Rządowy projekt ustawy o zdrowiu publicznym

– 40 –

E.2. Promocja zdrowia
 Zbudowanie instrumentów promujących zachowania prozdrowotne w okresie
wieku okołoemerytalnego w zakładach pracy
 Wczesne wykrywanie i prewencja chorób przewlekłych, poprzez badania
przesiewowe i programy profilaktyczne. Opracowanie i wdrożenie bilansu
60-latka.
 Opracowanie i wdrożenie porady profilaktyczno-edukacyjnej.
 Zapobieganie lub regulowanie dietozależnych chorób poprzez utrzymanie
zasad walki z dietą sprzyjającą chorobom metabolicznym.
 Rozwój poradnictwa dietetycznego: Określenie i popularyzacja wiedzy w
zakresie odmienności potrzeb dietetycznych w grupie seniorów (zapobieganie
uraty wagi ciała, przy jednoczesnym przeciwdziałaniu diecie sprzyjającej
chorobom metabolicznym, braki uzębienia, ciała obce, zakrztuszenia,
schorzenia przewodu pokarmowego, np. zespoły złego wchłaniania
(suplementacja), czy konieczność przygotowywania posiłków lekkostrawnych).
 Edukacja dotycząca zasad przygotowywania posiłków
 Promocja aktywności fizycznej i aktywizacja fizyczna przez rozwój usług
fizjoterapeutycznych
 Promowanie edukacji zdrowotnej w zakresie czynników ryzyka urazów: zasad
bezpieczeństwa ruchu drogowego, umiejętność wykonywania wysiłku,
zachowania się w warunkach atmosferycznych sprzyjających urazom
 Profilaktyka upadków u osób starszych przebywających w podmiotach
leczniczych.
 Zapobieganie e-wykluczeniu.
 Edukacja pracowników ochrony zdrowia w zakresie kompleksowej opieki nad
osobami starszymi i wczesnego wykrywania chorób charakterystycznych dla
wieku podeszłego.
 Realizacja zadań na rzecz poprawy przestrzegania zaleceń terapeutycznych
przez pacjentów.
Realizator: Minister Zdrowia we współpracy z Ministrem Pracy i Polityki Społecznej.

E.3. Działania w sferze pomocy społecznej
 Podejmowanie działań niwelujących skutki ubóstwa
 Kształtowanie polityki społecznej i rodzinnej w sposób przyczyniający się do
ograniczania społecznych nierówności w zdrowiu. Zadanie własne
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z jednostkami
organizacyjnymi pomocy społecznej i polityki rodzinnej
 Poprawa zabezpieczenia socjalnego, chroniącego przed skutkami
niepełnosprawności i inwalidztwa
 Budowanie właściwych relacji społecznych, więzi pokoleniowych, walka z
wykluczeniem społecznym.
 Wspieranie i promowanie zorganizowanych zajęć adresowanych do osób
starszych, z włączeniem w nie młodszych pokoleń, w celu wzmacniania więzi
międzypokoleniowych.
 Prowadzenie polityki senioralnej ukierunkowanej na jak najdłuższą aktywność
społeczną, zawodową i rodzinną osób starszych.
 Zbudowanie oferty dostarczania odpowiednich posiłków do miejsca
zamieszkania dla osób o ograniczonej sprawności fizycznej


– 41 –

 Prowadzenie współpracy międzynarodowej dotyczącej profilaktyki problemów
zdrowotnych osób starszych.
E.4. Działania w zakresie nauki i post pu naukowo-technicznego
 Prowadzenie badań zmierzających do oceny związku pomiędzy potencjalnymi
czynnikami szkodliwymi dla zdrowia lub innymi czynnikami ryzyka a stanem
zdrowia ludności.
 Testowanie skuteczności zadań z zakresu zdrowia publicznego polegających
na promocji zdrowia lub profilaktyce chorób innych, niż określone w NPZ
poprzez programy pilotażowe.
 Badanie sytuacji dotyczącej nierówności w zdrowiu wynikających z
uwarunkowań społeczno-ekonomicznych na podstawie danych Narodowego
Żunduszu Zdrowia, żłównego Urzędu Statystycznego, Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Zadanie własne we
współpracy z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego – Państwowym
Zakładem Higieny.
 Analiza wpływu interwencji podejmowanych w ramach Programu pod kątem
pogłębiania lub ograniczania nierówności społecznych w zdrowiu.
 Ukierunkowanie interwencji podejmowanych w ramach Programu na grupy
najbardziej wrażliwe społecznie. Proponowanie interwencji zmniejszających
różnice pomiędzy najbardziej uprzywilejowanymi a najbardziej wrażliwymi
grupami społecznymi i spłaszczających gradient czynników ryzyka i
problemów zdrowotnych w populacji.
 Analiza danych o strukturze świadczeń opieki zdrowotnej udzielonych osobom
starszym.
 Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym
jakości życia związanej ze zdrowiem.
 Tworzenie innowacyjnych rozwiązań w sferze farmakoterapi i technicznego
wsparcia oraz programów prozdrowotnych i aktywizujących osoby w wieku
podeszłym,
 Analiza stopnia zaspokojenia potrzeb zdrowotnych na terenie województwa.
Realizator: marszałkowie województw w ramach zadań własnych.

E.5. Działania w zakresie całościowej polityki prozdrowotnej Pa stwa
 Obowiązkowa oceną aktów legislacyjnych pod kątem ich znaczenia dla
zdrowia
 Stworzenie mapy drogowej polityki senioralnej w Polsce
 Tworzenie przyjaznej seniorom przestrzeni publicznej
 Zwiększenie aktywności i udział osób starszych w populacji i przygotowanie
na wiele społecznych i ekonomicznych konsekwencji zjawiska zmian
demograficznych
 Wydłużenie okresu aktywności zawodowej,
 Włączenie potencjału osób starszych w obszar aktywności społecznej i
obywatelskiej (np. parlament seniorów, rady seniorów w gminach).



– 42 –

5.
Sposób realizacji zada
Zadania określone w Programie są wykonywane na podstawie planów działania
opracowanych przez podmioty odpowiedzialne za realizację zadań na określony czas
i obejmują:
1) harmonogram powierzania realizacji zadań,
2) sposób realizacji,
3) wysokość środków przeznaczanych na zadania.


– 43 –

UZASAŹNIźNIź
1. Uzasadnienie podjęcia prac
Niniejsze rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata
2016–2020 jest wydawane na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia … o zdrowiu publicznym
(Źz. U. poz. …).
Sytuacja zdrowotna w Rzeczypospolitej Polskiej i jej uwarunkowania ulegają systematycznej
poprawie w ostatnich dziesięcioleciach. Wśród najistotniejszych czynników wpływających na
tę sytuację można wymienić poprawiające się warunki życia, wzrastającą wiedzę i dbałość o
własne zdrowie, a także reformy systemu opieki zdrowotnej. Ich efektem jest nieustająca
poprawa stanu zdrowia Polaków. Jednak umieralność i przeciętna długość życia w naszym
kraju są wciąż na poziomie gorszym niż wynoszą średnie wska niki dla krajów Unii
źuropejskiej, a poprawa tych wska ników nie następuje w wystarczająco szybki sposób1).
Społeczeństwo jest obciążone istotnie chorobami cywilizacyjnymi, spowodowanymi przede
wszystkim stylem życia. Koszty tych chorób cywilizacyjnych, liczone w dziesiątkach
miliardów złotych rocznie, kilkudziesięciokrotnie przekraczają wydatki przeznaczane na
zapobieganie tym chorobom. Jak pokazują zagraniczne badania naukowe, znacznej części
przewlekłych chorób cywilizacyjnych można zapobiegać. Wg szacunków WHO ( wiatowej
Organizacji Zdrowia) nawet 80% chorób sercowo-naczyniowych i 40% nowotworów można
skutecznie zapobiec, redukując narażenie na czynniki ryzyka.
Całkowite koszty chorób sercowo-naczyniowych (hospitalizacje, leki, produktywność
utracona z powodu wcześniejszych rent i emerytur, przedwczesna umieralność, zwolnienia
chorobowe itd.) wyniosły w 2011 r. 42 mld zł2). Wzrost kosztów związanych z chorobami
sercowo-naczyniowymi będzie jeszcze silniejszy i zdecydowanie bardziej dotkliwy dla
gospodarki. Szacuje się, że całkowite koszty związane z tą grupą chorób wzrosną z obecnych
42 mld zł rocznie do 93,0 mld zł w 2030 r., z czego koszty bezpośrednie (świadczenia
zdrowotne i leki) wyniosą 39,6 mld zł (obecnie 15,3 mld zł), zaś pośrednie – 53,3 mld zł
(obecnie 26,7 mld zł). Według danych Instytutu ywności i ywienia otyłość jest co roku
przyczyną ok. 1,5 mln hospitalizacji w Rzeczypospolitej Polskiej, a leczenie otyłości i jej
powikłań pochłania 21% budżetu przeznaczonego na ochronę zdrowia (tj. 14,5 mld zł).
Liczba zgonów w Polsce z powodu chorób uznanych jako zależnych od palenia tytoniu jest

1) „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania”, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
– Państwowy Zakład Higieny, red. B. Wojtyniak, P. żoryński, B. Moskalewicz, Warszawa 2012 r., str. 11–12.
2) „Analiza zmian społeczno-demograficznych oraz wpływu złego odżywiania, niedostatecznej aktywności
fizycznej, nałogów i innych czynników ryzyka na rozpowszechnienie oraz koszty cukrzycy i chorób
sercowo-naczyniowych w Polsce, Stan obecny i prognoza do 2030 roku”, KPMż Polska 2012 r.


– 44 –

szacowana na ok. 67–90 tys. rocznie (a zatem nawet co piąty zgon jest efektem palenia
tytoniu). Źodatkowo straty spowodowane wyłącznie biernym paleniem tytoniu sięgają
5,5 mld zł3).
Rosnące w zastraszającym tempie koszty opieki zdrowotnej należy zestawić z niekorzystnymi
prognozami demograficznymi, które to czynniki w istotny sposób będą determinować
przyszły rozwój gospodarczy. Najnowsze prognozy wskazują na dalszy spadek liczby
ludności Rzeczypospolitej Polskiej oraz istotne zmiany w strukturze wieku populacji.
Zdecydowanie niepokoi fakt, że największe ubytki następują w grupie osób w wieku
produkcyjnym. O ile w 2013 r. liczba Polaków w tej grupie przekraczała 24 mln, o tyle w
2050 r. będzie to już tylko 19 mln. Zatem tak istotna jest dbałość o dobry stan zdrowia osób,
które będą przyczyniać się do podtrzymania i rozwoju gospodarki. Jednym ze szczególnie
ważnych aspektów branych pod uwagę przy analizie kosztów społecznych chorób, są nie
tylko wydatki Narodowego Żunduszu Zdrowia ponoszone na finansowanie świadczeń
zdrowotnych, ale także koszty związane z niezdolnością do pracy.
Prognozowany gwałtowny wzrost wydatków związanych z chorobami cywilizacyjnymi, które
bardzo istotnie obciążą Narodowy Żundusz Zdrowia, będą miały istotny wpływ na budżet
państwa, przy jednoczesnym spadku liczby osób utrzymujących stabilność finansową z
podatków i składek zdrowotnych. Pogorszenie stanu zdrowia społeczeństwa wpłynie na
wszystkie sektory, zmniejszy produktywność i spowoduje konieczność alokowania
dodatkowych środków na leczenie kosztem innych działów administracji.
Wśród największych problemów zdrowia publicznego wymienia się choroby układu krążenia,
nowotwory, choroby układu oddechowego, cukrzycę oraz choroby psychiczne, które
powodowane są m.in. przez palenie wyrobów tytoniowych, nadmierne spożycie alkoholu,
nieprawidłową dietę oraz niewystarczającą aktywność fizyczną4). Bardzo istotną kwestią są
również tzw. przyczyny zewnętrzne, przede wszystkim wypadki drogowe, powodujące wiele
zgonów i przyczyniające się do powstawania niepełnosprawności5).
Zapewnienie obywatelom dostępu do ochrony zdrowia, polegające przede wszystkim na
udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej (tzw. medycyny naprawczej), może przyczynić się
jedynie w niewielkim stopniu do poprawy ogólnego stanu zdrowia populacji. Niezbędne jest
wdrożenie systematycznych oddziaływań, mających na celu zmniejszenie skali występowania
głównych czynników ryzyka powstawania wspomnianych chorób niezaka nych i urazów,

3) żlobalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (żATS) Polska 2009–2010, Ministerstwo
Zdrowia, wiatowa Organizacja Zdrowia 2010 r.
4) „żlobal status report on noncommunicable diseases 2014”, wiatowa Organizacja Zdrowia, 2014 r. str. 9.
5) „Sytuacja Zdrowotna ludności”…, str. 224.