Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

Warszawa, 28 marca 2008 r.

BAS-WAEiM-778/08


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
o zgodności komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie
zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Czesław Hoc) z prawem Unii
Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony komisyjny projekt ustawy o ochronie zdrowia przed
następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych przewiduje
wprowadzenie zakazu palenia wyrobów tytoniowych w miejscach publicznych
(projekt wymienia kilka kategorii miejsc i obiektów), a także w prywatnych
środkach transportu samochodowego w związku z wykonywaniem
zarobkowego przewozu osób oraz gdy pasażerami będą dzieci do lat 13.
Równocześnie projekt przewiduje możliwość wyłączania niektórych kategorii
pomieszczeń spod zakazu palenia. Projekt przewiduje także wprowadzenie
całkowitego zakazu reklamy wyrobów tytoniowych, z wyjątkiem publikacji
skierowanych wyłącznie do osób zawodowo zajmujących się handlem
wyrobami tytoniowymi oraz publikacji pochodzących z państw spoza Unii
Europejskiej. W związku z planowanym zakazem palenia miejscach
publicznych, w tym w zakładach pracy, projekt zakłada likwidację obowiązku
tworzenia palarni w zakładach pracy.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
W kontekście proponowanych zmian należy zwrócić uwagę na
następujące akty prawa Unii Europejskiej:


2
1)
Dyrektywa Rady z dnia 3 października 1989 r. w sprawie
koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych Państw Członkowskich, dotyczących wykonywania
telewizyjnej działalności transmisyjnej (89/552/EWG)1.
Przepis art. 3e ust. 1 lit. d) dyrektywy zakazuje wszelkiego rodzaju
handlowych przekazów audiowizualnych na temat papierosów i innych
wyrobów tytoniowych. Zgodnie z art. 3f ust. 2 dyrektywy, audiowizualne usługi
medialne i audycje nie mogą być sponsorowane przez przedsiębiorstwa, których
zasadnicza działalność polega na produkcji lub sprzedaży papierosów i innych
wyrobów tytoniowych. Z kolei art. 3g ust. 3 dyrektywy zakazuje lokowania
produktu w audycjach (wyprodukowanych po 19 grudnia 2009 r.), jeżeli
produktami tymi są wyroby tytoniowe lub papierosy, albo wyroby
przedsiębiorstw, których zasadnicza działalność polega na produkcji lub
sprzedaży papierosów i innych wyrobów tytoniowych.

2)
Dyrektywa 2001/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5
czerwca 2001 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych Państw Członkowskich, dotyczących produkcji,
prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych2.
Wprawdzie dyrektywa nie dotyczy bezpośrednio spraw objętych
zakresem projektu ustawy lecz zbliżenia przepisów państw członkowskich
dotyczących maksymalnych zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku
węgla w papierosach oraz ostrzeżeń odnoszących się do zdrowia i innych
informacji, które mają pojawiać się na jednostkowych opakowaniach wyrobów
tytoniowych, łącznie z niektórymi środkami dotyczącymi składników oraz
opisów wyrobów tytoniowych, to warto zauważyć, że preambuła dyrektywy, w
motywie 26, zwraca uwagę na niebezpieczeństwo biernego palenia, szczególnie
dla nienarodzonych dzieci oraz niemowląt oraz, że może ono powodować lub
potęgować problemy związane z układem oddechowym u osób wdychających
dym.

3)
Dyrektywa 2003/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
26 maja 2003 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych Państw Członkowskich, odnoszących się do reklamy i
sponsorowania wyrobów tytoniowych3.
Zgodnie z motywem 12 preambuły, dyrektywa reguluje reklamę wyrobów
tytoniowych w mediach innych niż telewizja, to jest w prasie i innych
wydawnictwach, w audycjach radiowych i w usługach społeczeństwa
informacyjnego. Reguluje również sponsorowanie przez koncerny tytoniowe
programów radiowych oraz imprez i działalności z udziałem kilku Państw

1 Dz.U. L 298 z 17.10.1989, str. 23, ze zm., Polskie wydanie specjalne Rozdział 06 Tom 01, s. 224, ze zm.
2 Dz.U. L 194 z 18.7.2001, str. 26, Polskie wydanie specjalne Rozdział 15 Tom 06, s. 147.
3 Dz.U. L 152 z 20.6.2003, str. 16—19, Polskie wydanie specjalne Rozdział 15 Tom 07, s. 460.

3
Członkowskich bądź odbywającej się na ich obszarze, albo o charakterze
ponadgranicznym, włączając w to bezpłatną lub zniżkową dystrybucję wyrobów
tytoniowych. Pozostałe formy reklamy, takie jak reklama pośrednia czy też
sponsorowanie imprez i działalności niemającej charakteru ponadgranicznego,
nie podlegają zakresowi zastosowania dyrektywy. Z zastrzeżeniem postanowień
Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Państwa Członkowskie
utrzymują swoje kompetencje w celu uregulowania tych kwestii w zakresie, jaki
uznają za niezbędny do zagwarantowania ochrony zdrowia ludzkiego.
Przepis art. 3 dyrektywy stanowi, że reklama w prasie i innych
wydawnictwach ograniczona jest do publikacji skierowanych wyłącznie do osób
zawodowo zajmujących się handlem wyrobami tytoniowymi i do publikacji,
które są drukowane i wydawane w państwach trzecich, w przypadku gdy
zasadniczo nie są one przeznaczone na rynek Wspólnoty. Jakakolwiek inna
reklama w prasie i pozostałych mediach drukowanych jest zakazana. Reklama,
która nie jest dozwolona w prasie lub innych wydawnictwach, nie jest
dozwolona w usługach społeczeństwa informacyjnego.
Zgodnie z art. 4 dyrektywy wszelkie rodzaje reklamy radiowej wyrobów
tytoniowych są zakazane. Audycje radiowe nie mogą być sponsorowane przez
przedsiębiorstwa, których podstawową działalność stanowi produkcja bądź
sprzedaż wyrobów tytoniowych.
Stosownie do art. 5 dyrektywy sponsorowanie (mające związek z
promowaniem produktów tytoniowych) imprez lub działań z udziałem Państw
Członkowskich lub na ich terenie, bądź mających skutek ponadgraniczny jest
zakazane. Zakazana jest także jakakolwiek bezpłatna dystrybucja wyrobów
tytoniowych w kontekście sponsorowania w/w imprez mająca na celu pośrednie
lub bezpośrednie promowanie takich produktów.
Dyrektywa w art. 7 zobowiązuje także państwa członkowskie do
ustanowienia zasad dotyczących sankcji stosowanych w razie naruszenia
przepisów krajowych, przyjętych na jej podstawie. Takie sankcje powinny być
skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Zasady powinny zawierać przepisy
gwarantujące, iż osoby lub organizacje, które zgodnie z ustawodawstwem
krajowym potrafią wykazać uzasadniony interes w zakazie reklamy,
sponsorowania czy innych działań niezgodnych z niniejszą dyrektywą, będą
mogły podjąć działania prawne przeciwko takiej reklamie lub sponsorowaniu
lub zwrócić się do organu administracyjnego właściwego do rozstrzygania skarg
lub wszczynania właściwego postępowania sądowego.
Należy jeszcze zwrócić uwagę na przepis art. 8 dyrektywy, zgodnie z
którym państwa członkowskie nie zakazują ani nie utrudniają swobodnego
przepływu produktów i usług, do których stosuje się niniejsza dyrektywa.


4
III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu ustawy, które przewidują zakaz palenia w miejscach
publicznych nie są objęte zakresem przedmiotowym prawa Unii Europejskiej.
Postanowienia projektu, które przewidują całkowity zakaz reklamy
wyrobów tytoniowych, z wyjątkiem publikacji fachowych i pochodzących z
państw spoza Unii Europejskiej są zgodne z art. 3e ust. 1 lit. d), art. 3f ust. 2
oraz art. 3g ust. 3 dyrektywy 89/552/EWG, a także z art. 3 dyrektywy
2003/33/WE. Jest to wprawdzie przepis idący dalej niż dyrektywa 2003/33/WE,
lecz ta w swej preambule wyraźnie zezwala na wprowadzanie przez państwa
członkowskie przepisów dalej idących, jeżeli są one niezbędne dla ochrony
zdrowia ludzkiego.
Sankcje za naruszanie zakazu reklamy znajdują się w art. 12
nowelizowanej ustawy i nie są zmieniane opiniowanym projektem.
Należy odnotować brak w obowiązującej ustawie o ochronie zdrowia
przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych odwołania do
dyrektywy 2003/33/WE, co jest niezgodne z jej art. 10 ust. 1 akapit drugi.
Opiniowany projekt nie zmienia tego stanu.

IV. Konkluzje
Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed
następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych jest zgodny z prawem
Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski




Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, tytoń, reklama
Warszawa, 28 marca 2008 r.
BAS-WAEM-779/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
dotycząca możliwości uznania przedstawionego komisyjnego projektu
ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł
Czesław Hoc) za projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w
rozumieniu art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu


Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy
wykonującym prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mający na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Przedstawiony komisyjny projekt ustawy o ochronie zdrowia przed
następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych przewiduje
wprowadzenie zakazu palenia wyrobów tytoniowych w miejscach publicznych
(projekt wymienia kilka kategorii miejsc i obiektów), a także w prywatnych
środkach transportu samochodowego w związku z wykonywaniem
zarobkowego przewozu osób oraz gdy pasażerami będą dzieci do lat 13.
Równocześnie projekt przewiduje możliwość wyłączania niektórych kategorii
pomieszczeń spod zakazu palenia. Projekt przewiduje także wprowadzenie
całkowitego zakazu reklamy wyrobów tytoniowych, z wyjątkiem publikacji
skierowanych wyłącznie do osób zawodowo zajmujących się handlem
wyrobami tytoniowymi oraz publikacji pochodzących z państw spoza Unii
Europejskiej. W związku z planowanym zakazem palenia miejscach
publicznych, w tym w zakładach pracy, projekt zakłada likwidację obowiązku
tworzenia palarni w zakładach pracy.
Ponieważ opiniowany projekt ustawy implementuje przepisy art. 3-5
dyrektywy 2003/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003
r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych Państw Członkowskich, odnoszących się do reklamy i
sponsorowania wyrobów tytoniowych1 oraz art. 3e ust. 1 lit. d), art. 3f ust. 2
oraz art. 3g ust. 3 dyrektywy Rady z dnia 3 października 1989 r. w sprawie
koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i

1 Dz.U. L 152 z 20.6.2003, str. 16—19, Polskie wydanie specjalne Rozdział 15 Tom 07, s. 460.