Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

Warszawa, 30 marca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-73(3)/09


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej






Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
komisyjnego projektu ustawy



- o zmianie ustawy o ochronie zdrowia
przed następstwami używania tytoniu i
wyrobów tytoniowych (druk nr 1030).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Zdrowia
do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.


(-) Donald Tusk



Stanowisko Rządu
wobec komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy
o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów
tytoniowych (druk nr 1030)



Wprowadzone w 1996 r. ograniczenia palenia tytoniu (art. 5 ustawy z dnia 9
listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów
tytoniowych – Dz.U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z późn. zm.) zmieniły w zasadniczy sposób
stopień narażenia osób niepalących na środowiskowy dym tytoniowy, a także były
początkiem zmian zachowań społecznych związanych z paleniem tytoniu. Odsetek
niepalących narażonych na dym tytoniowy w miejscu pracy zmniejszył się w okresie 1996-
2007 czterokrotnie. Niestety dotąd nie osiągnięto zamierzeń przekształcenia szkół
i zakładów opieki zdrowotnej w strefy wolne od dymu tytoniowego. Sytuację w zakładach
gastronomicznych pogorszyła nowelizacja ustawy dokonana w 1999 r. ( ustawa z dnia 5
listopada 1999 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. Nr 96, poz. 1107), która zezwoliła na palenie
tytoniu w jednoizbowych lokalach gastronomicznych w wyznaczonych, wyodrębnionych
miejscach. W rezultacie obecnie w wielu lokalach gastronomicznych nie ma żadnej
ochrony przed dymem tytoniowym.

Jednym z istotnych efektów dotychczasowych ograniczeń palenia tytoniu oraz
działalności edukacyjnej i informacyjnej jest narastające w wielu środowiskach
społecznych dążenie do eliminacji dymu tytoniowego z przestrzeni publicznej. Dlatego
z zadowoleniem należy przyjąć inicjatywę Komisji Zdrowia Sejmu RP zmierzającą do
poszerzenia stref wolnych od dymu tytoniowego.
Na
szczególną uwagę zasługuje zamiar usunięcia palenia tytoniu z wszelkich
instytucji edukacyjnych i zakładów opieki zdrowotnej. Jest to ze wszech miar słuszne
ze względu na szczególny charakter tych instytucji i ich społeczną rolę. Nie do
zaakceptowania jest bowiem obecna sytuacja, gdy środowiska społeczne związane
z kreowaniem wzorów racjonalnych zachowań, w tym zachowań zdrowotnych, podważają
sens swojej działalności promując na swoim terenie palarnie tytoniu.

Projektowana zmiana ustawy stanowi kolejny zasadniczy krok w rozpoczętym
w 1995 roku procesie eliminowania palenia tytoniu z przestrzeni publicznej i niezbędnej
ochrony ludności przed niezamierzonym narażeniem na dym tytoniowy. Odpowiada ona
potrzebom zdrowotnym i społecznym w naszym kraju, a także wypełnia zobowiązania
Polski wynikające z przystąpienia do Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia
o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (FCTC)i przyjęcia strategii zawartej w Zielonej Księdze:
Ku Europie wolnej od dymu tytoniowego.
Rząd z uznaniem odnosi się do tej inicjatywy i uważa za celowe i konieczne prowadzenie
dalszych prac zmierzających do nadania projektowi optymalnej treści i formy.

W trosce o trafność i skuteczność proponowanych rozwiązań należałoby rozważyć
kilka kwestii szczegółowych wynikających z obserwacji dotychczasowego
funkcjonowania ustawy i oceny zmian w postawach i zachowaniach ludności wobec
palenia tytoniu, a także procesów zachodzących na rynku, w tym także dokonanie zmiany
niezbędnej dla wprowadzenia na opakowania wyrobów tytoniowych ostrzeżeń
z ilustracjami graficznymi. Optymalizacja treści ustawy będzie służyła nie tylko
zwiększeniu bezpośredniej ochrony niepalących przed narażeniem na dym tytoniowy, ale
także ograniczeniu palenia tytoniu w ogóle, co jest zasadniczym celem polityki
zdrowotnej, społecznej i ekonomicznej realizowanej w szczególności w drodze regulacji
prawnych.
W tym celu Rząd proponuje rozważenie następujących uwag i propozycji:
I. Do komisyjnego projektu ustawy:
1. W proponowanym art. 5 ust. 1:
1) W pkt 2 określającym instytucje edukacyjne należałoby użyć określenia „placówki
systemu oświaty” pozwalającego na uwzględnienie wszystkich placówek zgodnie
z zakresem art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), a także dodać „placówki opiekuńczo-wychowawcze” ,
o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2008
r. Nr 115, poz. 728 z poźn. zm.). Dlatego proponuje się następujące brzmienie pkt 2 w
art. 5 ust. 1:
„2) na terenie szkół wyższych, szkół i placówek systemu oświaty, a także
placówek opiekuńczo-wychowawczych,”;
2) Pkt 6 wprowadza zakaz palenia tytoniu w obiektach sportowych;
Przyjmując, że stadiony sportowe to przestrzeń otwarta o intensywnym naturalnym
ruchu powietrza, gdzie palenie może być dozwolone, należałoby ten punkt uściślić:
„w pomieszczeniach obiektów sportowych”;

- 2 -
3) Należałoby rozważyć zasadność pkt 7. Zawiera on niejasne, krzyżujące się zakresy
(z pkt 5) dotyczące przewozów pasażerskich. Taksówki i inne środki usługowych
przewozów pasażerskich należą do komunikacji publicznej bez względu na formę
własności i są objęte zakazem w pkt 5;
4) Ze względu na różne rozwiązania konstrukcyjne przystanków komunikacji
publicznej i różne warunki korzystania z przystanków należałoby regulację dotyczącą
przystanków wyodrębnić: „na przystankach komunikacji publicznej”;
5) Niejednoznaczne traktowanie służbowych pojazdów służących do przewozu osób
(miejsce pracy kierowcy, ale nie pasażerów) wskazuje na konieczność dodania
„służbowych środków przewozu osób” do wykazu miejsc objętych zakazem palenia
tytoniu;
6) W odniesieniu do prywatnych samochodów projektowana regulacja jest podobna do
próby zakazu palenia w prywatnym mieszkaniu. Niezrozumiałe i niezasadne jest
zastosowanie ograniczeń palenia tytoniu w obecności dzieci do lat 13.
Biorąc pod uwagę zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego przez kierowcę
palącego tytoń (papierosa) podczas prowadzenia pojazdu byłoby słusznym i zasadnym
wprowadzenie takiego zakazu do art. 45 ust. 2 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo
o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.);
7) Ze względu na potrzebę szczególnej ochrony dzieci celowym byłoby rozszerzenie
strefy wolnej od dymu tytoniowego na „publiczne miejsca przeznaczone do
wypoczynku i zabawy dzieci” niebędące pomieszczeniami i nie objęte proponowanym
zakresem ust. 1. W tym przypadku nie byłoby konieczne definiowanie miejsc
przeznaczonych do zabaw i wypoczynku dzieci. Korzystając z przepisu ust. 1a oraz 1b
(wg nowych oznaczeń) właściciel lub dysponent terenu przeznaczonego na plac zabaw
dzieci miałby obowiązek odpowiednio taki teren oznaczyć.
Biorąc pod uwagę powyższe uwagi ust. 1 w art. 5 powinien mieć następujące
brzmienie:
„1. Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 5a, palenia wyrobów tytoniowych:
1) na terenie zakładów opieki zdrowotnej,
2) na terenie szkół wyższych, szkół i placówek systemu oświaty, a także placówek
opiekuńczo-wychowawczych,

- 3 -
3) w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienione w pkt 1 i 2,
4) w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku,
5) w pomieszczeniach obiektów sportowych,
6) w środkach pasażerskiego transportu publicznego oraz w obiektach służących
obsłudze podróżnych,
7) na przystankach komunikacji publicznej,
8) w służbowych środkach przewozu osób,
9) w publicznych miejscach przeznaczonych do wypoczynku i zabawy dzieci,
10) w innych pomieszczeniach dostępnych do użytku publicznego.”.
2. W proponowanym ust. 1b w art. 5 niezasadne jest powołanie się na „międzynarodowy
znak”, gdyż nie ma ustalonego międzynarodowego oznaczenia. Nie jest też zasadne
powierzanie spraw oznakowania obiektów i innych miejsc ministrowi właściwemu do
spraw zdrowia. Nie ma również potrzeby umieszczania specjalnych informacji
o sposobie i miejscu zgłaszania naruszeń zakazów. Powszechnie wiadomo, że
najprostszym sposobem zgłaszania naruszeń porządku i bezpieczeństwa publicznego
jest informowanie państwowych i samorządowych organów porządkowych. Proponuje
się (uwzględniając proponowane wyżej oznaczenie ust. 1a, i ust. 1b) następujące
postanowienia:
„1b. Właściciel lub zarządzający obiektem lub środkiem transportu, w którym
obowiązuje zakaz palenia tytoniu, umieści w widocznych miejscach
odpowiednie oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie palenia
tytoniu na danym terenie.
1c. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi w drodze
rozporządzenia wzory oznaczeń miejsc, gdzie obowiązuje zakaz palenia
tytoniu oraz oznaczeń miejsc, gdzie palenie jest dozwolone, a także
sposób ich rozmieszczania uwzględniając należytą ich komunikatywność
i zgodność ich stosowania z przepisami art. 5 i 5a.”.
3. W proponowanym art. 5a:

- 4 -