Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Przewiduje się, że w sprawach wszczętych i nie zakończonych decyzją ostateczną
przed dniem wejścia w życie przedstawianej noweli zastosowanie będą miały jej
przepisy (art. 6 noweli).
Wprowadzenie przedmiotowego przepisu pozwoli na wydłużenie terminu przewi-
dzianego na założenie krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków, od-
powiednio przez Generalnego Konserwatora Zabytków, wojewódzkich konserwato-
rów zabytków i wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) (art. 7 noweli). Koniecz-
ność wprowadzenia przedmiotowego rozwiązania wynika z faktu, że działania po-
dejmowane dotychczas w celu założenia ewidencji zabytków napotkały liczne pro-
blemy. Podmioty, na których spoczywał obowiązek stworzenia odpowiednio ewi-
dencji nie zdołały dotrzymać terminu określonego w przepisie art. 143 nowelizowa-
nej ustawy, w związku z czym konieczne jest wydłużenie okresu, w jakim należy
założyć przedmiotowe ewidencje.
W terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy wojewódzki konserwator
zabytków przekaże wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wykaz zawierają-
cy zestawienie: zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, innych
zabytków nieruchomych znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, za-
bytków nieruchomych wyznaczonych przez wojewódzkiego konserwatora zabyt-
ków do ujęcia w wojewódzkiej ewidencji zabytków (art. 8 noweli). W odniesieniu do
wyżej wymienionych wskazanych zabytków do czasu założenia gminnej ewidencji
zabytków, decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzje o
warunkach zabudowy wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem
zabytków (art. 9 noweli).
Kolejne przepisy ustawy są związane z propozycją zmiany podporządkowania wo-
jewódzkich konserwatorów zabytków (art. 10 i 11 noweli).
Nieruchomości pozostające dotychczas w trwałym zarządzie wojewódzkich urzę-
dów ochrony zabytków i ich delegatur przejdą, z mocy prawa, nieodpłatnie w trwały
zarząd właściwych wojewódzkich urzędów ochrony zabytków (art.12 noweli).

12

W celu wykonania przepisów niniejszej ustawy Prezes Rady Ministrów może do-
konać, w drodze rozporządzenia, przeniesienia planowanych dochodów i wydat-
ków budżetowych z części 85 – Budżet wojewodów do części 24 – Kultura i ochro-
na dziedzictwa narodowego, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych,
wynikającego z ustawy budżetowej na rok 2008 (art. 13 noweli).
Ponadto wskazuje się, że porozumienia zawarte na podstawie przepisu art. 96
ust. 2 i 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabyt-
kami, zachowują moc, nie dłużej niż do dnia 30 czerwca 2008 r., natomiast regu-
laminy urzędów ochrony zabytków nadane przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy na podstawie art. 92 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabyt-
ków i opiece nad zabytkami zachowują moc, nie dłużej jednak niż do dnia
30 kwietnia 2008 r.
Jednorazowe pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę, pozwolenia na cza-
sowy wywóz zabytku za granicę i zaświadczenia wydane przed wejściem w życie
niniejszej ustawy zachowują moc do końca okresu, na który zostały wydane.
Proponowany przepis art. 17 nowelizowanej ustawy, polega na czasowym
(6 miesięcy) zachowaniu w mocy aktu wykonawczego. Celem powyższego rozwią-
zania jest zapewnienie szybkiego funkcjonowania nowej ustawy, a jednocześnie
zachowanie w mocy rozporządzenia obecnie obowiązującego wyłącznie na okre-
ślony czas.
Projekt ustawy nie podlega obowiązkowi notyfikacji Komisji Europejskiej.
Zaproponowana zmiana ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami spowoduje, że dochody organu podatkowego właściwego
w sprawie pobierania opłaty skarbowej (Prezydent m. st. Warszawy) z tytułu wy-
dawania pozwoleń na wywóz zabytków za granicę na stałe będą uszczuplone o
około 450 tys. zł w związku z mniejszą ilością wydawanych tego typu pozwoleń.
Należy również wskazać, że w związku ze zmianami organizacyjnymi organów
ochrony zabytków będzie konieczne zwiększenie liczby etatów w Ministerstwie Kul-
tury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego. Osoby zatrudnione na tych etatach będą

13

wykonywały obowiązki związane z nadzorem nad funkcjonowaniem wojewódzkich
konserwatorów zabytków, w tym: 1 etat – obsługa kadrowa, 2 etaty – obsługa
związana z finansowaniem działalności wojewódzkich urzędów ochrony zabytków,
4 etaty – wykonywanie zadań nadzorczo-kontrolnych nad wojewódzkimi konserwa-
torami zabytków. Zwiększenie liczby etatów pociągnie za sobą konieczność zwięk-
szenia środków na wynagrodzenia w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodo-
wego, w skali roku, o około 250 000 zł.
Konieczne będzie również przesunięcie środków finansowych w budżecie państwa
przeznaczanych obecnie przez wojewodów na funkcjonowanie wojewódzkich
urzędów ochrony zabytków do części budżetu, której dysponentem jest minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.



14

Warszawa, 17 grudnia 2007 r.

BAS-WAEM-397/07

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Jan Ołdakowski) z
prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i
opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw zakłada m.in.
zmianę zasad wywożenia zabytków za granicę, zwiększenie katalogu form
ochrony zabytków, zmianę podporządkowania wojewódzkich konserwatorów
zabytków.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
W kontekście proponowanych zmian należy zwrócić uwagę na
postanowienia prawa Unii Europejskiej dotyczące swobodnego przepływu
towarów, swobodnego przepływu osób, a także pomocy publicznej.

a)
Zgodnie z art. 29 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
(dalej: TWE), zakazane jest ustanawianie w obrocie między państwami
członkowskimi ograniczeń ilościowych w wywozie towarów oraz wszelkich
środków o skutku równoważnym. Jednak przepis art. 30 TWE zezwala na
wprowadzanie ograniczeń lub zakazów wywozowych uzasadnionych względami
ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub
archeologicznej. Zakazy te i ograniczenia nie powinny stanowić środka
arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między Państwami
Członkowskimi.



2

b)
TWE statuuje zasadę swobodnego przepływu pracowników. Polega
ona m.in. na zniesieniu wszelkich form dyskryminacji w zakresie zatrudnienia
pracowników pochodzących z państw członkowskich ze względu na
obywatelstwo (art. 39 ust. 1 i 2 TWE). Jednak swoboda ta nie dotyczy
zatrudnienia w administracji publicznej (art. 39 ust. 4 TWE).
Choć przepis wyłączający zatrudnienie w administracji publicznej brzmi
jednoznacznie i kategorycznie, to praktyka wygląda trochę łagodniej. Trybunał
Europejski, zgodnie z zasadą, że wyjątki należy interpretować zwężająco,
doprowadził w swoim orzecznictwie do określenia administracji publicznej jako
całokształtu miejsc pracy, które obejmują bezpośrednie lub pośrednie
uczestnictwo w wykonywaniu władzy publicznej i funkcji, których przedmiotem
jest ochrona ogólnego interesu państwa lub innych zbiorowości publicznych i z
tego względu zakładają istnienie między pracownikiem a państwem szczególnej
więzi solidarności, jak również wzajemności praw i obowiązków, które są
podstawą więzi obywatelstwa (Komisja przeciwko Belgii, sprawa 149/79,
wyrok z 17 grudnia 1980 r. ECR z 1980 r.). Należy pamiętać, że ostatecznie to
Trybunał, a nie państwa członkowskie, decyduje czy dane stanowisko należy
zakwalifikować do administracji publicznej.
W orzeczeniach z 30 września 2003 r. w sprawach: C-405/01 Colegio de
Oficiales de la Marina Mercante Espańola przeciwko Administración del
Estado, z udziałem Asociación de Navieros Espańolews (ANAVE) oraz C-47/02
Albert Anker, Klaas Ras, Albertus Snoek przeciwko Niemcom, Trybunał orzekł,
że odwołanie się do wyjątku od zasady swobodnego przepływu pracowników
przewidzianego w art. 39 ust. 4 TWE nie może być usprawiedliwione wyłącznie
faktem, że prawo publiczne danego państwa łączy z określonym stanowiskiem
stosowne uprawnienia. Konieczne jest by uprawnienia te były wykonywane
regularnie i nie stanowiły minimalnej części działalności osób zajmujących
przedmiotowe stanowiska. Zakres wyłączenia musi być ograniczony tylko do
tego co niezbędne dla zabezpieczenia ogólnego interesu państwa, który nie
będzie zagrożony, jeżeli sporadycznie, czy nawet wyjątkowo uprawnienia
wykonywane będą przez obywateli innych państw członkowskich.
Dodatkową wskazówką interpretacyjną może być treść Komunikatu
Komisji dotyczącego stosowania dawnego art. 48 ust. 4 TWE (J.O. 1988, C
72). Komisja uważa, że wyjątek dotyczący administracji publicznej dotyczy
przede wszystkim pracowników sił zbrojnych, policji, sędziów, pracowników
administracji skarbowej oraz dyplomacji. Może odnosić się do administracji
publicznej szczebla centralnego lub lokalnego, w zakresie, w jakim chodzi o
personel, który wykonuje władze państwową, w związku z procesem tworzenia
lub stosowania prawa oraz nadzoru nad jednostkami podporządkowanymi.

1 Obecnie art. 39 ust 4 TWE. Pomimo zmiany numeracji artykułów, w związku z wejściem w życie tzw.
Traktatu Amsterdamskiego z dniem 1 maja 1999 r., treść przepisu nie uległa zmianie. W związku z tym treść
Komunikatu zachowuje aktualność.