Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego

Druk nr 756

Warszawa, 6 sierpnia 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja






Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania administracyjnego.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Łukasza Gibałę.

(-) Maciej
Banaszak;
(-) Piotr
Paweł Bauć; (-) Robert Biedroń;
(-) Bartłomiej Bodio; (-) Jerzy Borkowski; (-) Artur Bramora; (-) Jan
Cedzyński; (-) Piotr Chmielowski; (-) Artur Dębski; (-) Marek Domaracki;
(-) Dariusz Cezar Dziadzio; (-) Wincenty Elsner; (-) Łukasz Gibała; (-) Artur
Górczyński; (-) Anna Grodzka; (-) Michał Kabaciński; (-) Adam Kępiński;
(-) Krzysztof Kłosowski; (-) Henryk Kmiecik; (-) Sławomir Kopyciński;
(-) Roman Kotliński; (-) Łukasz Krupa; (-) Jacek Kwiatkowski; (-) Andrzej
Lewandowski;
(-) Tomasz
Makowski;
(-) Małgorzata Marcinkiewicz;
(-) Maciej Mroczek; (-) Jacek Najder; (-) Wanda Nowicka; (-) Michał
Tomasz Pacholski; (-) Janusz Palikot; (-) Wojciech Penkalski; (-) Andrzej
Piątak; (-) Zofia Popiołek; (-) Marek Poznański; (-) Andrzej Rozenek;
(-) Adam Rybakowicz; (-) Armand Kamil Ryfiński; (-) Paweł Sajak;
(-) Marek Stolarski; (-) Halina Szymiec-Raczyńska; (-) Maciej Wydrzyński.
USTAWA

z dnia ………………………….

o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r.

Art. 1
W ustawie Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. (tekst
jednolity: Dz. 2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.prowadza się następujące zmiany:

1) dodaje się art. 35a w brzmieniu:

„Art. 35a. § 1. Organy administracji publicznej prowadzą rejestr spraw, który zawiera:
oznaczenie organu, datę wszczęcia postępowania, znak sprawy, datę wydania ostatecznego
rozstrzygnięcia.
§ 2. W pierwszym tygodniu każdego miesiąca organ administracji publicznej powinien
przekazać organowi wyższego stopnia kopię rejestru o którym mowa w § 1. W przypadku
przekazania rejestru drogą elektroniczną, rejestr powinien być zapisany w formacie
uniemożliwiającym dokonywanie w nim zmian”.

2) dodaje się art. 35b w brzmieniu:

„Art. 35b. § 1. W przypadku gdy z rejestru o którym mowa w art. 35a wynika, że organ
administracji publicznej rozpatrujący sprawę w I instancji nie załatwił sprawy w terminie
określonym w art. 35 lub w przepisach szczególnych, organ wyższego stopnia może
wymierzyć temu organowi, w drodze postanowienia, karę w wysokości 500 zł za każdy dzień
zwłoki. Wpływy z kar stanowią dochód budżetu państwa.
§ 2. Do terminów, o których mowa w § 1, nie wlicza się terminów przewidzianych w
przepisach prawa do dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania
oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony, albo z przyczyn niezależnych od
organu.
§ 3. Organ wyższego stopnia o którym mowa w § 1 przed wydaniem wskazanego w § 1
postanowienia zobowiązany jest zbadać czy nie zaszły okoliczności wymienione w § 2.
Powinien w tym celu wezwać organ pierwszego stopnia do złożenia wyjaśnień dotyczących
niezachowania terminu o którym mowa w § 1.

                                                           
1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001r. Nr 49, poz. 509,
z 2002r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. `1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003r. Nr 130, poz. 1188 i Nr
170, poz. 1660, z 2004r. Nr 162, poz. 1692, z 2005r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682, Nr 181, poz.
1524, z 2008r. Nr 229, poz. 1539, z 2009r. Nr 195, poz. 1501, Nr 216, poz. 1676, z 2010r. Nr 40, poz.
230, Nr 167, poz. 1131, Nr 182, poz. 1228, Nr 254, poz. 1700 z 2011r Nr 6, poz. 18, Nr 34, poz. 173,
Nr 106, poz. 622 i Nr 106, poz. 1100
 
§ 4. Na postanowienie o którym mowa w § 1 nie przysługuje zażalenie, jednak organ któremu
nałożona została kara może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
§ 5. Wniosek o którym mowa w § 4 nie wstrzymuje wykonania kary.
§ 6. Przepisów § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy decyzję w pierwszej instancji wydaje
minister lub samorządowe kolegium odwoławcze.
§ 7. Karę o której mowa w § 1, uiszcza się w terminie 14 dni od dnia doręczenia
postanowienia. W przypadku nieuiszczenia kary, o której mowa w § 1, podlega ona
ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji”.

3) dodaje się art. 35c w brzmieniu:

„Art.35c. Przepisów art. 35a i 35b nie stosuje się, w przypadku gdy przepisy szczególne
stanowią inaczej”.


Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

UZASADNIENIE

Cel projektu
Celem projektowanej regulacji jest walka z przewlekłością postępowań
administracyjnych. W demokratycznym państwie prawa, o którym mowa w art. 2 Konstytucji
RP, obywatel powinien posiadać odpowiednie gwarancje co do tego, że organy władzy
publicznej będą rozpatrywać jego wnioski i żądania w sposób rzetelny i bezstronny, zaś
rozstrzygnięcie sprawy będzie miało miejsce w możliwie szybkim terminie. Prawo do dobrej,
rzetelnej administracji jest uznawane także w aktach prawa wspólnotowego. Na poziomie
Unii Europejskiej prawo do dobrej administracji jest wyraźnie wskazane w art. 41 Karty Praw
Podstawowych, stanowiącym m.in. o prawie do załatwienia sprawy „w rozsądnym terminie”.

Obecnie obowiązujące przepisy prawne służące zapobieganiu przewlekłości
postępowania administracyjnego
Również z analizy przepisów Kodeksu postepowania administracyjnego wynika, iż
jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego jest zasada szybkości
postępowania. Wyraża ją zwłaszcza art. 12 KPA. Wskazany przepis wyznacza dyrektywę
szybkiego postępowania organów administracji publicznej stanowiąc, iż powinny one
„działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami
prowadzącymi do jej załatwienia”. W drugim paragrafie art. 12 można przeczytać, że
„sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być
załatwione niezwłocznie”.
Proponowane organom administracyjnym terminy dla załatwienia spraw określone są
w art. 35 KPA. W pierwszej kolejności wskazane jest w nim czytelne wymaganie, by organy
administracyjne załatwiały sprawy „bez zbędnej zwłoki”. Art. 35 § 2 Kodeksu postępowania
administracyjnego stanowi, że zwłaszcza te sprawy, które nie wymagają przeprowadzania
postepowania wyjaśniającego, powinny być rozpatrywane od razu po wniesieniu żądania
przez stronę. Jeżeli natomiast konieczne jest przeprowadzenie tzw. „postepowania
wyjaśniającego”, to zgodnie z art. 35 § 3 KPA załatwienie sprawy powinno nastąpić „nie
później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu
dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania”. Wskazane w art. 35 terminy wydają się
rozsądne i zapewne nie można byłoby mówić o przewlekłości postępowania
administracyjnego w sytuacjach, kiedy organy rozpatrywały przedstawiane im sprawy w
ustawowo zdefiniowanych terminach.
Niestety, wskazane w art. 35 KPA terminy mają jedynie charakter instrukcyjny, co
oznacza, iż przypadku ich przekroczenia organy administracyjne nie ponoszą z tego tytułu
żadnej kary. Normy prawne określające zasadę szybkości postepowania, pozbawione są więc
sankcji i tym samym mają charakter tzw. lex imperfecta.
Jednocześnie należy wskazać, że zdecydowanie niewystarczające są obecne
mechanizmy służące zagwarantowaniu tego, iż organy administracyjne będą załatwiać sprawy
w terminach określonych w art. 35 KPA. Owszem, prawdą jest, że w Kodeksie postepowania
administracyjnego oraz w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
przewidziane są pewne środki prawne przysługujące stronom w przypadku bezczynności
organów administracji publicznej. Jednakże w obecnym stanie prawnym, nawet w sytuacji
gdy strony skorzystają ze wszystkich ustawowo przewidzianych środków, organ administracji
publicznej będzie mógł w dalszym ciągu pozostawać bezczynny.
Obecnie, zgodnie z art. 36 Kodeksu Postępowania Administracyjnego organ
administracji publicznej, w przypadku gdy nie załatwi sprawy w ustawowo określonym
terminie, jest zobowiązany zawiadomić strony postępowania o wyznaczeniu nowego terminu
i jednocześnie wskazać przyczyny zwłoki. Niestety powszechna praktyka funkcjonowania
organów administracji jest taka, że organy zawiadamiając o wyznaczeniu nowego terminu
załatwienia sprawy, przyczyny swojej bezczynności uzasadniają w sposób lakoniczny i
niewyczerpujący. Ponadto, często dochodzi do sytuacji, w której organy administracji
publicznej nie wypełniają nawet samego obowiązku zawiadamiania o nowym terminie
wyznaczenia sprawy.
W takich przypadkach, środkiem służącym zapewnieniu szybkości postępowania
administracyjnego, jest instytucja przewidziana w art. 37 KPA. Zgodnie z tym przepisem,
stronom przysługuje możliwość złożenia zażalenia na bezczynność organów administracji
publicznej. Zażalenie to składa się w przypadku niezałatwienia sprawy przez organ
administracji publicznej w terminie przewidzianym w przepisach ustawy lub w nowym
terminie załatwienia sprawy wyznaczonym na podstawie z art. 36 KPA oraz w każdej innej
sytuacji przewlekłego postępowania. Zażalenie to składa się do organu wyższego stopnia. W
przypadku gdy nad organem rozpatrującym sprawę, nie ma już organu wyższego stopnia,
strony mogą skierować do organu rozpatrującego sprawę „wezwanie do usunięcia naruszenia
prawa”. Jeżeli zażalenie zostanie uznane za uzasadnione, to zgodnie z art. 37 § 2 KPA, organ
wyższego stopnia ma obowiązek „wyznaczyć dodatkowy termin załatwienia sprawy”.
Niestety częsta jest sytuacja w której organy administracji publicznej wezwane do
usunięcia naruszenia prawa nie podejmują odpowiednich kroków służących wydaniu
rozstrzygnięcia w rozpatrywanej sprawie. Również w przypadku gdy organ wyższego stopnia
po rozpatrzeniu zażalenia wyznacza nowy termin załatwienia sprawy, także ten termin jest
niejednokrotnie ignorowany.
W takiej sytuacji, gdy wyczerpane zostaną już wszystkie środki przewidziane w
Kodeksie postępowania administracyjnego, strony mogą złożyć skargę do sądu
administracyjnego na bezczynność organów administracyjnych, o czym stanowi art. 3 § 2 pkt
8 w związku z art. 52 § 1 Prawa o postepowaniu przed sądami administracyjnymi. Niestety
praktyka organów administracyjnych jest taka, że organy administracyjne wstrzymują się z
wydaniem koniecznych rozstrzygnięć w sprawie, w czasie gdy toczy się postępowanie przed
sądem zmierzające do rozpatrzenia skargi na bezczynność. Dopiero po zakończeniu często
długo trwającego postępowania sądowoadministracyjnego dotyczącego skargi na
bezczynność, właściwy sąd administracyjny może zgodnie z art. 149 § 1 Prawa o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi zobowiązać organ administracji publicznej do
wydania w określonym terminie wymaganego rozstrzygnięcia lub do przeprowadzenia
określonych czynności.
Chociaż powaga rzeczy osądzonej (res iudicata) wymaga, aby prawomocne
orzeczenia sądowe były wykonywane, to jednak często ma miejsce sytuacja, w której organy
administracji publicznej wezwane przez sąd do dokonania wymaganych prawem czynności
ignorują te wyroki. W takiej sytuacji zgodnie z art. 154 § 1 Prawa o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi strony powinny wezwać organ administracji publicznej do