iż istota stanu
spoczynku sędziów i prokuratorów jest tożsama. Polega ona na tym, że przechodząc w
stan spoczynku, sędziowie i prokuratorzy pozostają w stosunku służbowym, który nie
wygasa, lecz ulega przekształceniu.
Tymczasem w świetle dyspozycji art. 3 ust. 2 projektu powstać ma – na czas
przejściowy – nowa kategoria prokuratorów, tj. „prokuratorzy w dyspozycji
Prokuratora Generalnego”, którzy mają prawo do wynagrodzenia podstawowego w
stawce podstawowej, przewidzianej dla prokuratora danej (dotychczasowej) jednostki
(prokuratora Prokuratury Krajowej lub prokuratora prokuratury apelacyjnej) nawet
wówczas, gdy pobierali wynagrodzenie w pierwszej stawce awansowej lub stawce
awansowej drugiej. Między innymi spośród prokuratorów należących do tej kategorii
mają zostać powołani prokuratorzy Prokuratury Generalnej. Z chwilą powołania
przestaną być „prokuratorami w
dyspozycji Prokuratora Generalnego”, sposób
określenia ich wynagrodzenia będzie zdeterminowany nowym stanowiskiem.
Podobnie rzecz się ma z „prokuratorami w dyspozycji Prokuratora Generalnego”,
którzy nie zostaną powołani na stanowisko prokuratora prokuratury okręgowej.
Gwarancja dotychczasowego wynagrodzenia jest więc, w świetle przepisu art. 3 ust. 2,
ograniczona wyłącznie do prokuratorów Prokuratury Krajowej pozostających „w
dyspozycji Prokuratora Generalnego”.
Nie można zgodzić się z propozycją (art. 5 ust. 2 projektowanej ustawy),
że prokuratorzy Prokuratury Krajowej i prokuratur apelacyjnych, którzy nie zostaną
powołani na stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej, muszą się ubiegać

4