Rządowy projekt ustawy o zmianie zakresu obowiązywania Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne, przyjętego dnia 25 maja 2000 r. w Nowym Jorku

w tej ustawie podlegają obywatele polscy, począwszy od dnia, w którym kończą
osiemnaście lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą pięćdziesiąt lat
życia, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski  sześćdziesiąt lat życia.
Ochotnicze odbywanie zasadniczej służby wojskowej regulują przepisy odpowiednio
art. 83 i art. 32 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 83 ust. 1 i 2 do ochotniczego odbycia
zasadniczej służby wojskowej powołuje się osoby podlegające kwalifikacji wojskowej,
które zgłosiły się ochotniczo do jej odbycia, oraz osoby uznane za zdolne do służby
wojskowej, które ukończyły osiemnaście lat życia i zgłosiły się ochotniczo do tej służby.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 przywołanej ustawy kwalifikacji wojskowej podlegają mężczyźni,
którzy w danym roku kalendarzowym kończą dziewiętnaście lat życia. Natomiast ust. 4
tego artykułu stwierdza, iż do kwalifikacji wojskowej mogą się stawić również ochotnicy,
w tym kobiety, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą dwadzieścia cztery lata
życia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji i wykształcenia, jeżeli ukończyli co
najmniej osiemnaście lat życia.
Przytoczone wyżej regulacje gwarantują, iż na gruncie polskiego ustawodawstwa do
odbycia obowiązkowej i ochotniczej zasadniczej służby wojskowej mogą zostać
powołane wyłącznie osoby, które ukończyły osiemnasty rok życia.
Mając powyższe na uwadze, zasadne jest zarówno wycofanie zastrzeżenia zgłoszonego do
art. 7 i art. 38 Konwencji o prawach dziecka, jak i dokonanie zmiany treści deklaracji do
Protokołu fakultatywnego.
III. Dotychczasowy a projektowany stan prawny
Postanowienia artykułów Konwencji o prawach dziecka oraz Protokołu fakultatywnego
do Konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne, do
których strona polska zgłosiła zastrzeżenia oraz deklaracje, są realizowane w sposób
określony w przepisach prawa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej, w tym
w szczególności:
1) w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy,
2) w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej,
7


3) w ustawie z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego.
Wycofanie przedmiotowych zastrzeżeń nie spowoduje konieczności wprowadzenia zmian
w ustawodawstwie wewnętrznym lub wydania dodatkowych aktów normatywnych.
Aktualnie obowiązujące przepisy umożliwiają realizację przez stronę polską zobowiązań
wynikających z art. 7 i art. 38 Konwencji o prawach dziecka.
IV. Skutki związane ze zmianą zakresu obowiązywania umów międzynarodowych
Wycofanie zastrzeżeń nie będzie miało wpływu na sposób realizacji przez stronę polską
praw dziecka wynikających z art. 7 i art. 38 Konwencji o prawach dziecka. Dzieci zgodnie
z art. 7 Konwencji o prawach dziecka nadal będą miały zagwarantowane prawo do
poznania swoich naturalnych rodziców. W przewidzianych polskim prawem
okolicznościach uprawnienie to będzie nadal przysługiwać również dzieciom
przysposobionym.
Polskie prawo w pełni realizuje także postanowienia art. 38 Konwencji, zawierające
zobowiązanie do powstrzymania się od rekrutowania do sił zbrojnych osób, które nie
osiągnęły wieku 15 lat. Przepisy prawne dotyczące wieku powoływania do służby
wojskowej oraz uczestnictwa w działaniach zbrojnych są znacznie korzystniejsze niż te,
do których zobowiązuje Konwencja, bowiem do odbycia obowiązkowej i ochotniczej
zasadniczej służby wojskowej mogą zostać powołane wyłącznie osoby, które ukończyły
osiemnasty rok życia.
Wycofanie zastrzeżeń do Konwencji oraz zmiana treści deklaracji do Protokołu
fakultatywnego są zgodne z polską racją stanu. Działania te sprzyjają bowiem budowaniu
pozytywnego wizerunku Polski na arenie międzynarodowej, jako państwa
zaangażowanego w podnoszenie standardów ochrony praw dziecka. Jednocześnie należy
mieć na uwadze, iż Polska jest inicjatorem i współtwórcą Konwencji o prawach dziecka,
co w sposób szczególny zobowiązuje do niekwestionowania przepisów w niej zawartych.
Postulat wycofania przedmiotowych zastrzeżeń jest od wielu lat zgłaszany zarówno przez
polskich parlamentarzystów, jak i środowiska pozarządowe. W związku z powyższym
wskazane jest niezwłoczne dokonanie projektowanych zmian zakresu obowiązywania
ww. umów, w trosce o ochronę praw dzieci żyjących w Polsce, jak również w celu
wypełnienia postulatów zgłaszanych przez opinię publiczną za pośrednictwem Rzecznika
8


Praw Dziecka oraz organizacji pozarządowych, m.in. Polskiego Komitetu Narodowego
UNICEF i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w Polsce.
Wycofanie zgłoszonych przez Rzeczpospolitą Polską zastrzeżeń do art. 7 i art. 38
Konwencji oraz zmiana treści deklaracji zgłoszonej przez Rzeczpospolitą Polską do
Protokołu fakultatywnego nie spowodują dodatkowych skutków finansowych dla budżetu
państwa oraz jednostek sektora finansów publicznych. Nie spowodują zmniejszenia
dochodów ani zwiększenia wydatków podmiotów sektora finansów publicznych
w stosunku do wielkości wynikających z obecnie obowiązujących przepisów ani też
innych skutków finansowych dla budżetu państwa.
Projektowana regulacja nie będzie miała wpływu na rynek pracy, konkurencyjność
gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw, ani na
sytuację i rozwój regionalny.
Przedmiot regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.
V. Tryb zmiany zakresu obowiązywania umów międzynarodowych
Zmiana zakresu obowiązywania Konwencji o prawach dziecka przez wycofanie
zastrzeżenia do art. 7 i art. 38 Konwencji nastąpi w trybie określonym w art. 25 ust. 1
pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych,
tj. w drodze decyzji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, za uprzednią zgodą wyrażoną
w ustawie.
Za przyjęciem takiego trybu zmiany zakresu obowiązywania Konwencji o prawach
dziecka przemawia fakt, iż Polska stała się jej stroną w drodze ratyfikacji, za uprzednią
zgodą Sejmu, zgodnie z art. 32g Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz. U. Nr 33, poz. 323,
z późn. zm.). Biorąc pod uwagę, że Konwencja o prawach dziecka dotyczy kategorii
spraw wymienionych w art. 89 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.), zgodnie z art. 241 Konstytucji,
należy uznać ją za umowę ratyfikowaną za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.
Procedura określona w art. 25 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r.
o umowach międzynarodowych znajduje zastosowanie również do zmiany deklaracji do
Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania
dzieci w konflikty zbrojne z uwagi na fakt, że Polska stała się stroną Protokołu
9


fakultatywnego w drodze ratyfikacji, za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, a umowa ta
spełnia przesłanki określone w art. 89 ust. 1 pkt 2 i 5 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej, tj. dotyczy wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych
w Konstytucji, a także spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja
wymaga ustawy. Obrona Ojczyzny jest bowiem obowiązkiem konstytucyjnym, a granica
wieku powoływania do obowiązkowej i ochotniczej służby wojskowej jest uregulowana
ustawowo.
Wycofanie zastrzeżeń, zgodnie z art. 51 ust. 3 Konwencji o prawach dziecka, dokonane
zostanie w drodze notyfikacji i będzie skuteczne od dnia otrzymania noty przez Sekretarza
Generalnego Narodów Zjednoczonych.
Zmiana treści deklaracji do Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka
w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne zostanie dokonana w trybie art. 3 ust. 4
Protokołu i będzie skuteczna od dnia otrzymania noty powiadamiającej przez Sekretarza
Generalnego Narodów Zjednoczonych.















05/31rch
10