Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Druk nr 3839


Warszawa, 30 lipca 2015 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja






Pani

Małgorzata Kidawa-Błońska

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks karny,
ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Marka Balta.



(-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-) Marek Balt; (-) Maciej
Banaszak; (-) Anna Bańkowska; (-) Jan Cedzyński; (-) Piotr Chmielowski;
(-) Jacek Czerniak; (-) Wincenty Elsner; (-) Artur Górczyński; (-) Tadeusz
Iwiński; (-) Dariusz Joński; (-) Tomasz Kamiński; (-) Adam Kępiński;
(-) Witold Klepacz; (-) Krzysztof Kłosowski; (-) Marek Niedbała;
(-) Cezary Olejniczak; (-) Stanisława Prządka; (-) Marek Stolarski;
(-) Tadeusz Tomaszewski; (-) Bogusław Wontor; (-) Zbyszek Zaborowski.
Projekt
Ustawa
dnia …………. 2015 r.
o zmianie ustawy –Kodeks karny, ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych
Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)
wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 218 par. 1 otrzymuje brzmienie:
„Par. 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, narusza
prawa osoby wykonującej pracę zarobkową wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia
społecznego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”;
2) w art. 220 par. 1 otrzymuje brzmienie:
„Par. 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd
obowiązku i przez to naraża osobę wykonującą pracę zarobkową na bezpośrednie niebezpieczeństwo
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 2. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, ze zm.)
wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 29 par. 2 otrzymuje brzmienie:
„Par. 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie, najpóźniej dzień przed rozpoczęciem pracy przez
pracownika.”;
2) w art. 281 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
2) nie zawiera z pracownikiem umowy o pracę na piśmie, w warunkach określonych w art. 29 par. 2,”.

Art. 3. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1442, ze zm.) w art. 98 ust. 1 część końcowa otrzymuje brzmienie:
„podlega karze grzywny od 1 000 zł do 5 000 zł.”.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.


Uzasadnienie
1. Wyjaśnienie potrzeby i celu wydania ustawy. Przedstawienie rzeczywistego stanu w normowanej
dziedzinie. Wykazanie różnicy pomiędzy dotychczasowym stanem a projektowanym stanem
prawnym. Przedstawienie przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych, finansowych i
prawnych.
Zjawisko zatrudniania pracowników „na czarno” jest w Polsce nagminne. Wprawdzie pracownik (osoba
zatrudniona) jest wyposażony w szereg uprawnień umożliwiających mu dochodzenie wykonania
obowiązków ustawowych przez pracodawcę, ale w praktyce - jako strona słabsza – ulega dyktatowi
pracodawcy godząc się na bardzo złe warunki pracy w warunkach pozornej legalności lub na pracę „na
czarno”.
Wnioskodawcy dokonali przeglądu kilku przepisów, których ratio legis było zwalczanie wymienionych
patologi , lecz praktyka wskazuje, że intencje autorów tych przepisów nie sprawdzają się w
rzeczywistości. W związku z taką konstatacją wnioskodawcy zaproponowali zmiany w trzech ustawach:
Kodeksie Karnym, Kodeksie pracy oraz ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Zmiany te winny
poprawić sytuację osób pracujących legalnie oraz pracujących dotychczas „na czarno”.
1/ Zmiana zaproponowana w art. 218 par. 2 Kodeksu karnego ma dwa cele:
- objęcie ochroną z tego artykułu nie tylko pracownika, którego prawa zostały naruszone, ale także osób
wykonujących prace zarobkowe (np. na podstawie umowy zlecenia). Zgodnie z dotychczasowym
zapisem art. 218 Kk ochroną objęte są tylko prawa pracownika tj. osoby zatrudnionej na podstawie
umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 Kp).
Wprawdzie w doktrynie rodziły się postulaty, że ochroną tego przepisu są objęte także inne niż
pracownik osoby wykonujące prace zarobkowe (np. na podstawie umowy zlecenia), ale nie znalazły one
akceptacji (vide: W. Wróbel Komentarz 2, s. 856) z uwagi na posługiwanie się przez ustawodawcę w
tym przepisie słowem „pracownik”. Zamiana słowa „pracownik” na „osobę wykonującą pracę zarobkową
poszerzy zakres odpowiedzialności osoby zatrudniającej za naruszenie przepisów prawa pracy.
Należy nadto zauważyć, że Rozdział XXVI I Kodeksu karnego, w którym znajduje się przepis art. 218, nosi
tytuł: „Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową”, a nie przeciwko prawom
pracownika. Zmiana w art. 218 doprowadzi, więc do współbrzmienia nazwy Rozdziału z jego treścią.
- drugim celem jest doprowadzenie brzmienia przepisu par. 1 w art. 218 kodeksu karnego do takiego
stanu, by można było skutecznie ścigać sprawców naruszania praw osób zatrudnionych. Wg
dotychczasowego zapisu przesłankami odpowiedzialności karnej na podstawie art. 218 par. 1 są
„złośliwość albo uporczywość w naruszaniu praw pracownika”.
Przez „złośliwość” (zgodnie z poglądem Andrzeja Marka, autora komentarza do Kodeksu karnego, LEX,
1 marca 2010 r., strony 490-491) rozumie się „szczególnie negatywne nastawienie związane z dążeniem
do wyrządzenia pracownikowi szkody, określonej dolegliwości itp.” , natomiast przez „uporczywość” –
„wielokrotne lub długotrwałe naruszanie praw pracownika. Wymienione przesłanki mogą występować
oddzielnie lub łącznie”.
Andrzej Marek zauważa w swoim Komentarzu, iż „ w praktyce wymienione przesłanki powodują, że
skazania za złośliwe lub uporczywe naruszenie praw pracowniczych , mimo że zjawiska takie występują
w szerokim zakresie , należą do zupełnej rzadkości.”.
Oznacza to, że w obecnym brzmieniu przepis ten nie chroni praw pracowników. Skreślenie tych
przesłanek spowoduje, iż otworzy się możliwość ścigania wymienionych przestępstw w szerokim
zakresie, czyli zgodnie z interesem pracowników, ale i wymiaru sprawiedliwości. Należy zauważyć, że
przepisy karne w innych ustawach dotyczących karania naruszeń prawa pracy przez pracodawców nie
zawierają wymienionych przesłanek, dzięki czemu są skuteczniej stosowane (np. przepisy karne
Kodeksu pracy, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czy ustawy o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy.
Zmiana zaproponowana w art. 220 Kodeksu karnego jest wtórna w stosunku do zmiany z art. 218.
2/ Zmiany dotyczące art. 29 par. 2 Kodeksu pracy mają na celu wpisanie zasady, że warunkiem
rozpoczęcia pracy przez pracownika jest uprzednie podpisanie przez niego umowy o pracę, najpóźniej
dzień przed rozpoczęciem pracy. Taki zapis oznacza, że wyeliminowana zostanie możliwość podjęcia
pracy bez zawarcia pisemnej umowy. Obecny zapis jest przez pracodawców skutecznie obchodzony,
gdyż w przypadku kontroli inspektorów PIP łatwo jest wyjaśnić, że pracownik pracuje „dopiero od
dzisiaj” i że pracodawca ma czas na podpisanie z pracownikiem umowy do końca dniówki. W przypadku
braku kontroli stan bezumowny może więc trwać miesiącami, czy latami. Dzięki zaproponowanej
zmianie pracodawca nie będzie mógł się wytłumaczyć i zostanie za naruszenie prawa skutecznie
ukarany.
Zmiana w art. 281 pkt 2 Kodeksu pracy ma charakter wtórny w stosunku do zmiany w art. 29 par. 2.
3/ Zmiana dotycząca art. 98 ust. 1, polegająca na zaproponowaniu nowego brzmienia części końcowej,
ma na celu zaostrzenie kary za wykroczeni a popełnione przez płatnika albo osobę obowiązaną do
działania w imieniu płatnika przeciwko przepisom tej ustawy. Wg obowiązującego przepisu za
przekroczenie wskazanych przepisów płatnik może być ukarany karą grzywny do 5 000 zł (czyli również
np. 50 zł). Wnioskodawcy uważają, że za wymienione w art. 98 ust. 1 wykroczenie winna być ustalona
kara minimalna w wysokości 1 000 zł , tak jak to przewiduje Kodeks pracy np. w art. 281, czy art. 282 par.
1. Kara winna być miarkowana, ale skuteczna i dolegliwa, co przewiduje zaproponowana zmiana.
Po wprowadzeniu wnioskowanych zmian w życie zwiększy się ochrona pracy osób zatrudnionych. Nadto
znacząco pomniejszy się wykonywanie „pracy na czarno”, gdyż taki proceder nie będzie się opłacał.
Może to spowodować także zwiększenie wpływów do budżetu państwa z tytułu zalegalizowania
zatrudnienia osób dotychczas pracujących w szarej strefie. Wdrożenie projektu ustawy pozwoli, więc
uzyskać wiele korzyści o charakterze społecznym, gospodarczym, finansowym i prawnym.
2.Wskazanie źródeł finansowania, jeżeli projekt pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub
budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa, czy budżetów jednostek samorządu
terytorialnego. Wejście w życie ustawy spowoduje wzrost dochodów budżetu państwa z uwagi na
projektowanie podwyższenie grzywien.
3. Przedstawienie założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych.
Projekt ustawy nie przewiduje wydania aktów wykonawczych.
4. Oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Uni Europejskiej.
Wnioskodawcy oświadczają, że projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Uni Europejskiej.
5. Wyniki przeprowadzonych konsultacji w stosunku do projektu ustawy.
W stosunku do projektu wnioskodawcy nie przeprowadzili konsultacji.