Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2016

Rozdział XIV
Kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa w 2016 r.
1. Podstawa prawna
Obowiązek opracowywania przez Ministra Skarbu Państwa Kierunków prywatyzacji
majątku Skarbu Państwa stanowiących fragment uzasadnienia ustawy budżetowej wynika zŚ
 art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień
przysługujących Skarbowi Państwa (Dz. U. z 2012 r. poz. 1224, z późn. zm.),
 art. 142 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 885, z późn. zm.).
2. Uwarunkowania procesów prywatyzacji
Istotnym warunkiem stabilnego wzrostu gospodarczego Polski jest rozwój sektora
prywatnego, obecnie w szczególności branż przemysłowych, technologicznych, budownictwa
czy logistyki. Dokonuje się on w drodze optymalizacji procesów wytwórczych, poprawy
kondycji finansowej podmiotów, uzyskiwania i utrzymania trwałej zdolności do konkurowania
na rynku krajowym i międzynarodowym, ale także poprzez konsekwentną realizację
procesów prywatyzacyjnych. Prywatyzacja kreuje nowe możliwości dla polskich
przedsiębiorstw i korzystne warunki dla ich rozwoju, wpływa również na równowagę budżetu
państwa.
Podkreślić jednak należy, iż po ponad 25 latach prowadzenia procesów przekształceń
własnościowych zasób podmiotów będący własnością Skarbu Państwa, możliwy do objęcia
procesami przekształceń własnościowych, jest coraz mniejszy, jak również branże, w których
działają spółki będące w nadzorze Ministra Skarbu Państwa, nie są tak atrakcyjne
dla potencjalnych inwestorów jak kilkanaście lat temu. Ponadto, efektywność realizacji
procesów prywatyzacji w dużej mierze uzależniona jest od czynników zewnętrznych,
takich jak sytuacja na rynku krajowym i na rynkach zagranicznych, w tym na światowych
i europejskich rynkach finansowych.
Sytuacja gospodarcza w Polsce w najbliższych latach w dużym stopniu wynikać będzie
z kształtowania się koniunktury w Uni źuropejskiej, ścieżki i struktury realizowanej w Polsce
konsolidacji fiskalnej, ale także tendencji demograficznych, w szczególności spadku odsetka
osób w wieku produkcyjnym i zmian aktywności zawodowej Polaków.
żłównym czynnikiem wzrostu będzie popyt krajowy, zwłaszcza konsumpcja prywatna
i w mniejszym stopniu odbudowujące się inwestycje, przy neutralnym wkładzie eksportu
netto.
195
Zgodnie z oceną sytuacji makroekonomicznej w 2016 r. prognozowany jest wzrost
następujących wskaźników makroekonomicznychŚ PKB 3,8%, wzrost eksportu 6,0%,
oraz wzrost popytu krajowego 4,0%.
Na efektywne prowadzenie procesów prywatyzacyjnych oddziałuje również sytuacja
na rynkach kapitałowych, gdzie następuje najszybsza, a zarazem najbardziej widoczna
reakcja na zmiany koniunktury. Prywatyzacja stwarza inwestorom więcej możliwości
lokowania kapitału. W ostatnich kilku latach najwyższe przychody z prywatyzacji spółek
z udziałem Skarbu Państwa uzyskiwane były ze sprzedaży akcji poprzez żiełdę Papierów
Wartościowych w Warszawie S.A. (GPW).
Decyzja dotycząca zbywania przez Skarb Państwa pakietów akcji spółek już notowanych
na GPW lub wprowadzanych na warszawski parkiet podejmowana jest w oparciu o bieżącą
analizę popytu, atrakcyjności cen, alternatywnych wariantów przekształceń własnościowych.
Powyższe czynniki uwzględniane są przy doborze konkretnych spółek, wielkości pakietów
zbywanych akcji, a także uzależnione są od bieżącego kursu akcji.
Podkreślić jednakże należy, że na skuteczną realizację poszczególnych projektów
prywatyzacyjnych, poza czynnikami zewnętrznymi, ma wpływ między innymi także kondycja
ekonomiczna samych spółek, a w szczególności konieczność przeprowadzenia procesów
naprawczych lub restrukturyzacyjnych, tak aby utrzymać lub zoptymalizować wartość
podmiotów, podnieść poziom zainteresowania potencjalnych inwestorów branżą, w której
działają lub też usunąć przeszkody formalno – prawne takie jak np. nieuregulowany stan
prawny nieruchomości.
Realizacja procesów przekształceń własnościowych w Polsce dobiega końca,
w konsekwencji czego zmienia się też rola Ministra Skarbu Państwa. Działania MSP
koncentrują się obecnie na efektywnym zarządzaniu majątkiem Skarbu Państwa
tj. profesjonalizacji nadzoru właścicielskiego, wspieraniu wzrostu wartości i konkurencyjności
nadzorowanych podmiotów, w szczególności poprzez wspieranie ich działalności
inwestycyjnej i innowacyjnej oraz wspieranie działań zapewniających uzyskiwanie efektów
synergi . Celem przyjętej strategi jest zabezpieczanie interesów ekonomicznych polskiej
gospodarki oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju.
3. Planowane działania przekształceniowe
W roku 2016, podobnie jak w latach poprzednich, będą realizowane transakcje
sprzedaży akcji/udziałów spółek Skarbu Państwa. Jednak ze względu na coraz mniejszy
zasób spółek w nadzorze, które mogą podlegać przekształceniom, bariery prywatyzacyjne
występujące w nadzorowanych spółkach oraz kompleksową zmianę sposobu myślenia
o nadzorze właścicielskim, polegającą na ukierunkowaniu na budowanie wartości aktywów
196
Skarbu Państwa, prywatyzacja będzie traktowana jako jedno z równorzędnych narzędzi obok
innych rodzajów przekształceń własnościowych, które nie generują przychodów, takich jak
np. komunalizacje, wniesienia czy konsolidacje. Tym niemniej, dobór trybów i terminów
realizacji poszczególnych przekształceń będzie poprzedzony indywidualną analizą,
dokonywaną tak, aby uzyskane efekty były jak najkorzystniejsze zarówno dla samych spółek,
jak i dla budżetu państwa.
Należy podkreślić, że nadal nadrzędnym celem prowadzonych procesów prywatyzacyjnych
będzie poprawa efektywności działania podmiotów, wzrost ich wartości, a w konsekwencji
wzmocnienie ich konkurencyjności na rynku. Ponadto, istotnym obszarem działań, będą
prace zmierzające do „wyjścia” ze struktur właścicielskich spółek, w których Skarb Państwa
posiada udział mniejszościowy (poniżej 50%)1 , w tym „resztówkowy” (poniżej 10%) udział
w kapitale danej spółki.
3.1. Zamierzenie prywatyzacyjne w 2016 r.
Wg stanu na dzień 24.07.2015 r. Minister Skarbu Państwa wykonywał prawa
z akcji/udziałów w 546 spółkach, w tym w 229 prowadzących działalność (z wyłączeniem
89 spółek tylko z akcjami/udziałami pracowniczymi). W roku 2016 planowane jest objęcie
przekształceniami własnościowymi 44 spółek, co stanowi 19,2% czynnych podmiotów
w nadzorze MSP. Ww. spółki prowadzą działalność między innymi w takich sektorach jakŚ
transport, otoczenie rolnictwa, przemysł maszynowy, lekki, drzewny i papierniczy,
przedsiębiorstwa handlowe, jednostki usługowe. Podkreślić jednak należy, iż z 44 podmiotów
planowanych do przekształceń w 2016 r. prawie 80% stanowią spółki z mniejszościowym
udziałem Skarbu Państwa. Wśród nich 28 to spółki, w których udział Skarbu Państwa
w kapitale jest na poziomie poniżej 10% - tzw. „resztówki”. Działania prywatyzacyjne
w przypadku tych ostatnich w znacznym stopniu uzależnione są od decyzji większościowych
akcjonariuszy lub wspólników, co istotnie ogranicza możliwość ich zbycia. Wielokrotnie
podejmowane próby prywatyzacji tych podmiotów w latach wcześniejszych zakończyły się
niepowodzeniem, a w wielu przypadkach większościowy akcjonariusz/udziałowiec nie jest
zainteresowany nabyciem pakietu Skarbu Państwa.
Poza planowanym zbyciem pakietów mniejszościowych, zakładane są także przekształcenia
własnościowe jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, w tym między innymiŚ
Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Handlowego Ferma-Pol Sp. z o.o., Hutmar S.A., Zakładu
Artykułów Technicznych Artech Sp. z o.o. Pamiętać jednak należy, iż planowane zbycie
akcji/udziałów może ulec przesunięciu w czasie lub zakończyć się niepowodzeniem
ze względu na ryzyka, o których mowa w punkcie 2 niniejszego rozdziału.

1 Z wyłączeniem spółek o strategicznym znaczeniu dla gospodarki państwa oraz spółek o istotnym znaczeniu,
znajdujących się w nadzorze Ministra Skarbu Państwa.
197
Realizowane będą także procesy konsolidacji, wniesienia akcji/udziałów Skarbu Państwa
na podwyższenie kapitału zakładowego innych jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.
Przykładem może tu być planowane wniesienie akcji (nieobjętych przez pracowników)
Zakładów Tworzyw Sztucznych ARTżOS S.A. i Instytutu Wzornictwa Przemysłowego
Sp. z o.o. do Agencji Rozwoju Przemysłu S.A.
3.2. Rola programu Inwestycje Polskie w procesach przekształceń własnościowych
Na kształt realizowanych procesów przekształceń własnościowych będzie miała wpływ
realizacja Programu Inwestycje Polskie (Program). W celu zintensyfikowania prac nad
realizacją Programu oraz zwiększenia transparentności i efektywności zarządzania
projektami inwestycyjnymi, spółka Polskie Inwestycje Rozwojowe S.A. (PIR S.A.) stała się
podmiotem zarządzającym częścią portfela inwestycyjnego Funduszy Inwestycyjnych
Zamkniętych Aktywów Niepublicznych administrowanych przez TFI BGK S.A., w trybie
i na zasadach określonych w ustawie o funduszach inwestycyjnych.
Spółka realizuje we współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK) i TFI BGK
projekt przekształcenia modelu biznesowego, polegający na rozpoczęciu świadczenia usług
zarządzania funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi i kontynuacji realizacji inwestycji
poprzez te fundusze. Zgodnie z założeniami Programu, w oparciu o bezterminową zgodę
Rady Ministrów z dnia 27.12.2012 r., zbyte mogą zostać kilkuprocentowe części pakietów
spółekŚ Pżź Polska żrupa źnergetyczna S.A., PKO BP S.A., PZU SA po wniesieniu ich
do BGK i/lub spółki PIR S.A. w zależności od zapotrzebowania na środki finansowe.
Ostateczna wielkość pakietów akcji spółek, która zostanie wniesiona do PIR S.A. lub BżK
uzależniona będzie od potrzeb finansowych związanych z zaangażowaniem w realizację
projektów inwestycyjnych w ramach Programu. W tym miejscu należy podkreślić,
iż we wszystkich trzech ww. spółkach, zapewniono docelowo utrzymanie przez Skarb
Państwa kontroli poprzez zachowanie władztwa korporacyjnego bądź pakietu
większościowego.
Tak więc środki finansowe ze sprzedaży akcji ww. spółek z udziałem Skarbu Państwa, które
potencjalnie mogłyby stanowić przychody z prywatyzacji, mogą zostać wykorzystane
do realizacji Programu.
3.3. Spółki o strategicznym znaczeniu dla gospodarki państwa oraz spółki o istotnym
znaczeniu, znajdujące się w nadzorze Ministra Skarbu Państwa
Z ogólnej liczby nadzorowanych przez Ministra Skarbu Państwa spółek wyodrębnione
zostały 22 podmioty o strategicznym znaczeniu dla gospodarki i bezpieczeństwa państwa.
Wśród tych podmiotów znajdują się takie, które mogą odgrywać rolę liderów gospodarczych
w procesie reindustrializacji polskiej gospodarki. W spółkach tych Skarb Państwa pozostanie
198
właścicielem kontrolnych pakietów akcji lub zachowa władztwo korporacyjne. Są to podmioty
z takich branż jakŚ szeroko rozumiany sektor energetyczny (energetyka, paliwa, gaz),
obronny, spółki działające w sektorze finansowym, zarządy portów morskich, surowcowe,
przesyłowe, ale także media. Znajdują się tu także takie podmioty jak BGK, który pełni rolę
instrumentu polityki państwa i wykonuje zadania zlecone przez Rząd na podstawie ustawy
z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. z 2014 r., poz. 510,
z późn. zm.) oraz Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., spółka będąca jednym z głównych
instrumentów państwa wspierających działania na rzecz dostosowania polskiej gospodarki
do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej, w tym wspierania innowacyjności.
W nadzorze Ministra Skarbu Państwa jest także 31 podmiotów o istotnym znaczeniu, których
funkcjonowanie oraz możliwości przekształceń własnościowych określone są przez
poszczególne strategie, przepisy prawa czy decyzje kierunkowe. Obie listy stanowią
załącznik do „Priorytetów zarządzania portfelem podmiotów nadzorowanych przez MSP”.
4. Przychody z prywatyzacji oraz dochody z tytułu dywidend
W roku 2016 wartość planowanych przychodów z prywatyzacji wynosi 976 mln zł.
Podobnie jak w latach poprzednich, najwyższe przychody z prywatyzacji uzyskiwane będą
ze zbycia akcji Skarbu Państwa poprzez żPW. Planowane zbycie 70,3% akcji Polskiego
Holdingu Nieruchomości S.A. to ponad 77%2 kwoty planowanych przychodów z prywatyzacji
w 2016 r. Jednakże jak wcześniej podkreślono, zbywanie pakietów akcji spółek Skarbu
Państwa na giełdzie uzależnione jest od sytuacji na rynku, bieżącego kursu akcji spółki itp.
Obecnie trudno jest ocenić jak będzie kształtowała się sytuacja w 2016 r. na rynkach
finansowych, w tym na rynku kapitałowym i z tego też względu przeprowadzenie transakcji
może ulec przesunięciu w czasie. Uwzględniając powyższe, należy podkreślić iż możliwość
przeprowadzenia wyżej opisanej transakcji giełdowej stanowi najbardziej istotne ryzyko
związane z realizacją zaplanowanych przychodów z prywatyzacji.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, z przychodów z prywatyzacji tworzy się
następujące państwowe fundusze celowe, na rachunkach których są gromadzone środki
w wysokościŚ
 Fundusz Reprywatyzacji – środki pochodzące ze sprzedaży 5% akcji należących
do Skarbu Państwa w każdej ze spółek powstałych w wyniku komercjalizacji
oraz odsetki od tych środków (art. 56 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r.
o komercjalizacji i prywatyzacji, Dz. U. z 2015 r. poz. 747, z późn. zm.);

2 Według kursu akcji na żPW na dzień opracowywania planu.
199