Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 675

Warszawa, 21 marca 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja


Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych i ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Józefę Hrynkiewicz.

(-) Waldemar Andzel; (-) Marek Ast; (-) Barbara Bartuś; (-) Andrzej Bętkowski;
(-) Mariusz
Błaszczak; (-) Zbigniew Chmielowiec; (-) Witold Czarnecki;
(-) Arkadiusz
Czartoryski;
(-) Edward
Czesak;
(-) Leszek
Dobrzyński;
(-) Zbigniew Dolata; (-) Tadeusz Dziuba; (-) Anna Fotyga; (-) Kazimierz
Gołojuch; (-) Artur Górski; (-) Czesław Hoc; (-) Wiesław Stanisław Janczyk;
(-) Andrzej Jaworski; (-) Tomasz Kaczmarek; (-) Lech Kołakowski; (-) Maks
Kraczkowski;
(-) Leonard
Krasulski;
(-) Zbigniew
Kuźmiuk;
(-) Adam
Kwiatkowski; (-) Maciej Łopiński; (-) Marzena Machałek; (-) Maciej Małecki;
(-) Gabriela Masłowska; (-) Jerzy Materna; (-) Kazimierz Moskal; (-) Piotr
Naimski; (-) Stanisław Ożóg; (-) Bolesław Grzegorz Piecha; (-) Stanisław Pięta;
(-) Dariusz Piontkowski; (-) Marek Polak; (-) Krzysztof Popiołek; (-) Elżbieta
Rafalska; (-) Jarosław Rusiecki; (-) Małgorzata Sadurska; (-) Jacek Sasin;
(-) Grzegorz
Schreiber;
(-) Jarosław Sellin;
(-)


Anna Elżbieta Sobecka;
(-) Stanisław Szwed; (-) Janusz
niadek; (-) Ryszard Terlecki; (-) Witold
Waszczykowski; (-) Jadwiga Wiśniewska; (-) Michał Wojtkiewicz; (-) Grzegorz
Adam Woźniak; (-) Jarosław Zieliński; (-) Maria Zuba; (-) Wojciech Zubowski.

Projekt


USTAWA
z dnia ...
o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych



Art. 1. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. …) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 18:
a) ust. 8 otrzymuje brzmienie
„8. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpie-
czonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwo-
ta, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego na dany rok kalendarzowy, ogłoszonego w trybie ust. 15.
Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grud-
nia danego roku.”,
b) dodaje się ust. 15 w brzmieniu:
„15. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” do
końca poprzedniego roku kalendarzowego, w formie obwieszczenia,
kwotę prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na najbliższy rok
kalendarzowy.”;

2) uchyla się art. 19;

3) w art. 20 uchyla się ust. 2;

4) art. 21 otrzymuje brzmienie:
„Art. 21. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określa, w dro-
dze rozporządzenia, szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru
składek oraz wyłączenia z podstawy wymiaru składek niektórych rodza-
jów przychodów.”;

5) w art. 41 uchyla się ust. 5;

6) w art. 46 w ust. 4 uchyla się pkt 8.

Art. 2. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-
pieczeń Społecznych (Dz. U. …) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 4:

a) uchyla się punkt 4a,

b) pkt 5 otrzymuje brzmienie:
„5) okres ubezpieczenia – okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytal-
ne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w
trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o
którym mowa w art. 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. …) w brzmieniu obowiązującym do
2012 r.”
1


2) w art. 15 ust. 3a otrzymuje brzmienie:
„3a. Przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty uwzględnia się kwoty
wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy oraz kwoty zasiłków: chorobowe-
go, macierzyńskiego i opiekuńczego przysługujących ubezpieczonemu w roku
kalendarzowym przypadającym po 2004 r., z tym że za okresy przypadające
do roku 2012 łączna podstawa wymiaru emerytury lub renty nie może przekra-
czać obowiązującej w danym okresie maksymalnej kwoty podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.”.

Art. 3. Przepisy art. 19, art. 41 ust. 5 i art. 46 ust. 4 pkt 8 ustawy wymienionej w art. 1
w dotychczasowym brzmieniu stosuje się nadal w zakresie dotyczącym składek na ubezpie-
czenia emerytalne i rentowe za okresy przed wejściem w życie niniejszej ustawy.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.


































UZASADNIENIE

2



1. Charakterystyka proponowanych zmian

Projektowana ustawa wprowadza ograniczone zmiany w ustawie z dnia 13 października 1998
r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.) oraz w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o eme-
ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: u.e.r.). Zmiany te sprowadzają się w
istocie do zniesienia górnego limitu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W
myśl obowiązującego art. 19 ust. 1 u.s.u.s. roczna podstawa wymiaru składek na ubezpie-
czenia emerytalne i rentowe w całym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowia-
dającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodar-
ce narodowej na dany ten rok. W pewnym uproszczeniu oznacza to, że osoby, których zarobki prze-
kraczają 2,5-krotność średniej płacy, oraz ich pracodawcy nie płacą składki od nadwyżki ponad ten
limit. W kolejnych ustępach tego samego artykułu (ust. 2–10) ustawodawca normuje skutki prawne i
tryb stosowania ograniczenia wyrażonego w ust. 1.
Kierując się zasadą solidarności, która zakłada, że koszty ubezpieczenia emerytalnego i ren-
towego ponoszą pracodawcy i ubezpieczeni proporcjonalnie do wypłacanych i uzyskiwanych wyna-
grodzeń, projektodawca proponuje zniesienie powyższego ograniczenia wysokości składek począwszy
od roku 2013 (art. 1 pkt 2 w związku z art. 4). Oznacza to zwiększenie obciążenia składkowego z tytu-
łu najwyższych wynagrodzeń. Takie posunięcie jest uzasadnione w sytuacji kryzysu, który najbardziej
dotyka osoby o niewysokich dochodach, a także wobec uwarunkowanego kryzysem i sytuacją demo-
graficzną zagrożenia finansowej stabilności systemu ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli osoby o niskich dochodach z pracy płacą składkę na ubezpieczenie społeczne od całości swo-
ich dochodów, to jest uzasadnione - względami solidarności społecznej- objęcie składką także całych
dochodów uzyskiwanych przez osoby o wysokich i najwyższych dochodach z pracy.
Istotnym powodem proponowanej zmiany jest dostosowanie opłacania składek na ubezpieczenie eme-
rytalne do zasad wymiaru emerytury przyjętych w ustawie z dnia 21 listopada 2008 roku o emerytu-
rach kapitałowych . W poprzednim systemie za podstawę wyliczenia emerytury przyjmowano kwotę
bazową (24% przeciętnego wynagrodzenia od którego naliczano składkę w danym roku) oraz wyso-
kość sumy wynagrodzeń z 10 lat (dowolnie wybranych z 20 lub z 10 kolejnych lat.). Nowy, kapita-
łowy system wyliczania emerytury, za podstawę wyliczania jej wysokości bierze zgromadzony w
okresie całej aktywności zawodowej – kapitał. Oznacza to, że wysokość emerytury zależeć będzie
wprost od wysokości opłacanej – w całym okresie zatrudnienia – składki na ubezpieczenie emerytalne.
Przyjmując za podstawę wyliczenia emerytury uwzględnia się zatem zarówno lata, gdy wynagrodźze-
nie było wysoki, jak i te lat, gdy było ono niskie. Dlatego uzasadnionym jest – kierując się troską o
zachowanie odpowiednich proporcji emerytury do wynagrodzenia – objąć składką emerytalna całą
wysokość pobieranego wynagrodzenia podlegającego wymiarowi składki na ubezpieczenie emery-
talne.
3


Pozostałe zmiany w przepisach w u.s.u.s. (art. 1 pkt 1 i 3–6), zmiany w ustawie emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 2) i przepis przejściowy (art. 3) mają charakter
techniczno-porządkowy, a nie merytoryczny; są konieczne w związku z projektowanym uchyleniem
art. 19 u.s.u.s., do którego nowelizowane przepisy w dotychczasowym brzmieniu odsyłają lub nawią-
zują.
Należy podkreślić, że projektodawca proponuje pozostawić bez zmian art. 15 ust. 5 Ustawy o
emeryturach i rentach z FUS „Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru [emerytury lub renty] nie mo-
że być wyższy niż 250%”. Ponieważ wskaźnik ten ustala się w oparciu o średnią podstawę wymiaru
składek z wybranych przez ubezpieczonego kolejnych 10 lat kalendarzowych (por. art. 15 ust. 1
u.e.r.), oznacza to, że składki płacone po roku 2012 od nadwyżki ponad 2,5-krotność przeciętnego
wynagrodzenia będą wpływać na indywidualną wysokość emerytury lub renty tylko o tyle, o ile we
wcześniejszych latach mieszczących się we wspomnianym przedziale 10 lat kalendarzowych podstawa
wymiaru składek była niższa niż 2,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia.

W przekonaniu wnioskodawcy rozwiązanie to optymalnie wyważa postulat limitowania (a
tym samym pewnego spłaszczenia) wysokości emerytur i rent z postulatem zależności wysokości
świadczenia od wysokości opłaconych składek. Zależność ta, ze względu na zasadę solidarności, nie
może być przy tym w pełni proporcjonalna.
2. Skutki finansowe

W wyniku projektowanej ustawy nastąpi odczuwalny wzrost dochodów Funduszu Ubezpie-
czeń Społecznych. Szacowany wzrost dochodów FUS wynosi ok. 6 mld złotych, przy czym kwota ta
będzie się rozkładać w równych częściach między osoby najlepiej zarabiające i ich pracodawców.

Z drugiej strony nowelizacja może spowodować niewielki wzrost nowo przyznawanych eme-
rytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ w przypadku najlepiej zarabiających
zwiększona od roku 2013 podstawa wymiaru ich składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe może
w niektórych indywidualnych przypadkach rzutować na wysokość emerytur i rent przyznawanych od
roku 2014, z uwzględnieniem wspomnianego wyżej ograniczenia wynikającego z art. 15 ust. 5 u.e.r.
Wzrost wydatków FUS z tego tytułu będzie jednak o wiele mniejszy niż wzrost jego dochodów spo-
wodowany projektowaną ustawą. W roku 2013 nie nastąpi on w ogóle, ponieważ przy ustalaniu
wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczeń bierze się pod uwagę tylko pełne lata kalenda-
rzowe. Po roku 2013 wzrost ten będzie stopniowy.
Podniesienie składki może pozytywnie rzutować na wysokość emerytur osób objętych podnie-
siem skladki, ponieważ wysokość emerytury od 2014 roku będzie zalezna od zgromadzonej kwoty
skladek w okresie całego okresu aktywności zawodowej. Wysokość wynagrodzenia ma charakter
zmienny w przebiegu kariery zawodowej, co oznacza, że poszczególne osoby w roznych okresach
mogą uzyskiwać wynagrodzenie w zróżnicowanej wysokości.
4