Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw oraz ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

zidentyfikowanych ryzyk w zakresie właściwego nadzoru nad grupami producentów
rolnych, jakie pojawiły się w trakcie funkcjonowania obecnych przepisów ustawy, i
mają na celu zwiększenie efektywności działania rolników w grupach. Jednocześnie
potrzeba wprowadzenia zmian wynika z kontroli przeprowadzonych przez Europejski
Trybunał Obrachunkowy (kontrola do celów poświadczenia wiarygodności za lata
budżetowe 2013 oraz 2014 – wydatki w ramach EFRROW (nr referencyjny PF 5845
i PF 6621) i Komisję Europejską (wizyta kontrolna nr RD3/2014/008/PL).
Mając na względzie ustalenia pokontrolne, konieczne stało się wzmocnienie
nadzoru nad działalnością grup producentów rolnych oraz związków grup producentów
rolnych, jak również wzmocnienie nadzoru państwa nad organem kontrolnym.
Ponieważ dotychczas nadzór nad tworzeniem i funkcjonowaniem grup producentów
rolnych sprawowały jednostki samorządu terytorialnego, tj. marszałkowie województw,
wzmocnienie nadzoru nad tymi organami przez administrację rządową nie jest możliwe.
Sprawowanie bezpośredniego nadzoru nad organem odpowiedzialnym za tworzenie i
funkcjonowanie grup producentów rolnych może zostać zrealizowane przez
przeniesienie tych kompetencji do jednostki podległej bezpośrednio ministrowi
właściwemu do spraw rynków rolnych. W związku z powyższym zadania w zakresie
rejestracji grup producentów rolnych oraz nadzoru nad ich działalnością ma pełnić
dyrektor oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego (ARR) właściwy ze względu na
siedzibę grupy, natomiast w przypadku związków grup producentów rolnych – Prezes
ARR.
Ustawa określa zasady organizowania się producentów rolnych w grupy
producentów, a tych w związki grup, oraz tryb ich rejestracji i obecnie nie zawiera już
regulacji stanowiących podstawę udzielania grupom pomocy finansowej ze środków
publicznych. Wobec powyższego wskazana jest zmiana aktualnego brzemienia przepisu
art. 1 obowiązującej ustawy (art. 1 pkt 1 projektu).
Zmiana brzmienia przepisu art. 2 obowiązującej ustawy zaproponowana w art. 1
pkt 1 projektu ustawy ma na celu dookreślenie katalogu celów, dla których mogą
tworzyć się grupy producentów rolnych, i uwzględnienie w nim także celów
określonych w art. 27 rozporządzenia nr 1305/2013, ze względu na realizację których
grupy producentów rolnych miałyby możliwość otrzymania wsparcia finansowego ze
środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
3
Należy zaznaczyć, iż zdecydowana większość grup producentów rolnych, utworzonych
do końca 2013 r., korzysta ze wsparcia finansowego w ramach działania „Grupy
producentów rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007–2013, którego cele zostały określone w art. 35 rozporządzenia Rady (WE)
nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów
wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
(EFRROW) (Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005, str. 1, z późn. zm.). W ramach Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 również planowane jest
kontynuowanie wsparcia dla grup producentów rolnych, ale otrzymana pomoc
finansowa może być wydatkowana jedynie zgodnie z celami określonymi w art. 27
rozporządzenia nr 1305/2013. Wobec powyższego uzasadnione jest rozszerzenie
katalogu celów, dla których mogą tworzyć się grupy producentów rolnych, o cele
zdefiniowane w art. 27 rozporządzenia nr 1305/2013.
Jednocześnie uzupełniono przepisy ustawy o definicję działalności rolniczej,
nawiązującą do art. 4 ust. 1 lit. c pkt i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące
płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach
wspólnej polityki rolnej oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i
rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 608).
Ponieważ w ramach audytów Komisji Europejskiej i Europejskiego Trybunału
Obrachunkowego stwierdzono przypadki, że faktyczny podział praw głosu członków
kontrolowanych podmiotów na walnym zgromadzeniu przekraczał 20%, gdyż
producenci rolni byli jednocześnie członkami lub udziałowcami osób prawnych również
będących członkiem danej grupy, wprowadzono zmianę w art. 1 pkt 2 lit. a projektu
ustawy, która ma na celu eliminację tworzenia sztucznych warunków do uzyskania
statusu grupy producentów rolnych przez ograniczenie prawa do głosowania na walnym
zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników przez poszczególnych członków grupy,
także przy uwzględnieniu udziałów pośrednich. Zgodnie z obowiązującymi przepisami
grupa producentów rolnych prowadzi działalność jako przedsiębiorca mający
osobowość prawną, pod warunkiem że m.in. składa się z członków, udziałowców lub
akcjonariuszy, z których żaden nie może mieć więcej niż 20% głosów na walnym
zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników. Proponowane regulacje pozwolą na
wykluczenie możliwości zaburzenia demokratycznego rozkładu głosów oraz
4
nadużywania władzy czy wpływów przez jednego lub więcej członków grupy
producentów rolnych w zakresie zarządzania działalnością grupy i jej funkcjonowaniem
z uwagi na powiązania pośrednie (np. kapitałowe, personalne) podmiotów zrzeszonych
w grupie.
Zmiana brzmienia przepisów art. 3 ust. 1 pkt 4 oraz art. 3a pkt 4 obowiązującej
ustawy zaproponowana w art. 1 pkt 2 lit. a oraz pkt 3 lit. b projektu ustawy ma na celu
doprecyzowanie aktualnie istniejących regulacji i wskazanie, że warunek dotyczący
przychodów ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w
gospodarstwach członków grupy, które stanowią więcej niż połowę przychodów grupy
ze sprzedaży produktów lub grup produktów, ze względu na które grupa została
utworzona, powinien być osiągany corocznie.
Zmiany, o których mowa w art. 1 pkt 2 lit. b oraz w art. 1 pkt 3 lit. c projektu
ustawy, mają na celu wskazanie wprost obowiązku corocznego, tj. w każdym roku
działalności grupy, produkowania oraz sprzedawania do grupy producentów rolnych
przez jej członków co najmniej 80% wyprodukowanych przez nich produktów lub
grupy produktów, ze względu na które grupa została utworzona, oraz dookreślenie
obowiązku przynależności tylko do jednej grupy w zakresie jednego produktu lub grupy
produktów. Proponowane rozwiązanie umożliwi producentowi rolnemu zrzeszonemu w
grupie na wykorzystanie maksymalnie 20% wolumenu jego produkcji w sposób inny
niż sprzedaż do grupy (np. przeznaczając część produkcji zbóż na paszę dla
posiadanych zwierząt). Podobne regulacje funkcjonują obecnie w odniesieniu do
podmiotów zrzeszających producentów na rynku owoców i warzyw. Zgodnie z § 1
rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie
maksymalnej części produkcji lub produktów kwalifikujących się do sprzedaży
konsumentom na ich własne potrzeby (Dz. U. Nr 235, poz. 1602), członek organizacji
producentów owoców i warzyw uznanej ze względu na jedną grupę produktów może
dokonać sprzedaży konsumentom, na ich własne potrzeby, nie więcej niż 20%
wolumenu jego produkcji bezpośrednio w jego gospodarstwie lub poza nim. Z uwagi na
fakt, iż spełnienie powyższych wymagań będzie jednym z warunków prowadzenia
przez dany podmiot działalności jako grupa producentów rolnych, kryterium to usunięto
z katalogu wymagań, jakie powinien spełniać akt założycielski grupy, przez uchylenie
pkt 3 i 4 w art. 4 ust. 1 obowiązującej ustawy. Ponadto zmiany w zaproponowanym
brzmieniu wprowadzą możliwość przetwarzania przez grupy producentów rolnych
5
produktów lub grup produktów, ze względu na które grupa została utworzona, a które
zostały wytworzone w gospodarstwach członków grupy w odniesieniu do całej
wielkości produkcji członków grupy. Dzięki temu grupy producentów rolnych będą
mogły w sposób elastyczny dostosować się do wymagań rynkowych nie tylko pod
względem jakości i ilości, ale również asortymentu sprzedawanych produktów, a tym
samym wzmocnić swoją konkurencyjność. Jednocześnie proponowany art. 3b (art. 1
pkt 4 projektu) uwzględnia sytuację, w której obowiązek corocznego, tj. w każdym roku
działalności grupy, produkowania oraz sprzedawania do grupy producentów rolnych
przez jej członków produktów lub grupy produktów, ze względu na które grupa została
utworzona, może nie zostać spełniony, w przypadku gdy brak produkcji jest
spowodowany działaniem siły wyższej lub wystąpieniem nadzwyczajnych okoliczności,
o których mowa w art. 2 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki
rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady
(EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE)
nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 549,
z późn. zm.).
Zmiana, o której mowa w art. 1 pkt 3 lit. a projektu ustawy, stanowi
doprecyzowanie aktualnego brzmienia art. 3a pkt 1 i wskazuje, że spółdzielnia może
również prowadzić działalność jako grupa, jeżeli wszyscy wchodzący w jej skład
producenci jednego produktu lub grupy produktów spełniają wymagania określone w
art. 2 ustawy.
W art. 1 pkt 5 lit. b projektu ustawy wprowadzono regulacje mające na celu
dookreślenie obligatoryjnych elementów aktu założycielskiego w zakresie sankcji
wobec członka grupy, który nie wypełnia nałożonych na niego obowiązków lub nie
spełnia warunków określonych w ustawie.
Zmiana zawarta w art. 1 pkt 6 projektu stanowi doprecyzowanie dotychczasowej
treści art. 6 ustawy, wskazując, iż minimalna roczna wielkość produkcji towarowej,
określona, w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do spraw rynków
rolnych, oznacza produkcję wszystkich członków grupy, sprzedaną do grupy w danym
roku jej działalności.
6
Zmiany, o których mowa w art. 1 pkt 7, pkt 8 lit. e, pkt 9 lit. a i c, pkt 10 i pkt 11
lit. a i e projektu, mają na celu wprowadzenie regulacji, zgodnie z którymi przyznaje się
wiele kompetencji dyrektorowi oddziału terenowego ARR, tj. do:
1) uznawania grupy w przypadku, gdy spełnia ona warunki ustawowe, zatwierdzenia
planu biznesowego i dokonania wpisu grupy do rejestru grup,
2) wydawania decyzji w sprawie zatwierdzenia zmian do planu biznesowego,
3)
informowania dyrektora oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa o terminie wydania decyzji, na podstawie której podmiot
prawny uzyskał status grupy producentów rolnych, oraz w sprawie zatwierdzenia
zmian do planu biznesowego grupy, a także przesłania kopii zatwierdzonego planu
biznesowego,
4) prowadzenia rejestru grup producentów rolnych,
5) wzywania grupy producentów rolnych, która nie wypełnia obowiązku w zakresie
informowania o każdej zmianie danych zawartych w rejestrze grup producentów
rolnych lub warunku w zakresie przekazywania sprawozdania dotyczącego obrotu
produktem lub grupą produktów, ze względu na które została utworzona, do
wypełnienia tego obowiązku,
6) informowania ministra właściwego do spraw rynków rolnych, Prezesa Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Prezesa ARR o każdej zmianie
danych zawartych w rejestrze grup producentów rolnych,
7) wydawania decyzji o odmowie stwierdzenia spełniania przez grupę producentów
rolnych określonych w ustawie warunków wpisu do rejestru i dokonania tego
wpisu,
8) wydawania decyzji o cofnięciu grupie uznania i skreśleniu jej z rejestru grup,
9) sprawowania nadzoru nad działalnością grupy,
10) przeprowadzania kontroli w zakresie poprawności i zgodności ze stanem
faktycznym danych zawartych we wniosku o wydanie decyzji, na podstawie której
podmiot może uzyskać status grupy producentów rolnych, oraz w planie
biznesowym, a także spełniania przez grupę warunków ustawowych oraz realizacji
planu biznesowego.
Zmiany zawarte w art. 1 pkt 11 lit. c i d projektu ustawy mają charakter
porządkowy i są konsekwencją przeniesienia kompetencji w zakresie rejestracji oraz
nadzoru nad działalnością grup producentów rolnych na dyrektora oddziału terenowego
7