Poselski projekt ustawy - Prawo spółdzielcze

 z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z
2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.),
 z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz.
665, ze zm.)
 z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich
zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. Nr 119, poz. 1252, ze
zm.),
 z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-
Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U.
Nr 100, poz. 1080, ze zm.),
 z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64,
poz. 592, ze zm.).
Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2013 r.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Przedmiot projektu ustawy jest objęty postanowieniami następujących
aktów prawa Unii Europejskiej:
1) art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE)
dotyczącymi zasad przyznawania pomocy przez państwo,
2) dyrektywy Rady 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej
Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony,
zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i
Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw
Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków
Zawodowych (ETUC) (Dz. Urz. UE L 175 z 10 lipca 1999 r. str. 43;
Dziennik Urzędowy UE Polskie wydanie specjalne rozdział 5, tom 3,
str. 368),
3) dyrektywy Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie
zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do
ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw,
zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (Dz. Urz. WE L 82
z 22.03.2001 r., s. 16).

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
III.1. Artykuł 139 § 1 i § 2 projektu ustawy określa cel i przedmiot
działalności spółdzielni uczniowskiej. Przepisy te określają szeroki zakres
działalności spółdzielni uczniowskiej, która może obejmować prowadzenie
działalności gospodarczej. Gospodarczy charakter działalności wskazuje
literalnie art. 143 § 2 projektu ustawy, zobowiązujący dyrektora szkoły lub
placówki do udostępnienia nieodpłatnie w lokalu szkoły lub placówki miejsca
do prowadzenia działalności gospodarczej przez spółdzielnię uczniowską.

2


Przewidziane w projekcie nieodpłatne udostępnianie spółdzielni
uczniowskiej miejsca dla prowadzenia działalności gospodarczej w lokalu
szkoły lub placówki należy ocenić z punktu widzenia zgodności z unijnymi
regułami konkurencji, w szczególności zasadami udzielania pomocy przez
państwo. Artykuł 107 ust. 1 TfUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana
przez państwa członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w
jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji przez
sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest
niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę
handlową między państwami członkowskimi. Za pomoc w rozumieniu art. 107
ust. 1 TfUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznaje środek, na
podstawie którego władze publiczne przyznają niektórym przedsiębiorstwom
korzyść gospodarczą, której przedsiębiorstwa te nie uzyskałyby na normalnych
warunkach rynkowych. Należy zauważyć, że zdaniem Komisji Europejskiej
bezpłatne udostępnienie lokalu przez władze publiczne na rzecz przedsiębiorcy
stanowi środek pomocy państwa.

Użyte w art. 107 ust. 1 TfUE pojęcie „przedsiębiorstwo” jest rozumiane
szeroko w unijnym prawie konkurencji. Za przedsiębiorstwo uznawana jest
każda jednostka zaangażowana w działalność gospodarczą, niezależnie od jej
formy organizacyjnej i prawnej oraz źródeł finansowania. Oznacza to, że
według prawa UE przedsiębiorstwem są także jednostki nieposiadające
osobowości prawnej. Działalność gospodarcza oznacza każdą działalność
polegającą na oferowaniu na rynku towarów lub usług. W tym świetle
spółdzielnie uczniowskie należy uznać za przedsiębiorstwa w rozumieniu art.
107 ust. 1 TfUE, bez względu na to, czy są one przedsiębiorstwem w
rozumieniu prawa krajowego, jak i bez względu na formalne zakwalifikowanie
ich działalności.


Przewidziana w art. 107 ust. 1 TfUE niezgodność pomocy państwa z
rynkiem wewnętrznym wystąpi w przypadku, gdy pomoc: a) zakłóca
konkurencję na rynku lub groził takim zakłóceniem, b) wpływa na wymianę
handlową między państwami członkowskimi.
Należy zauważyć, że zakaz udzielania przez państwo pomocy
przedsiębiorstwom nie ma charakteru bezwzględnego. W szczególności art. 107
ust. 3 TfUE przewiduje możliwość uznania przez Komisję Europejską
niektórych kategorii pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym. Skorzystanie z
wyłączeń przewidzianych w art. 107 ust. 3 TfUE wymaga jednak notyfikowania

1 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 11 lipca 1996 r. w sprawie SFEI przeciwko La Poste, ECR 1996, str.
I–3547, pkt 60.
2 Odpowiedź Komisji z dnia 30 lipca 1963 r. na pytanie pisemne nr 48 M Burgbacher skierowane do Komisji
EWG, JO 125, 17.8.1963., str. 2235, pkt 1.
3 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C–41/90 Höfner i Elser przeciwko
Macroton GmbH, ECR 1991, str. I–1979.
4 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 1998 r. w sprawie C–35/96 Komisja WE przeciwko
Republice Włoskiej, ECR 1998, str. I–3851.

3
Komisji planu przyznania pomocy. Zgodnie z art. 108 ust. 3 TfUE Komisja jest
informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o
wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy państwa.
Ocena zgodności z rynkiem wewnętrznym przewidzianego w projekcie
programu przyznania pomocy – nieodpłatnego udostępniania spółdzielniom
uczniowskim miejsca dla prowadzenia działalności gospodarczej – wymaga
dokonania oceny ekonomicznej w zakresie wpływu na wymianę handlową
między państwami członkowskimi oraz ewentualnego zakłócenia konkurencji.
Ocena taka wykracza poza ramy opinii prawnej i powinna zostać dokonana
przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w trybie ustawy z
dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy
publicznej (Dz. U. 2007, Nr 59, poz. 404, ze zm.). Należy zauważyć, że w
odniesieniu do projektu ustawy o spółdzielniach uczniowskich (VI kadencja
Sejmu, druk nr 3421), przewidującego program pomocowy dla spółdzielni
uczniowskich, Prezes UOKiK uznał, że „w ocenie UOKiK przedmiotowy
projekt ustawy nie będzie stanowił podstawy do udzielania pomocy publicznej
w rozumieniu art. 107 TFUE”. Jednocześnie Prezes UOKiK wskazał, że „w celu
uzyskania pewności prawnej, iż projektowane przepisy nie stanowią podstawy
udzielania pomocy publicznej, możliwe jest dokonanie notyfikacji
przedmiotowego projektu ustawy Komisji Europejskiej w trybie art. 108 ust. 3
TFUE”.

III.2. W art. 116 § 2 projektu ustawy przewiduje się, że jeżeli względy
gospodarki rynkowej lub sezonowy charakter działalności gospodarczej tego
wymagają, spółdzielnia może zawierać z członkami spółdzielcze umowy o pracę
na czas określony. Wielokrotne zawieranie takiej umowy nie powoduje
przekształcenia jej w umowę na czas nieokreślony.
Zgodnie z art. 131 projektu ustawy, w sprawach nieuregulowanych w
dziale II projektu, dotyczącym spółdzielni pracy, do spółdzielczej umowy o
pracę stosuje się odpowiednio przepisy prawa pracy, z wyjątkiem przepisów
Kodeksu pracy o zawieraniu umów o pracę na okres próbny oraz przepisów o
stosunkach pracy na podstawie powołania, wyboru i mianowania.
Przywołany przepis art. 116 § 2 projektu ustawy, dotyczący zawierania
umów na czas określony, należy ocenić pod kątem zgodności z dyrektywą
99/70/WE. Klauzula 5 załącznika do dyrektywy zobowiązuje państwa
członkowskie, w celu zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystania
kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy zawartych na czas określony, do
wprowadzenia przynajmniej jednego spośród następujących środków:
a) określenia obiektywnych powodów, uzasadniających odnowienie
takich umów lub stosunków pracy,

5 Opinia Prezesa UOKiK Nr 5/2010/P/AH z dnia 12 maja 2010 r. do projektu ustawy o spółdzielniach
uczniowskich, zawarta w druku nr 3421.

4
b) określenie maksymalnej łącznej długości kolejnych umów o pracę lub
stosunków pracy na czas określony,
c) określenie liczby odnowień takich umów lub stosunków.
Dyrektywa jest obecnie implementowana do prawa polskiego przez
przepis art. 251 Kodeksu pracy, z uwzględnieniem art. 34 i art. 35 ustawy z dnia
1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników
i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 125, poz. 1035, ze zm.). Projekt wyłącza
stosowanie art. 251 Kodeksu pracy w odniesieniu do spółdzielczych umów o
pracę zawieranych na czas określony z członkami spółdzielni pracy. Konieczne
jest zatem odrębne implementowanie postanowień dyrektywy w stosunku do
tych umów. Wobec tego należy ocenić, czy art. 116 § 2 projektu ustawy jest
zgodny z dyrektywą 99/70/WE.
W świetle wymagań dyrektywy należy stwierdzić, że:
a) nie można uznać, by projekt przewidywał wyłącznie obiektywne
powody uzasadniające odnawianie umów o pracę na czas określony. O ile
sezonowy charakter działalności gospodarczej może być uznany za obiektywny
powód, to względy gospodarki rynkowej są pojęciem na tyle nieostrym, że nie
można ich uznać za obiektywny powód w rozumieniu dyrektywy 99/70,
b) projekt nie przewiduje maksymalnej łącznej długości kolejnych umów
o pracę na czas określony,
c) projekt nie określa maksymalnej liczby odnowień umów o pracę na
czas określony.
W konsekwencji należy uznać, że projekt ustawy nie zapewnia
przewidzianych w dyrektywie 99/70/WE środków zapobiegania nadużyciom
wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy
zawartych na czas określony.

III.3. Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. a dyrektywa 2001/23/WE ma
zastosowanie do każdego przypadku przejęcia przedsiębiorstwa, zakładu albo
części przedsiębiorstwa, zakładu, przez innego pracodawcę w wyniku prawnego
przeniesienia własności lub łączenia.
Dyrektywa jest implementowana do prawa polskiego przez przepis art.
231 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94, ze zm.), który ma zastosowanie również do łączących się spółdzielni, o
ile zatrudniają pracowników.
Przepis art. 64 projektu ustawy przewiduje, iż w wypadku łączenia się
spółdzielni pracy, w odniesieniu do członków tych spółdzielni nie będą miały
zastosowania przepisy art. 231 Kodeksu pracy. Oznacza to wyłączenie
stosowania przepisów implementujących dyrektywę 2001/23/WE w odniesieniu
do członków spółdzielni pracy, będących równocześnie ich pracownikami, w
sytuacji łączenia się spółdzielni. Takie rozwiązanie należy uznać za niezgodne z
dyrektywą 2001/23/WE.


5
IV. Konkluzje
Poselski projekt ustawy – Prawo spółdzielcze jest niezgodny z prawem
Unii Europejskiej w następującym zakresie:
1) art. 116 § 2 projektu ustawy jest niezgodny z klauzulą 5 załącznika do
dyrektywy 99/70/WE, gdyż nie zapewnia przewidzianych w dyrektywie
99/70/WE
środków zapobiegania nadużyciom wynikającym z
wykorzystywania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy
zawartych na czas określony,
2) art. 64 projektu ustawy jest niezgodny z dyrektywą 2001/23/WE przez
wyłączenie stosowania przepisów ją implementujących w odniesieniu do
członków spółdzielni pracy, będących równocześnie ich pracownikami, w
sytuacji łączenia się spółdzielni.
Ponadto projekt w art. 143 § 2 w związku z art. 139 § 1 i § 2 przewiduje
udzielanie pomocy publicznej. Konieczne jest zatem wystąpienie do Prezesa
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o opinię w sprawie zgodności
przewidywanej pomocy ze wspólnym rynkiem oraz w sprawie obowiązku
notyfikacji Komisji Europejskiej projektu ustawy.




Dyrektor Biura Analiz Sejmowych








Zbigniew Wrona











6