Poselski projekt ustawy o ograniczeniach związanych z pełnieniem funkcji publicznych

12
nostki, to z uwagi na konieczno ć zapewnienia przez państwo porządku pu-
blicznego i moralno ci publicznej, mie ci się ona w wyjątku przewidzianym
w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP i jest konieczna w demokratycznym państwie
prawa dla ochrony warto ci wskazanych w powołanym przepisie ustawy zasad-
niczej.
Znaczną grupę przepisów projektowanej ustawy stanowią zmiany dotyczące
zakresu i
trybu składania oraz kontroli prawidłowo ci danych zawartych

w o wiadczeniach majątkowych osób pełniących funkcje publiczne.
W projekcie zaproponowano, aby funkcjonariusze publiczni zobowiązani do zło-
żenia o wiadczeń majątkowych podlegali identycznym uregulowaniom praw-
nym. Dlatego też wzorzec zawierający zakres obowiązków nałożonych przez
niniejszy projekt ustawy został przeniesiony na inne grupy funkcjonariuszy pu-
blicznych składających o wiadczenie majątkowe.
Rozszerzenie zakresu przedmiotowego o wiadczenia o stanie majątkowym
w projektowanym przepisie art. 11 ust. 1 polega przede wszystkim na dodaniu
obowiązku składania o wiadczenia o stanie majątku osobistego małżonka.
W ocenie projektodawcy tego rodzaju rozwiązanie uzasadnione jest potrzebą
przeciwdziałania zjawisku przenoszenia w drodze różnych czynno ci prawnych
przez osoby pełniące funkcje publiczne majątku, który mógł zostać nabyty
w sposób nielegalny, na majątek odrębny małżonka, a przez to wyjęcie go spod
obowiązku lustracyjnego.
Jest to również istotne narzędzie w jakie państwo wyposaża instytucje publicz-
ne w zwalczaniu źródeł korupcji i przestępczo ci korupcyjnej. Ponadto za tego
rodzaju rozwiązaniem przemawiają następujące argumenty zawarte m.in.
w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lipca 2004 r. (sygn. akt K
20/03).
Po pierwsze, nie wchodzi tu w grę ujawnienie, wbrew woli zainteresowanych,
powiązań rodzinnych; pozostawanie w związku małżeńskim bowiem jest oko-
liczno cią znaną otoczeniu.
Po drugie, ze względu na fakt pozostawania małżonków we wspólnym pożyciu,
nie zachodzi niebezpieczeństwo, że funkcjonariusz nie posiada informacji
o osobie, co do której ma składać o wiadczenie.

13
Po trzecie, wspólne pożycie małżonków powoduje, że wszelkie dobra nabywa-
ne przez jednego z małżonków, uzyskiwane przez niego korzy ci, wynagrodze-
nie za pracę stanowią o poprawie sytuacji materialnej obojga małżonków i są
przeznaczone do wspólnego korzystania, nawet jeżeli małżonkowie znie li
ustrój wspólno ci ustawowej.
W konsekwencji, uzyskanie korzy ci przez małżonka funkcjonariusza powinno
być traktowane niemal tak samo, jak uzyskanie jej przez samego funkcjonariu-
sza. Zainteresowanie funkcjonariusza uprzywilejowaniem jego małżonka jest na
pewno bardzo duże, stąd i duża pokusa ułatwienia małżonkowi nabycia okre-
lonego dobra, załatwienia mu dobrej pracy.
Przedmiotowe uregulowanie w zwalczaniu przestępczo ci korupcyjnej i zapew-
nianiu pełnej przejrzysto ci życia publicznego przez udzielanie informacji rów-
nież o stanie majątku odrębnego małżonka przyniesie wymierne efekty, aniżeli
ewentualne negatywne konsekwencje jakie może nie ć za sobą ciężar obo-
wiązku tego rodzaju. Przedmiotowe rozwiązanie nie będzie także w żaden spo-
sób naruszać zasady proporcjonalno ci wyrażonej w art. 31 Konstytucji RP, co
zostało stwierdzone w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lipca
2004 r. (sygn. akt K 20/03).
Tego rodzaju rozwiązanie jest również podyktowane tre cią art. 61 Konstytucji
statuującą prawo obywateli do informacji o działaniu organów władzy publicz-
nej.
Norma konstytucyjna uzasadnia bowiem dostęp obywateli do informacji nie tyl-
ko o mieniu lub źródłach finansowania mienia, nabytych w toku pełnienia funkcji
publicznych, ale również informacji o mieniu, uzyskanym przez małżonka osoby
pełniącej funkcję publiczną, a wchodzącym w skład majątku osobistego, m.in.
nabywanym od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i ich
związków, czy też o dochodach uzyskiwanych z działalno ci gospodarczej mał-
żonka z wykorzystaniem mienia podmiotów prawa publicznego albo opierającej
się na dotacjach lub subwencjach.
Powyższe względy uzasadniają również obowiązek wykazywania w o wiadcze-
niu majątkowym informacji o wchodzących w skład majątku osobistego małżon-
ka: nieruchomo ciach i tytule prawnym tego posiadania, składnikach mienia

14
ruchomego o warto ci powyżej 10 000 zł, udziałach i akcjach w spółkach
prawa handlowego, dochodach osiąganych w ciągu ostatnich 12 miesięcy po-
przedzających dzień złożenia o wiadczenia, jak również informacji o zaciągnię-
tych w tej wysoko ci zobowiązaniach, w tym zaciągniętych kredytach i pożycz-
kach, oraz warunkach na jakich zostały one udzielone. Wykazanie bowiem
zmian majątkowych w majątku osobistym małżonka, wyjętym dotychczas
z obowiązku lustracyjnego, pozwoli na jednoznaczne okre lenie, czy osoby
podlegające reżimowi ustawy w zakresie lustracji majątkowej pełnią funkcje pu-
bliczne lub prowadzą działalno ć w celu osiągnięcia korzy ci majątkowych lub
osobistych albo uzyskują te korzy ci w związku z pełnioną funkcją.
Projektowany przepis art. 11 sprzyja niewątpliwie poszerzeniu jawno ci życia
publicznego, jak również pozwala na uniknięcie jakichkolwiek zarzutów, że mał-
żonek osoby pełniącej funkcję publiczną osiąga korzy ci osobiste lub majątko-
we w związku z tą funkcją, jak również uniemożliwi przenoszenie majątku przez
podmioty wskazane w ustawie poza obszar nie objęty obowiązkiem lustracyj-
nym. Rozwiązanie to stanowi także odpowiedź na wskazywany przez opinię
publiczną problem nepotyzmu w życiu publicznym.
Przedstawione powyżej rozwiązania należy uznać jako kolejny krok ustawo-
dawcy zmierzający do ograniczenia korupcji i wykorzystywania stanowisk pu-
blicznych dla własnych, prywatnych celów. Ratio legis projektowanych zmian
jest oczywiste i w państwie demokratycznym nie powinno być kwestionowane.
Z uwagi na permanentne zjawisko przenoszenia majątku osobistego na osoby
bliskie w celu jego ukrycia, w ustawie zobowiązano osoby rozpoczynające peł-
nienie funkcji publicznych oraz już takie funkcje pełniące do wykazywania
w o wiadczeniu majątkowym także majątku przeniesionego na małżonka oraz
na inne osoby, o których mowa w ustawie, w okresie 5 lat poprzedzających
dzień objęcia stanowiska lub powierzenia funkcji publicznych.
W obecnym stanie prawnym osoba składająca o wiadczenie majątkowe była
obowiązana do ujawnienia informacji o posiadanych zasobach pieniężnych.
Powyższy zapis budził poważne wątpliwo ci interpretacyjne, czy w pojęciu tym
mie ciło się także posiadanie papierów warto ciowych innych niż akcje oraz
posiadanie innych instrumentów dostępnych na rynkach kapitałowych, np. jed-

15
nostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. W związku z powyższym
projektodawca wprowadza obowiązek ujawniania w o wiadczeniu majątkowym
informacji o posiadanych zasobach pieniężnych oraz posiadanych instrumen-
tach finansowych w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi.
Zakres przedmiotowy o wiadczenia majątkowego został również rozszerzony
o obowiązek wskazania źródeł pochodzenia mienia podlegającego ujawnieniu
w o wiadczeniu majątkowym, które zostało nabyte w okresie pełnienia funkcji
lub zajmowania stanowiska albo od dnia złożenia ostatniego o wiadczenia ma-
jątkowego.
W celu kontroli bieżących dochodów osób pełniących funkcje publiczne, w pro-
jekcie nałożono obowiązek wskazywania różnicy w stanie majątkowym, jaka
nastąpiła od momentu złożenia poprzedniego o wiadczenia.
Ponadto do o wiadczenia majątkowego załącza się kopię rocznego zeznania
podatkowego (PIT) za rok poprzedni.
Analizę danych zawartych w o wiadczeniu majątkowym będzie dokonywał
podmiot, któremu złożono o wiadczenie majątkowe, a także wła ciwy urząd
skarbowy. Ta równoczesna analiza o wiadczeń majątkowych pozwoli na wni-
kliwe zbadanie prawdziwo ci i prawidłowo ci informacji zawartych w o wiad-
czeniach majątkowych. W celu jednak zapewnienia realno ci kontroli prowa-
dzonej przez urząd skarbowy projektodawca proponuje wprowadzić fakultatyw-
no ć badania o wiadczenia majątkowego w stosunku do podmiotów, o których
mowa w art. 2 ust. 1 pkt 6 i 8-11. Natomiast na gruncie ustaw samorządowych
fakultatywno ć badania o wiadczenia majątkowego przez urząd skarbowy bę-
dzie odnosiła się do osób wydających decyzje administracyjne w imieniu wójta
(burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa, jeżeli nie
przyznają one okre lonych przywilejów, w szczególno ci w formie zezwoleń,
zwolnień od ponoszenia ciężarów o charakterze publiczno-prawnym, licencji
i umorzeń.
Wyrazem jawno ci życia publicznego jest przepis mówiący, że podmiot dokonu-
jący analizy o wiadczeń majątkowych, w terminie do dnia 30 października każ-
dego roku, zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej albo na stronach in-

16
ternetowych Kancelarii Sejmu lub Kancelarii Senatu informacje o osobach, któ-
re nie złożyły o wiadczenia majątkowego lub złożyły je po terminie, o nieprawi-
dłowo ciach stwierdzonych w analizowanych o wiadczeniach majątkowych
wraz z ich opisem i wskazaniem osób, które złożyły nieprawidłowe o wiadcze-
nia, oraz o działaniach podjętych w związku z nieprawidłowo ciami stwierdzo-
nymi w analizowanych o wiadczeniach majątkowych.
Zmieniono także termin corocznego składania o wiadczeń z dnia 31 marca na
dzień 15 maja, co pozwoli na wykorzystanie w celu wypełniania o wiadczenia
zeznań podatkowych (PIT) za rok poprzedni. Na gruncie przepisów samorzą-
dowych zostały ujednolicone terminy w zakresie składania o wiadczenia mająt-
kowego i o wiadczenia o działalno ci gospodarczej prowadzonej przez małżon-
ka.
W ocenie wnioskodawcy nie ma uzasadnionych przesłanek, aby Rejestr Korzy-
ci dla funkcjonariuszy publicznych, których mandat do zajmowanego stanowi-
ska nie pochodzi z wyborów powszechnych był nadal prowadzony przez Pań-
stwową Komisję Wyborczą. Dlatego też projektodawca proponuje, żeby Rejestr
Korzy ci dla członków Rady Ministrów, sekretarzy i podsekretarzy stanu w mi-
nisterstwach i Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz kierowników urzędów
centralnych był prowadzony przez Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Składanie o wiadczeń zostało poddane rygorowi odpowiedzialno ci karnej za
składanie fałszywych zeznań. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy powo-
dować będzie odpowiedzialno ć karną na podstawie art. 233 § 1 ustawy z dnia
6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. Wypełnienie znamion wskazanego czynu
zabronionego będzie zagrożone sankcją kary pozbawienia wolno ci do lat 3.
Projekt ustawy zaostrza odpowiedzialno ć dyscyplinarną za niewypełnienie lub
nienależyte wypełnienie obowiązków przewidzianych w ustawie.
W art. 16 projektu ustawy wprowadza się odpowiedzialno ć dyscyplinarną za
niezłożenie w terminie przez osoby wskazane w ustawie o wiadczenia o dzia-
łalno ci gospodarczej prowadzonej przez małżonka przed powołaniem na sta-
nowisko, a także o zamiarze podjęcia takiej działalno ci lub zmianie jej charak-
teru – w trakcie pełnienia funkcji lub o wiadczenia o swoim stanie majątkowym
oraz o stanie majątku odrębnego małżonka. Niewypełnienie powyższych obo-