Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

Druk nr 378

Warszawa, 22 marca 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja




Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks karny.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Sławomira Kopycińskiego.


(-) Maciej
Banaszak;
(-) Piotr
Paweł Bauć; (-) Robert Biedroń;
(-) Bartłomiej Bodio; (-) Jerzy Borkowski; (-) Artur Bramora; (-) Jan
Cedzyński; (-) Piotr Chmielowski; (-) Artur Dębski; (-) Marek Domaracki;
(-) Dariusz Cezar Dziadzio; (-) Wincenty Elsner; (-) Artur Górczyński;
(-) Anna
Grodzka;
(-) Michał Kabaciński;
(-) Adam
Kępiński;
(-) Krzysztof Kłosowski; (-) Henryk Kmiecik; (-) Sławomir Kopyciński;
(-) Roman
Kotliński;
(-) Łukasz
Krupa;
(-) Jacek
Kwiatkowski;
(-) Tomasz Makowski; (-) Małgorzata Marcinkiewicz; (-) Maciej Mroczek;
(-) Jacek Najder; (-) Wanda Nowicka; (-) Michał Tomasz Pacholski;

(-) Wojciech Penkalski; (-) Andrzej Piątak; (-) Zofia Popiołek; (-) Marek
Poznański; (-) Andrzej Rozenek; (-) Adam Rybakowicz; (-) Armand Kamil
Ryfiński; (-) Paweł Sajak; (-) Marek Stolarski; (-) Halina Szymiec-
Raczyńska; (-) Maciej Wydrzyński.
 
 
 
projekt
USTAWA
z dnia ……………………………. 2012 r.
o zmianie ustawy – Kodeks karny

Art. 1
W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553, Nr
128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729, Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93,
poz. 1027, Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121,
poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935, Nr 228, poz. 2255, 2004 r. Nr 25, poz. 219,
Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz.
757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479, Nr 180, poz. 1493, z 2006 r.
Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592, Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123,
poz. 850, Nr 124, poz. 859, Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr
171, poz. 1056, Nr 173, poz.1080, Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 62, poz. 504, Nr 63, poz.
533, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540, Nr 206,
poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 40, poz. 227 i 229, Nr 98, poz. 625 i 626, Nr 125 poz.
842, Nr 127, poz. 857, Nr 152, poz. 1018 i poz. 1021, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474,
Nr 240, poz. 1602, z 2011 r. Nr 17, poz. 78, Nr 24, poz. 130. Nr 39, poz. 202, Nr 48, poz. 245,
Nr 72, poz. 381, Nr 94, poz. 549, Nr 117, poz. 678, Nr 129, poz. 734, Nr 133, poz. 767, Nr
160, poz. 964, Nr 191, poz. 1135, Nr 217, poz. 1280, Nr 233, poz. 1381, Nr 240, poz. 1431.)
w art. 178a skreśla się § 2.
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

















Uzasadnienie
Przedmiotem projektu niniejszej ustawy jest depenalizacja typu czynu zabronionego
polegającego na prowadzeniu przez sprawcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem środka odurzającego na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania innego
pojazdu niż pojazd mechaniczny - określonego w art. 178a § 1 ustawy – Kodeks karny.
Typ przestępstwa określony w art. 178a § 2 został wprowadzony do Kodeksu karnego ustawą
z dnia 14 kwietnia 2000 roku o zmianie ustawy Kodeks karny (Dz. U. Nr 48, poz. 548), która
w tym zakresie weszła w życie z dniem 15 grudnia 2000 roku.
Użyte w opisie czynu zabronionego z art. 178a § 2 ustawy – Kodeks karny pojęcie ˝innego
pojazdu˝ niż pojazd mechaniczny obejmuje w szczególności ˝(...) zaprzęgi konne, rowery, a
także statki żaglowe, łodzie wiosłowe, balony, szybowce itp., a więc bardzo szeroki krąg
rodzajów pojazdów wyróżniający się tym, iż można o nich powiedzieć że są kierowane przez
człowieka, tzn. że ich ruch jest bezpośrednio zależny od czynności kierującego takim
pojazdem˝ (komentarz do art. 42 Kodeksu karnego, A. Marek, Kodeks karny. Komentarz,
LEX, 2007, wyd. IV.). Ogromna większość osób popełniających to przestępstwo to osoby
kierujące rowerami lub innymi podobnymi pojazdami.
Jest to przestępstwo o charakterze formalnym, tak zwane przestępstwo abstrakcyjnego
narażenia dobra prawnego na niebezpieczeństwo. Są to przestępstwa, dla których zaistnienia
nie jest konieczne powstanie w konkretnej sytuacji niebezpieczeństwa dla dobra prawnego, w
tym wypadku życia, zdrowia i mienia uczestników ruchu drogowego. Kodeks karny zna kilka
typów tego rodzaju przestępstw. Są to między innymi przestępstwa z art. 179 ustawy –
Kodeks karny (dopuszczenie do ruchu pojazdu w stanie bezpośrednio zagrażającym
bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszczenie do
prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej przez osobę
znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub osobę
nieposiadającą wymaganych uprawnień), z art. 180 ustawy – Kodeks karny (pełnienie w
stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego czynności związanych
bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych), jak również
z art. 192 ustawy – Kodeks karny (wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta), z art.
233 § 1 ustawy – Kodeks karny (składanie fałszywych zeznań), z art. 238 ustawy – Kodeks
karny (zawiadomienie o niedopełnionym przestępstwie), z art. 270 § 1 ustawy – Kodeks
karny (przestępstwo tzw. fałszerstwa materialnego dokumentu) czy z art. 274 ustawy –
Kodeks karny (zbycie dokumentu stwierdzającego tożsamość). Każdorazowo uzasadnieniem
dla zastosowania konstrukcji formalnego przestępstwa z abstrakcyjnego narażania dobra
prawnego jest waga samych dóbr prawnych, które mają być chronione i konstatacja, że dane
zachowanie jest typowym zachowaniem prowadzącym do narażenia w sposób poważny tych
dóbr na szwank.
W ocenie wnioskodawców brak jest takiego uzasadnienia w przypadku osób popełniających
czyn zabroniony określony w art. 178a § 2 ustawy – Kodeks karny. Ogromna większość z
nich to tak zwani pijani rowerzyści.
Z oczywistych względów stopień zagrożenia stwarzanego przez pijanych rowerzystów i inne
osoby prowadzące pojazdy inne niż mechaniczne jest, bowiem znacząco mniejszy. Pojazdy
przez nich prowadzone nie rozwijają większych prędkości, z reguły są, bowiem wprawiane w
ruch siłą ich mięśni. W przypadku kolizji, z wyjątkiem sytuacji atypowych. nie powodują one
większych szkód, na mieniu i osobach. Nie jest przekonujący zwłaszcza argument, że pijany
rowerzysta swoim zachowaniem, choć, co prawda nie jest w stanie spowodować większych
szkód, jednak stanowi potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa pozostałych użytkowników
tego ruchu.
Zagrożenie to ma polegać na możliwości spowodowania tego rodzaju sytuacji, w której
nieadekwatne do sytuacji drogowej zachowanie nietrzeźwego rowerzysty zmusi innych
uczestników ruchu do podjęcia nagłych manewrów, których rezultaty mogą być bardzo
poważne i mogą dotknąć szerszy krąg osób (np. zderzenie czołowe nadjeżdżających z
przeciwnych stron samochodów jako rezultat podjętej przez jednego z kierowców nagłej
próby ominięcia nietrzeźwego rowerzysty, wymuszającego pierwszeństwo przejazdu).
Argument ten nie jest przekonujący, ponieważ również pijany pieszy może spowodować
swoim zachowaniem potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa dla pozostałych użytkowników
ruchu drogowego, może też zmusić swoim zachowaniem innych uczestników ruchu
drogowego do podejmowania nagłych manewrów, a pomimo to ustawodawca nie zdecydował
się na kryminalizację uczestnictwa pijanych pieszych w ruchu drogowym.
Przestępstwo z art. 178a jest, jak już była o tym mowa wcześniej przestępstwem
abstrakcyjnego narażenia, dla którego zaistnienia nie jest konieczne powstanie nawet realnego
stanu niebezpieczeństwa na drodze. O ile w przypadku kierujących pojazdami
mechanicznymi kryminalizacja prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub odurzenia
innymi substancjami znajduje swoje uzasadnienie w szybkości, jaką mogą rozwijać te
pojazdy i rozmiarze szkód, jakie mogą powstać w wyniku kolizji z ich udziałem, to w
przypadku rowerzystów rozmiar potencjalnych szkód niewiele przewyższa szkody, jakie
może spowodować pieszy.
Unormowania prawne dotyczące karania nietrzeźwych rowerzystów są w ocenie społecznej
zbyt surowe i nie spełniają wymogów racjonalnej polityki karnej. Skutkuje to ich niską
skutecznością. Nie da się zbudować skutecznych norm prawa karnego, jeżeli będą one
budowane w oderwaniu od świadomości społecznej i społecznego poczucia sprawiedliwości.
Na skutek istnienia przestępstwa z art. 178 § 2 ustawy – Kodeks karny corocznie kilkadziesiąt
tysięcy ludzi jest prawomocnie skazywanych, a około 2000 spośród nich odbywa kary
pozbawienia wolności w i tak już przepełnionych więzieniach.
Zgodnie z danymi Ministerstwa Sprawiedliwości, obejmujących liczbę prawomocnych
skazań, liczba skazanych za przestępstwo z art. 178a § 2 Kodeks karny. kształtuje się na
zbliżonym poziomie do liczby skazanych za czyn z art. 178a § 1 Kodeks karny. Tak więc w
2001 r. 43 306 skazań z art. 178a § 1 Kodeks karny. oraz 35 236 skazań z art. 178a § 2
Kodeks karny. i odpowiednio: w 2002 r. -65 166 oraz 55 022, w 2003 r. - 67 747 oraz 68 012,
w 2004 r. - 73 064 oraz 76 375, w 2005 r. - 74 666 oraz 81 912, w 2006 r. - 69 644 oraz 78
016, w 2007 r. - 71 397 oraz 69 077.
Wejście w życie proponowanej regulacji przyczyni się do zmniejszenia przeciążenia systemu
penitencjarnego. Ponadto zapobiegnie stygmatyzacji wielotysięcznej grupy osób skazanych za
przestępstwo o znikomym de facto stopniu społecznej szkodliwości. Nie będzie to oznaczać
jednak całkowitej bezkarności za prowadzenie pojazdu innego niż mechaniczny w stanie
nietrzeźwości lub odurzenia. Nadal będzie aktualna możliwość poniesienia odpowiedzialności
za wykroczenia zawarte w rozdziale XI Kodeksu wykroczeń, nadal również aktualna będzie
możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za spowodowanie wypadku w ruchu
lądowym, morskim lub powietrznym (art. 177 w zw. z art. 178 ustawy – Kodeks karny),
spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym wodnym lub powietrznym (art. 173 w zw. z art.
178 ustawy – Kodeks karny), jak również sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa
katastrofy w ruchu lądowym, morskim lub powietrznym (art. 174 w w zw. z art. 178 ustawy
– Kodeks karny).
Wejście w życie przedmiotowej regulacji nie niesie za sobą obciążeń dla budżetu państwa, ani
nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla jednostek samorządu terytorialnego.
W związku z depenalizacją osoby skazane za popełnienie czynu określonego w art. 178a § 2
ustawy – Kodeks karny zwolni się kilka tysięcy miejsc w zakładach karnych i zmniejszy
koszty związane z utrzymaniem skazanych. Ponadto zmniejszy się obciążenie pracą
wydziałów karnych sądów rejonowych, rozpatrujących tego rodzaju sprawy.
Przedłożony projekt ustawy nie był poddany konsultacjom społecznym w rozumieniu art. 34
ust. 3 Regulaminu Sejmu RP
Przedmiot projektu niniejszej ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.