Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw

Prognozuje się, iż wprowadzenie proponowanej zmiany może spowodować zmniejszenie
przychodów Funduszu o kwotę około 1.000 tys. zł.
- wyeliminowanie wpływu fikcyjnego zatrudnienia na finansowanie systemu
rehabilitacji oraz korzystanie z instrumentów tego systemu poprzez niewliczanie do stanu
zatrudnienia osób niepełnosprawnych w okresie ich nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy
(art. 1 pkt 5 lit. b odnoszący się do art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji).
Obecnie mogą mieć miejsce sytuacje w których za obopólną wiedzą i zgodą stron
stosunku pracy osoba niepełnosprawna nie stawia się do pracy, a pracodawca mimo to utrzymuje
ją w zatrudnieniu przez co może wykazywać ją w stanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a
w konsekwencji zmniejszać kwoty należnych wpłat na Fundusz, utrzymywać strukturę
zatrudnienia uprawniającą do wystawiania ulg, utrzymania statusu zakładu pracy chronionej i
korzystania ze zwolnień podatkowych.

Określone w projekcie wydatki Funduszu związane z wejściem w życie projektowanych
przepisów mogą zostać dokonane ze stanu środków na koniec 2011 r.

Jednocześnie w związku z nowym podziałem działów administracji rządowej między
właściwymi ministrami istnieje potrzeba dokonania zmian w ustawie o języku migowym (art. 3
projektu ustawy).

Wejście w życie projektu ustawy nie spowoduje powstania obciążeń finansowych dla Skarbu
Państwa ani dla budżetu jednostek samorządu terytorialnego.


Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.

5


Projekt z dnia 13 marca 2012 r.

Uzasadnienie

Projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw wprowadzający zmiany do przepisów
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm), zwanej dalej „ustawą
o rehabilitacji”, ma na celu m.in. przede wszystkim:
1) uszczelnienie systemu wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych ze środków
publicznych poprzez wzmocnienie uprawnień kontrolnych Prezesa Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zwanego dalej „Funduszem” oraz uszczelnienie systemu
dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, a także wprowadzenie
przepisów w zakresie odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy

o rehabilitacji;
2) urealnienie wysokości wsparcia udzielanego pracodawcom zatrudniającym osoby
niepełnosprawne w stosunku do ponoszonych przez nich kosztów płacy (odmrożenie podstawy
wyliczania dofinansowania do wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych);
3) uzupełnienie niektórych przepisów ustawy o rehabilitacji o nowe regulacje prawne
zmierzające do efektywniejszego nadzoru nad realizacją zadań przewidzianych w ustawie oraz
o przepisy doprecyzowujące funkcjonowanie zakładów aktywności zawodowej i zakładów pracy
chronionej.
Ad. 1) Uszczelnienie systemu wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych:
a) w zakresie dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego:
- dofinansowanie przysługiwać będzie wyłącznie w przypadku przekazania
wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na jego konto bankowe (art. 1 pkt 7 lit. a, który
wprowadza w art. 26a ustawy o rehabilitacji nowy ust. 11);
- doprecyzowanie przepisu art. 26a ust. 4 ustawy o wskazanie na konieczność
terminowego poniesienia kosztów płacy (art. 1 pkt 7 lit. b).
b) w zakresie uprawnień kontrolnych Funduszu:
- wprowadzenie możliwości przeprowadzenia postępowania sprawdzającego i kontroli
przez Fundusz w zakresie zgodności ze stanem faktycznych danych zawartych w dokumentach
1

dotyczących miesięcznego dofinansowania w tym kwot i terminów poniesienia kosztów płacy
(art. 1 pkt 7 lit. d i e, który wprowadza w art. 26a ustawy o rehabilitacji nowy ust. 9b-9c
i zmienia brzmienie ust. 10);
- rozszerzenie kompetencji Prezesa Zarządu Funduszu w zakresie:
o
wydawania decyzji wstrzymującej dofinansowanie (art. 1 pkt 7 lit. f odnoszący
się do art. 26a ust. 11 ustawy o rehabilitacji);
o
przeprowadzania kontroli u sprzedającego lub nabywcy odnośnie
prawidłowości realizacji przepisu art. 22 ustawy o rehabilitacji (art. 1 pkt 6,
który wprowadza nowy art. 22a do ustawy o rehabilitacji);
Prognozuję się, iż wprowadzenie zmian do art. 26a oraz nowego w art. 22a, może
spowodować wzrost wydatków Funduszu o kwotę około 1.500 tys. zł.
c) wprowadzenie przepisów dotyczących odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko
przepisom ustawy o rehabilitacji mających na celu zwiększenie dyscypliny w zakresie
obowiązków składania przez pracodawców deklaracji i informacji oraz ograniczenie sytuacji,
w które w efekcie prowadzą do uszczuplenia środków publicznych. Brak powyższej regulacji,
analogicznej do uregulowań zawartych np. w art. 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
powoduje, iż Fundusz nie posiada instrumentu pozwalającego skutecznie walczyć z opisanymi
czynami, mogącymi mieć również kryminogenne podłoże (art. 1 pkt 14, który wprowadza nowe
art. 56a-b do ustawy o rehabilitacji).

Ad. 2) Urealnienie wysokości wsparcia udzielanego pracodawcom zatrudniającym osoby
niepełnosprawne:
Skrócenie o 9 miesięcy czasu obowiązywania przepisu wskazującego na wysokość
minimalnego wynagrodzenia za pracę z grudnia 2009 r. (1276 zł) jako podstawy do wyliczania
dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Kwota ta jest nieadekwatnie
niska w stosunku do rzeczywistych kosztów, które będą ponosić pracodawcy zatrudniający
osoby niepełnosprawne w 2012 r. Dlatego też, wprowadzenie przedmiotowej zmiany
pozwoliłoby na udzielenie większego wsparcia pracodawcom w zakresie dofinansowania do
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, co de facto skutkowałoby większą stabilnością
zatrudniania osób niepełnosprawnych na rynku pracy (art. 2 zmieniający brzmienie art. 10
ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. Nr 226, poz.
1475).
Prognozuje się, iż wprowadzenie proponowanej zmiany może spowodować wzrost
wydatków Funduszu o kwotę około 157.000 tys. zł.
2


Ad. 3) Uzupełnienie niektórych przepisów ustawy o rehabilitacji
a)
nadzór nad realizacją zadań przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób
Niepełnosprawnych, zwanego dalej „Pełnomocnikiem”:
- uzależnienie od pozytywnej opinii Pełnomocnika działań wojewody dotyczących:
powołania lub odwołania powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności
i ustalenie obszaru jego działania (art. 1 pkt 1 odnoszący się do art. 6a ust. 1 i 2 ustawy
o rehabilitacji);
- uzależnienie powołania i odwołania przez wojewodę wojewódzkiego zespołu do
spraw orzekania o niepełnosprawności od wydania zgody Pełnomocnika (art. 1 pkt 1 odnoszący
się do art. 6a ust. 4 ustawy o rehabilitacji);
- możliwość bezpośredniego zobowiązywania organów powołujących zespoły
orzekające do ich odwoływania oraz możliwość czasowego zawieszania funkcjonowania
zespołów orzekających (art. 1 pkt 3 odnoszący się do art. 6c ust. 4 pkt 3 i 4 oraz art. 6c ust. 6
ustawy o rehabilitacji).
Proponowane zmiany zmierzają do rozszerzenia kompetencji Pełnomocnika w zakresie
nadzoru nad orzekaniem o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności i podyktowane są
koniecznością stworzenia bardziej efektywnych sposobów reagowania na ewentualne
nieprawidłowości. Jest to o tyle istotne, że jednym z zadań Pełnomocnika jest zapewnienie
prawidłowości i jednolitości stosowania przepisów i procedur postępowania w sprawach
dotyczących orzekania o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności. Instrumentem
zapewniającym bezpośrednią realizację tego zadania jest m.in. Elektroniczny Krajowy System
Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności. Stąd też również potrzeba doprecyzowania
możliwości oddziaływania Pełnomocnika na prawidłowe funkcjonowanie systemu stanowiącego
jeden z instrumentów nadzoru (art. 1 pkt 4, który wprowadza do art. 6d ustawy o rehabilitacji
nowe ust. 1a i 1b).
b) zmiany dotyczące funkcjonowania zakładów aktywności zawodowej, zwanych dalej
„zaz”:
- wyeliminowanie obowiązku uzyskania opinii starosty o potrzebie utworzenia zaz,
w przypadku gdy organizatorem jest powiat (art. 1 pkt 9 lit. a, który wprowadza w art. 29 ustawy
o rehabilitacji nowy ust. 11);
- nadanie uprawnienia wojewodzie do czasowego zwolnienia zaz ze spełniania warunku
osiągania ustalonego w ustawie o rehabilitacji wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych
w zakładzie - analogicznie jak w przypadku zakładów pracy chronionej (art. 1 pkt 9 lit. c który
wprowadza w art. 29 ustawy o rehabilitacji nowy ust. 1c);
3

- nałożenia na organizatora zaz obowiązku zwrotu niewykorzystanych środków
Funduszu w przypadku likwidacji lub utraty statusu (art. 1 pkt 9 lit. d, odnoszący się do art. 29
ust. 3b ustawy o rehabilitacji);
- określenie procedury przekazania prowadzenia zaz przez innego organizatora (art. 1
pkt 9 lit. e, który wprowadza w art. 29 ustawy o rehabilitacji nowe ust. 3e-3h);
- zobowiązanie zaz do informowania wojewody o każdej zmianie dotyczącej spełniania
warunków do uzyskania statusu i realizacji obowiązków, o których mowa w art. 29 ustawy
o rehabilitacji (art. 1 pkt 10 lit. d odnoszący się do art. 30 ust. 4 pkt 1 ustawy o rehabilitacji);
c) zmiany dotyczące funkcjonowania zakładów pracy chronionej:
- wykreślenie warunku prowadzenia rozliczeniowego rachunku bankowego środków
zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zwanego dalej „zfron” jako
przesłanki powodującej utratę statusu zakładu pracy chronionej (art. 1 pkt 10 lit. c odnoszący się
do art. 30 ust. 3 ustawy o rehabilitacji).
Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą naruszenie przepisu dotyczącego prowadzenia
rachunku bankowego nie może stanowić wystarczającej przesłanki do uchylenia statusu zakładu
pracy chronionej.

d) pozostałe zmiany:
- umożliwienie dofinansowania ze środków Funduszu wynagrodzeń pracowników
zatrudnionych w sektorze finansów publicznych, których wynagrodzenia finansowane są ze
środków publicznych pochodzących ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez
jednostki sektora finansów publicznych (art. 1 pkt 8, który wprowadza do art. 26b ustawy
o rehabilitacji nowy ust. 7a).
Zmiana umożliwi podmiotom o szczególnym charakterze (np. samorządowym zakładom
aktywności zawodowej, publicznym zakładom opieki zdrowotnej) stabilne korzystanie

z dofinansowania, jeżeli wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych zostało sfinansowane
ze środków określonych w tym przepisie.
Prognozuje się, iż wprowadzenie proponowanej zmiany może spowodować wzrost
wydatków Funduszu o kwotę około 27. 000 tys. zł.
- rozszerzenie grupy podmiotów zwolnionych z wpłat na Fundusz o domy pomocy
społecznej i hospicja (art. 1 pkt 5 lit. a odnoszący się do art. 21 ust. 2e ustawy o rehabilitacji).
Osoby przebywające w domach opieki społecznej i hospicjach nie zawsze posiadają
orzeczenia potwierdzające niepełnosprawność pomimo, że ich sytuacja zdrowotna w sposób
oczywisty wskazuje na taki stan. Wobec powyższego podmioty te powinny być traktowane na
równi z pozostałymi podmiotami zwolnionymi z wpłat.
4