Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz niektórych innych ustaw

ochroną interesów pracowników oraz innych osób związanych z prywatyzowanym
podmiotem,
5) informacja o prywatyzowanym podmiocie,
6) wskazanie imion, nazwisk oraz stanowisk służbowych osób odpowiedzialnych za
przygotowanie i realizację procesu prywatyzacji,
7) informacja o realizacji zobowiązań prywatyzacyjnych.
Konsekwencją omówionych wyżej zmian jest modyfikacja ustawy o komercjalizacji
polegająca na zmianie brzmienia art. 62, który w obecnym brzmieniu stanowi podstawę
do wyłączenia jawności procesów prywatyzacyjnych.
Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 3 i 4 przedmiotowego projektu, polegające na
korekcie art. 4a ustawy o komercjalizacji i dodaniu nowych art. 4b i 4c, mają na celu
usprawnienie procesu komunalizacji przez rozszerzenie możliwości dokonywania
bezpłatnego przekazywania akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa
jednostkom samorządu terytorialnego lub związkom jednostek samorządu
terytorialnego na spółki, w których udział Skarbu Państwa przekracza 50 % akcji,
niezależnie od trybu lub podstawy prawnej ich utworzenia, z zastrzeżeniem, że
komunalizacja będzie mogła dotyczyć spółek spełniających łącznie następujące
warunki:
1) których przedmiot działalności jest związany z realizacją zadań własnych tej
jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu
terytorialnego,
2) wykonujących działalność gospodarczą na obszarze składającej wniosek jednostki
samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego,
3) nie wpisanych na listę spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa lub
inne listy spółek o znaczeniu państwowym, tworzone na podstawie przepisów
odrębnych.
Biorąc pod uwagę zwiększające się znaczenie samorządu terytorialnego w życiu
publicznym, celowe jest szersze włączenie samorządu w proces prywatyzacji spółek
Skarbu Państwa. Niektóre spośród spółek z uwagi na swój profil działania (np.
zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności) nie mogą kierować się wyłącznie
optymalizacją zysków, dlatego ich pełna prywatyzacja, z uwagi na interes społeczny,
jest niecelowa. Spółki takie mogą jednak wykonywać swoje zadania znacznie
efektywniej, jeśli będą nadzorowane przez lokalny samorząd terytorialny. Spółka, na
którą bezpośredni wpływ mają miejscowe władze (gminy czy powiatu), będzie się
cieszyć znacznie większym zaufaniem lokalnej społeczności i lepiej odpowie na jej
potrzeby oraz oczekiwania – dlatego też komunalizacja jest procesem ze wszech miar
korzystnym i celowym. Projektowana ustawa ma na celu ułatwienie procesu
komunalizacji i jego rozszerzenie także na spółki nie objęte dotychczas tym procesem.
Projektowana ustawa ma również na celu ostateczne wyjaśnienie sposobu i formy
przenoszenia własności udziałów lub akcji będących własnością Skarbu Państwa na
rzecz samorządu terytorialnego. Zbliżone w swym celu uregulowanie zawarte w
ustawie o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590, z późn. zm.)
w art. 50 przewiduje drogę postępowania administracyjnego dla przekazywania mienia
Skarbu Państwa. Zastosowanie tego samego trybu, który cechuje duży
formalizm, dla przenoszenia akcji (udziałów) Skarbu Państwa w spółkach prawa
handlowego byłoby niecelowe. Dotychczasowa praktyka nie pozostawia w tym zakresie
najmniejszych wątpliwości, jednakże podnoszone niekiedy zastrzeżenia zostaną w ten
sposób ostatecznie wyjaśnione. Jednocześnie zakłada się rezygnację z ograniczeń
nakładanych na jednostki samorządu terytorialnego w zakresie rozporządzania akcjami
przekazanymi przez Ministra Skarbu Państwa, jak również zapewnienie wpływów do
państwowych funduszy celowych, zasilanych ze środków uzyskanych z prywatyzacji,
również w przypadku komunalizacji spółek przez przyjęcie uregulowania, zgodnie z
którym jednostki samorządu terytorialnego zbywające akcje lub udziały otrzymane
nieodpłatnie od Skarbu Państwa będą zobligowane do przekazywania środków
uzyskanych z ich zbycia, w części określonej proponowanym art. 4c, do Funduszu
Reprywatyzacji, Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców, Funduszu Skarbu
Państwa oraz Funduszu Nauki i Technologii Polskiej.
Projektowana ustawa zakłada również utrzymanie prawa uprawnionych
pracowników do nieodpłatnego nabycia akcji w spółkach, które zostaną nieodpłatnie
zbyte przez Skarb Państwa na rzecz jednostek samorządu terytorialnego. W zakresie
nieodpłatnego zbywania akcji na rzecz uprawnionych pracowników odpowiednie
zastosowanie będą miały przepisy art. 36-38c ustawy o komercjalizacji, z
zastrzeżeniem, że kompetencje ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa w tym
zakresie będzie wykonywał organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego lub
organ wykonawczy związku jednostek samorządu terytorialnego. Przyjęcie takiego
rozwiązania pozwoli na uniknięcie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych w tym
zakresie, zwłaszcza w kontekście właściwości organów. Jednocześnie wprowadzono
zasadę, że w zakresie ustalania momentu powstania prawa do nieodpłatnego nabycia
akcji przez uprawnionych pracowników oraz rolników lub rybaków będzie się stosować
odpowiednio art. 38 ust. 2 ustawy o komercjalizacji. Zgodnie z zaproponowaną
regulacją proces nieodpłatnego zbywania akcji na rzecz uprawnionych pracowników
będzie się rozpoczynał z chwilą zbycia przez jednostkę samorządu terytorialnego
pierwszych akcji na zasadach ogólnych Celem zmian zaproponowanych w art. 1 pkt 6 i
14 przedmiotowego projektu, polegających na zmianie brzmienia art. 32 i 42 ustawy o
komercjalizacji jest przyznanie Ministrowi Skarbu Państwa prawa wyboru co do
zakresu przeprowadzanych analiz przedprywatyzacyjnych, przy jednoczesnym
wprowadzeniu zasady, że przed zaoferowaniem do zbycia akcji Skarbu Państwa lub
wydaniem zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej będzie wymagane tylko
dokonywanie analizy mającej na celu ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki oraz
oszacowanie wartości przedsiębiorstwa. Dotychczasowe rozwiązania w tym zakresie
pociągały za sobą znaczne (a często nadmierne i niepotrzebne) koszty oraz powodowały
wydłużenie czasu poszczególnych postępowań prywatyzacyjnych.
Zmiana zaproponowana w art. 1 pkt 7 przedmiotowego projektu, odnosząca się do art.
33 ustawy o komercjalizacji, jest kolejnym krokiem w kierunku usuwania barier
utrudniających prywatyzację. W szczególności proponuje się zniesienie
dotychczasowych ograniczeń w zbywaniu akcji i udziałów Skarbu Państwa w trybie
aukcji ogłoszonej publicznie przez dopuszczenie możliwości stosowania tego trybu bez
względu na wielkość udziału kapitałowego Skarbu Państwa w spółce. Ponadto w celu
zniesienia ograniczeń w zbywaniu akcji Skarbu Państwa na zasadach określonych w
przepisach regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego, w dodanym w art. 33 w
ust. 1 pkt 6 zaproponowano wprowadzenie możliwości zbywania akcji Skarbu Państwa
w trybie sprzedaży akcji na rynku regulowanym (dotychczas tryb ten wymagał zgody
Rady Ministrów udzielanej na podstawie art. 33 ust. 3). Ponadto projekt zakłada zmianę
nazwy trybu zbywania akcji określonego w art. 33 ust. 1 pkt 3 – „rokowania podjęte na
podstawie publicznego zaproszenia” – na „negocjacje podjęte na podstawie publicznego
zaproszenia”. Zmiana wynika z konieczności dostosowania terminologii ustawy o
komercjalizacji do przepisów kodeksu cywilnego.
Jednocześnie zaproponowano zniesienie obowiązku występowania o zgodę Rady
Ministrów na sprzedaż akcji lub udziałów w trybie innym niż publiczny, w przypadku
gdy:
1) nabywca i cena są wskazane w umowie prywatyzacyjnej, a sprzedaż dotyczy akcji
lub udziałów spółek, w których Skarb Państwa jest akcjonariuszem lub
wspólnikiem mniejszościowym lub
2) sprzedaż dotyczy akcji lub udziałów spółek, w których Skarb Państwa jest
akcjonariuszem lub wspólnikiem mniejszościowym i posiada pakiet nie większy
niż 25 % kapitału zakładowego.
Celem powyższej zmiany jest umożliwienie bardziej płynnego zbywania pakietów
mniejszościowych posiadanych przez Skarb Państwa bez konieczności angażowania
Rady Ministrów w proces podejmowania decyzji. Pakiety mniejszościowe stanowią
akcje będące własnością Skarbu Państwa, które nie zostały objęte przez uprawnionych
pracowników lub zostały zatrzymane na cele reprywatyzacji. Proponowana regulacja
obejmie spółki, w których inwestor strategiczny został już wybrany i warunki zbycia
pakietu mniejszościowego zostały określone w umowie prywatyzacyjnej, tym samym
zostanie jedynie dokończony proces prywatyzacji. Powyższą regulacją zostaną objęte
również spółki, w których udział Skarbu Państwa jest na niższym poziomie niż 25 %.
Pakiety takie zazwyczaj nie pozwalają na prowadzenie aktywnej polityki
właścicielskiej, jak również nie stanowią źródła przychodu dla Skarbu Państwa.
Dotychczasowe nazbyt rygorystyczne uregulowanie wymagało uzyskania każdorazowo
zgody Rady Ministrów na sprzedaż nawet kilku akcji i udziałów (co było konieczne dla
wyjścia Skarbu Państwa ze spółki) nawet w sytuacji, gdy ich wartość nie przekraczała
kwoty 2 000 zł.
Należy podkreślić, że proponowany tryb zbywania akcji w żadnej mierze nie stanie się
(dzięki zastosowanym ograniczeniom) trybem konkurencyjnym względem trybu
określanego jako „publiczny”, uregulowanego w art. 33 ust 1 ustawy o komercjalizacji.
Stanowi jedynie jego uzupełnienie w sytuacji, gdy z uwagi na znikomy udział w
kapitale zakładowym (często oscylujący w granicach 1 %) nabyciem tych akcji jest
zainteresowany wyłącznie posiadacz pakietu kontrolnego. Nie zostanie tym samym
naruszony tryb jawnego zbywania akcji Skarbu Państwa. Stosowanie w tej sytuacji
trybów określanych jako publiczne generowałoby koszty często przewyższające
uzyskany przychód ze zbycia akcji.
Propozycja zawarta w art. 1 pkt 9 zmierza do uregulowania istotnej kwestii
wpływu obniżenia kapitału zakładowego spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na
wymiar prawa pracowników do nieodpłatnego nabycia akcji. Praktyka wskazuje, że
dotychczasowe uregulowania art. 36 są wysoce niewystarczające w sytuacji, gdy
między dniem komercjalizacji a zbyciem pierwszych akcji na zasadach ogólnych
doszło, często wielokrotnie, do obniżeń kapitału zakładowego wywołanych
narastającymi stratami bilansowymi. W takiej sytuacji obniżenie kapitału ma na celu
wyrównanie proporcji kapitału zakładowego do faktycznego stanu kapitałów własnych.
Celem nowego art. 36a jest ustanowienie zasady proporcjonalności przy obliczaniu
wymiaru należnych pracownikom nieodpłatnych akcji. Realizowane jest to przez
wskazanie innego niż w art. 36 dnia dla określenia poziomu kapitału zakładowego
będącego podstawą dla wyliczenia 15 % akcji należnych pracownikom.
Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 10-11 mają na celu zwiększenie społecznej
akceptacji dla procesów prywatyzacyjnych przez doprecyzowanie zasad w zakresie
nieodpłatnego nabywania akcji lub udziałów prywatyzowanych spółek, a w
szczególności uregulowanie uprawnień pracowników do nieodpłatnego nabycia akcji w
sytuacji połączenia, podziału spółki powstałej w wyniku komercjalizacji lub wniesienia
akcji takiej spółki do spółki z udziałem Skarbu Państwa.
Projektowana zmiana art. 38b nadająca mu nowe brzmienie ma na celu
rozwinięcie ogólnych, blankietowych norm obecnie obowiązującego art. 38b, które w
praktyce okazały się daleko niewystarczające dla skutecznego realizowania
przyznanych pracownikom praw ze względu na brak szczegółowych rozwiązań,
koniecznych dla szeregu skomplikowanych stanów faktycznych, których dotyczy art.
38b.
Projektowany art. 38c ma za zadanie stworzyć dla ministra właściwego do spraw
Skarbu Państwa instrument pozwalający na prowadzenie bardzie elastycznej polityki
gospodarczej polegającej na tworzeniu, na bazie spółek z udziałem Skarbu Państwa,
większych organizmów gospodarczych bez uszczuplania praw pracowników. Przepis
ten ma na celu stworzenie alternatywy polegającej na możliwości zaoferowania
uprawnionym pracownikom nieodpłatnego nabycia akcji innej spółki niż ta, w której
nabyli oni prawo do nieodpłatnego nabycia akcji w sytuacji, gdy akcje spółki powstałej
w wyniku komercjalizacji mają zostać wniesione do spółki z udziałem Skarbu Państwa.
Oferta, o której mowa w ust. 1 projektowanego art. 38c, może dotyczyć zamiennego
wykonania prawa pracowników zarówno do nieodpłatnego nabycia akcji w spółce, do