Zgodnie z KSH handlowe spółki osobowe prowadzą przedsiębiorstwo -
niestety KSH nie definiuje co to znaczy prowadzić przedsiębiorstwo.
Definicję przedsiębiorcy (a więc tego który prowadzi przedsiębiorstwo)
mamy w u.s.d.g. (w art. 4) z odwołaniem do prowadzenia działalności
gospodarczej która zdefiniowana jest w art. 2 tejże ustawy jako
działalność zarobkowa itd.
Wydawać by się zatem mogło że prowadzenie przedsiębiorstwa jest
nierozerwalnie związane z działalnością gospodarczą a ta musi z
założenia być nastawiona na zysk (który faktyczne nie musi wystąpić
ale w założeniu jest niezbędny). W tym też kierunku wypowiedział się
parę razy SN (np. SN(7) z 18.06.1991 r., III CZP 40/91, OSNC 1992, nr
2, poz. 17; OSP 1992, nr 3, poz. 65).
Tyle tytułem wstępu - teraz wątpliwości.
Handlowa spółka osobowa może prowadzić działalność wytwórczą w
rolnictwie a w takiej sytuacji nie mają zastosowania przepisy u.s.d.g.
(art. 3 tejże ustawy) - należy więc przyjąć iż spółka nie prowadzi
działalności gospodarczej a zatem jej status jako przedsiębiorcy
wynikający z u.s.d.g. jest co najmniej wątpliwy. Oczywiście możemy
posłużyć się definicją podmiotową przedsiębiorcy z u.k.r.s. (bodajże
art. 36) ale tu jest jeszcze weselej. W pkt. 10 tegoż artykułu za
przedsiębiorcę uznaje się jednostkę badawczo-rozwojową. Kwestię
jednostek badawczo-rozwojowych reguluje ustawa o jednostkach badawczo-
rozwojowych w myśl której jednostki te mogą prowadzić działalność
gospodarczą (art. 2 ust. 3) - ze sformułowania "mogą" należy odczytać
iż jest to ich uprawnienie a nie obowiązek, mogłyby więc - jak się
wydaje - nie prowadzić działalności gospodarczej.
Z kolei art. 74 tejże ustawy w ust. 1 mówi o bliżej niesprecyzowanej
jednostce organizacyjnej (a takimi w myśl art. 33(1) KC są również
osobowe spółki handlowe) utworzonej przez osobę fizyczną lub prawną w
ramach prowadzonej działalności gospodarczej do której będą miały
zastosowanie przepisy ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych - stąd
uzasadnione są rozważania nad możliwością powołania handlowej spółki
osobowej (np. przez zainteresowane tym spółki kapitałowe - w ramach
prowadzonej przez nie działalności gospodarczej) na zasadach jednostki
naukowo-badawczej (która sama nie prowadzi działalności
gospodarczej).
Możliwość tą wydaje się wspierać ust. 2 tegoż artykułu który dopuszcza
istnienie jednostek badawczo-rozwojowych jako spółek handlowych (bez
doprecyzowania iż chodzi o spółki kapitałowe).
(Oczywiście w przypadku komercjalizacji o której tam mowa powstanie
spółka kapitałowa ale jeśli jest ona zarejestrowana jako
przedsiębiorca to wydaje się możliwe przekształcenie jej w spółkę
osobową która będzie jej kontynuatorką - a tego ustawa nie zabrania.)
Wprawdzie problematyczny jest art. 1 ust. 3 - mówiący iż jednostki
badawczo-rozwojowe mają osobowość prawną ale uwzględniając iż art. ten
w ust. 1 definiuje jednostki badawczo-rozwojowe jako państwowe
jednostki organizacyjne a art. 74 jasno dopuszcza stosowanie przepisów
ustawy do niepaństwowych jednostek badawczo-rozwojowych to uzasadnione
wydaje się twierdzenie iż do niepaństwowych jednostek badawczo-
rozwojowych art. 1 nie ma zastosowania.
Podsumowując - wydaje się iż nie jest możliwe zawężenie pojęcia
przedsiębiorcy jedynie do definicji z u.s.d.g. (i KC) a skoro tak i
oprzemy się tylko na definicji podmiotowej przedsiębiorcy z u.k.r.s.
to w zasadzie można byłoby przyjąć że handlowa spółka osobowa może
zostać powołana w celu niezarobkowym a co za tym idzie w dowolnym
dopuszczalnym przez prawo celu. Taki wniosek wydaje mi się jednak
sprzeczny z ideą handlowych spółek osobowych - proszę o ewentualne
uwagi w tej sprawie.