Szanowni Panstwo

Ponizej pozwalam sobie zamiescic relacje ze Spotkania Klubu Informatyka,
ktore odbylo sie w Warszawie w dniu 11 stycznia 2005. Wtorkowe spotkanie
poswiecone bylo problematyce dostepnosci witryn internetowych dla osob
starszych oraz osob niepelnosprawnych.

Spotkanie Klubu Informatyka - wokół dostępności informacji

W dniu 11 stycznia 2005 roku odbyło się kolejne spotkanie Klubu Informatyka.
Spotkania Klubu Informatyka organizowane są wspólnie przez Mazowiecki
Oddział Polskiego Towarzystwa Informatycznego oraz stowarzyszenie Internet
Society Poland. Kolejne spotkanie poświęcone było problemowi dostępności
zasobów internetowych dla osób niewidomych, niedowidzących i innych osób,
np. starszych lub mających dysfunkcje ruchowe. Spotkanie odbyło się dzień po
ogłoszeniu przez Komisję Europejską społecznych, internetowych konsultacji
dotyczących problematyki szeroko pojętej dostępności (eAccessibility)
zarówno komputerów, ale i urządzeń przenośnych (telefonów komórkowych,
palmtopów, etc.) oraz stron internetowych.

Konsultacje odbywają się za pomocą formularza, w stosunku do którego sami
jego twórcy z żalem przyznają, iż jest przygotowany w sposób dla wielu
niedostępny:
http://europa.eu.int/yourvoice/forms/dispatch?form=3
69

W kawiarni Coffee Point w Warszawie pojawiły się osoby, które na co dzień
przygotowują internetowe witryny, w dyskusji wzięli udział również prawnicy,
ale również osoby niepełnosprawne, które zmagają się z problemami
niedostępności. Głównym zadaniem środowiska powinno być uświadamianie tych
problemów, gdyż okazuje się, iż osoby tworzące zasoby internetowe, lub
zlecające ich utworzenie, a także nadzorujące ich wykonanie, często nie
zdają sobie sprawy z trudności, z jakimi spotykają się zwykli użytkownicy
przygotowanych i opublikowanych w Internecie witryn. Problem braku
świadomości występuje na każdym etapie prac nad stroną internetową.
Wykonawca często zmuszany jest do przygotowania internetowej publikacji
ściśle wedle wskazówek klienta. Należy zatem zwiększać również świadomość
klientów. Jak to zrobić?

Podczas spotkania Roman Roczeń dokonał pewnej prezentacji. Czasem wystarczy
zainstalować oprogramowanie udźwiękawiające (osoby niewidome mogą korzystać
ze specjalnego oprogramowania, które "mówi" im to, co znajduje się na
stronie), wyłączyć monitor, zgasić światło i sprawdzić, w jaki sposób osoba
niewidoma odbiera przygotowaną witrynę. Czasem wystarczy wyłączyć w
przeglądarce opcje pokazywania grafik, flasha czy wykonywania javascriptów.
Oczywiście problemy dostępności nie ograniczają się do prezentowania
grafiki. Należy zwrócić uwagę na sposób nawigowania po witrynie, wszak
przeglądarka w określony sposób prezentuje zakodowane treści. Należy zwrócić
uwagę na poprawne opatrzenie linków stosownymi opisami, o stosowaniu tekstów
alternatywnych, niestosowaniu ramek (frame), etc... Pomaga przygotowanie
strony zgodnie z rekomendowanymi przez
organizacje takie jak W3C standardami tworzenia internetowych zasobów. Można
by wymieniać kolejne, obok świadomości (Awareness), kompetencji
(Competence), dostępności (Accessibility), postulaty, takie jak wiarygodność
prezentowanych informacji (Credibility).

Podczas spotkania odbyła się burzliwa dyskusja dotycząca podmiotów, które
powinny być zobowiązane do dbania o dostępność swoich internetowych zasobów.
Czy powinna być do tego zobligowana jedynie szeroko rozumiana administracja
publiczna, a warunek dostępności (Web Accessibility) powinien dotyczyć
jedynie informacji publicznych publikowanych na oficjalnych stronach urzędów
czy w ramach Biuletynów Informacji Publicznych? Podstawą takiego twierdzenia
jest ogólny warunek równego traktowania obywateli oraz postulat
upubliczniania informacji dotyczących działania administracji publicznej w
duchu neutralności technologicznej i interoperacyjności. A może każdy z
podmiotów publikujących strony internetowe (również komercyjne) powinien być
zobligowany do spełnienia postulatu dostępności? W tym ostatnim przypadku
argumentem mógłby być ogólny postulat zakazu dyskryminacji osób
niepełnosprawnych. Przeciwnicy tego poglądu wskazują na inne pola
aktywności. Zadają pytanie: czy z postulowanego zakazu dyskryminacji osób
niepełnosprawnych wynika dla wydawcy tradycyjnych książek obowiązek
opublikowania również brajlowskiej wersji tej samej książki? Zastanawiając
się można postulować zasadę "racjonalnych usprawnień", w szczególności na
podobnych zasadach, o jakich mówi art. 5 Dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27
listopada 2000 roku w sprawie ustanowienia ogólnych ram równego traktowania
przy zatrudnieniu i wykonywaniu zawodu?

Zgromadzeni doszli do wspólnego stanowiska: w przypadku informacji
publicznej zachowanie standardu dostępności powinno być obligatoryjne.
Przygotowanie internetowych stron administracji publicznej w sposób
niezgodny z międzynarodowymi standardami jest w istocie dyskryminacją
bezpośrednią, a więc mniej przychylnym traktowaniem osób ze względu na
niepełnosprawność czy wiek. Publikowanie dokumentów na stronach
administracji publicznej w formatach możliwych do odczytania jedynie przez
niektóre, często komercyjne programy, lub niektóre ich wersje, stanowi
swoisty delikt przeciwko dostępności i jest dyskryminacją niektórych
potencjalnych odbiorców informacji (w szczególności tych, którzy nie
korzystają z komercyjnego oprogramowania). Dostępność należy zatem
uwzględnić przygotowując specyfikacje istotnych warunków zamówienia w
przypadku zamówień publicznych. Odbierający przygotowane strony internetowe
powinni sprawdzić czy wymóg dostępności został uwzględniony przez wykonawcę.
Pozostały kontrowersje wokół postulatu zobligowania podmiotów gospodarczych
czy innych aktorów społeczeństwa informacyjnego (np. stowarzyszeń, osób
fizycznych, etc.. ) do stosowania się przy przygotowywaniu internetowych
publikacji do zasad umożliwiających dostęp.

Poprawnie przygotowany serwis internetowy będzie również dostępny dla osób,
które nie widzą, a korzystają z mechanizmów udźwiękawiających czy listw
brajlowskich. Stąd trzeba jasno powiedzieć: nie chodzi o przygotowywanie
serwisów internetowych (lub ich wersji) specjalnie dla niewidomych czy
niedowidzących. Należy egzekwować, by serwisy były przygotowywane
profesjonalnie. Należy również uświadamiać problemy związane z dostępnością,
gromadzić i upowszechniać informacje dotyczące standardów prezentowania
informacji. Stąd zgromadzeni na spotkaniu Klubu Informatyka uznali za celowe
wspieranie takich inicjatyw jak przygotowanie i rozwijanie serwisu
internetowego "Web Accessibility po polsku", znajdującego się pod adresem
dwww.pl. Warto również promować serwisy spełniające odpowiednie kryteria
dostępności.

--
__________________________________________________
Piotr 'VaGla' Waglowski | vagla [at] vagla [dot] pl | ICQ: 30733977
VaGla.pl Prawo i Internet | http://www.vagla.pl | IRC: #wiaraa #warszawa
Internet Society Poland, Czlonek Zarzadu | http://www.isoc.org.pl
Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, Glowny Konsultant |
http://www.piit.org.pl

do góry