Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw

internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości. Dotychczas żaden podmiot wykonujący zawodową działalność
lobbingową nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem.
Notyfikacja techniczna
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym
w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu
notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).

Zgodność projektu z prawem UE
Projekt jest zgodny z prawem UE.

20
DL-414-1/15
Raport z konsultacji społecznych i opiniowania dot. projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego,
ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (wpisany w wykazie prac Rządu pod nr UC 156)
SN - Sąd Najwyższy
SA Warszawa - Sąd Apelacyjny w Warszawie
SA Szczecin - Sąd Apelacyjny w Szczecinie
SA Gdańsk - Sąd Apelacyjny w Gdańsku
SA Katowice - Sąd Apelacyjny w Katowicach (SR Jastrzębie Zdrój - Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju)
SA Białystok - Sąd Apelacyjny w Białymstoku
KRN - Krajowa Rada Notarialna Warszawa
PG SP - Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa
KRRP - Krajowa Rada Radców Prawnych
KRS – Krajowa Rada Sądownictwa

Lp.
Przepis projektu
Autor uwagi
Treść uwagi
Stanowisko do uwagi

I.
Art. 1. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 39 otrzymuje brzmienie
1. PG SP
1.
Sugeruje się wskazać na Ad 1- 5
„Art. 39. Powództwo z tytułu dziedziczenia,
wyznaczniki
„miejsca
zwykłego Uwagi nie zostały uwzględnione.
zachowku, jak również z tytułu zapisu,
pobytu", poprzez przejrzyste kryteria Należy wyjaśnić, że zmiana brzmienia
polecenia
oraz
innych
rozrządzeń
wolicjonalne, rodzinne, ekonomiczne, art. 39 i 628 k.p.c. ma na celu
testamentowych wytacza się wyłącznie
ujednolicenie łączników wskazujących na
przed sąd ostatniego miejsca zwykłego
temporalne i inne jeszcze implikujące właściwość miejscową sądu spadku z

uznanie danego miejsca za „miejsce
pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca
kryteriami, które decydują o istnieniu
jego zwykłego pobytu w
zwykłego pobytu". Można by
Polsce nie da się
to jurysdykcji krajowej w sprawach
ustalić, przed sąd miejsca, w którym
wprowadzić na przykład w drodze spadkowych, i jako taka ma służyć
znajduje się majątek spadkowy lub jego
stosownej modyfikacji art. 25 kc.
zapewnieniu faktycznej skuteczności
część.”;


rozporządzenia.
2. SA
2.
Przyjęcie kategori pojęciowej „Miejsce zwykłego pobytu” (pojęcie
1.

Warszawa
„miejsca zwykłego pobytu" nie licuje z autonomiczne prawa UE, rozumiane jako

pozostałymi przepisami Oddziału 1 miejsce, w którym dana osoba zazwyczaj

rozdziału 2 działu I tytułu I księgi przebywa i w którym znajduje się główne
centrum egzystencji danej osoby, a o

pierwszej kodeksu; termin ten nie jest którym przesądzają przede wszystkim

zdefiniowany w kodeksie i
okoliczności natury faktycznej) występuje

wykorzystuje się go wyłącznie na już obecnie w kodeksie postępowania

potrzeby jurysdykcji krajowej;
cywilnego, przede wszystkim jako łącznik

tymczasem przepis art. 39 k.p.c. ma jurysdykcji, ale także jako łącznik

na względzie wszystkie sprawy w nim właściwości miejscowej sądu (por. art. 41

określone, zazwyczaj bez czynnika k.p.c. dotyczący powództw ze stosunku

transgranicznego.
małżeństwa), więc jego wprowadzenie w

- 1 -
DL-414-1/15
Lp.
Przepis projektu
Autor uwagi
Treść uwagi
Stanowisko do uwagi


omawianym zakresie nie powinno być
3. SA Katowice 3.
Zmiana sposobu ustalania źródłem istotnych problemów (pewne

właściwości sądu spadku zmierzać wskazówki interpretacyjne, jak ustalać

będzie wyłącznie do przedłużenia ostatnie miejsce zwykłego pobytu

postępowania w sprawach spadkodawcy zawierają zresztą motywy

spadkowych i utrudniać będzie obrót 23 i 24 preambuły do rozporządzenia nr

650/2012; na tle zaś szczególnie
prawny – ustalanie właściwości w

skomplikowanych i nietypowych stanów
obecnym stanie prawnym następuje

faktycznych wykładni pojęcia zwykłego
na etapie wstępnym postępowania na

miejsca pobytu spadkodawcy może
podstawie zwykłego badania aktu

dokonać Trybunał Sprawiedliwości Uni

zgonu. Odmiennie w przypadku Europejskiej w procedurze

przyjęcia proponowanej zmiany - prejudycjalnej).

ustalanie właściwości nastąpi dopiero Należy też wskazać, że w kontekście

na rozprawie. Co więcej, ponieważ rozporządzenia nr 650/2012 w zasadzie

Sąd z urzędu zobowiązany jest badać w każdej sprawie spadkowej i tak

właściwość w sprawach określonych niezbędne będzie ustalenie miejsca

zwykłego pobytu spadkodawcy, aby
uri. 39 i art. 628 k.p.c. jako, iż jest to

stwierdzić czy sąd polski posiada
właściwość
wyłączna,
będzie

jurysdykcję w danej sprawie (a także czy
konieczne zarządzenie w tym celu

prawem właściwym jest prawo polskie),
postępowania dowodowego. Owo

więc wprowadzenie ostatniego miejsca

postępowanie dowodowe, zwłaszcza zwykłego pobytu spadkodawcy zamiast

przy braku definicji legalnej „zwykłego ostatniego miejsca zamieszkania także

miejsca
pobytu",
może
rodzić jako łącznika właściwości miejscowej

problemy orzecznicze a przede zredukuje zakres niezbędnych ustaleń w

wszystkim
znacząco
wydłuży sprawach spadkowych (nota bene po

wejściu w życie z dniem 1 marca 2015 r.
pompowanie w wielu sprawach. Nadto

do sądu spadku przesyłane są w celu nowej ustawy z dnia 28 listopada 2014 r.

- Prawo o aktach stanu cywilnego, Dz. U.
ich zarejestrowania oświadczenia o

poz. 1741 ze zm., w akcie zgonu - jego
przyjęciu lub odrzuceniu spadku

odpisie - inaczej niż do tej pory nie jest

składane przed notariuszami (art. 640 już
wskazywane ostatnie miejsce

§ 1 zd. 2 k.p.c), protokoły otwarcia i zamieszkania zmarłego - por. art. 95 ust.

ogłoszenia testamentu sporządzone 1 nowego Prawa o aktach stanu

przez notariuszy (art. 652 zd. 2 k.p.c.) cywilnego).

oraz zaświadczenia o powołaniu na

wykonawcę

testamene- (art. 665 § 2

k.p.c). Wszystkie przesyłane są do


jednego sądu - sądu ostatniego


miejsca zamieszkania spadkodawcy.



- 2 -
DL-414-1/15
Lp.
Przepis projektu
Autor uwagi
Treść uwagi
Stanowisko do uwagi

Jak wskazuje dotychczasowa praktyka

orzecznicza, liczba tego typu


oświadczeń jest coraz większa. Każdy

ze spadkobierców może oświadczenie

spadkowe złożyć u dowolnego w kraju


notariusza. Podobnie u dowolnego

notariuszu można dokonać ot


warcia i

ogłoszenia testamentu.


W zmienionym w sposób


proponowany w projekcie stanie

prawnym, notariusz będzie miał

obowiązek ustalać na podstawie

oświadczenia spadkobiercy miejsce

zwykłego pobytu spadkodawcy - skoro

żaden akt. stanu cywilnego, ani też


inny dokument nie określa tego

miejsca w sposób urzędowy. W



przypadku spadków obciążonych

długami
oświadczenia
spadkowe

składane są przez kilka, kilkanaście a

często przez, kilkadziesiąt różnych

osób po jednym spadkodawcy. Osoby

te bardzo często mieszkają w różnych

częściach kraju. W sytuacji korzystania

przez spadkodawcę

z
różnych

mieszkań, pracy w różnych miejscach,

wskazanie zwykłego miejsca pobytu



spadkodawcy może rodzić także dla-

spadkobierców poważne trudności

zwłaszcza przy braku definicji pojęcia

„zwykły pobyt". Nie ulega wątpliwości,

iż każdy z nich, nawet działając w

dobrej
wierze
może
wskazać

notariuszowi zupełnie inne miejsce

zwykłego pobytu spadkodawcy. W


konsekwencji oświadczeniu spadkowe

dotyczące tego sa


mego spadkodawcy

mogą być przesyłane przez notariuszy

- 3 -
DL-414-1/15
Lp.
Przepis projektu
Autor uwagi
Treść uwagi
Stanowisko do uwagi

do zupełnie różnych sądów w kraju.


Co więcej rejestrowanie w sądzie

spadku
oświadczeń
spadkowych

złożonych u notariusza odbywa się


dotychczas bez wyznaczania


posiedzenia jawnego. W sytuacji zaś



zmiany, koniecznym będzie ustalanie

tej właściwości w drodze zeznań

uczestników
postępowania.

Niezbędnym
będzie
wówczas

odebranie zeznań nie tylko od osoby

składającej
dane
oświadczenie

spadkowe, lecz wszystkich


zainteresowanych wobec możliwych

rozbieżności co do opini każdego

z


tych uczestników, które z miejsc



pobytu spadkodawcy jest owym

miejscem jego „zwykłego pobytu".

Powyższe powoduje, iż sprawy

dotyczące rejestrowania oświadczeń

spadkowych
składanych
przed

notariuszami, których do sadów

rejonowych wpływa z roku na rok

coraz
więcej,
zamiast
na

posiedzeniach
niejawnych
będą


rozpoznawane na rozprawach w

postępowaniu



angażującym

uczestników
postępowania,

skutkującym
koniecznością
ich

wzywania i przesłuchiwania.


W konsekwencji nic tylko


oświadczenia spadkowe dotyczące

tego samego spadkodawcy, protokoły

otwarcia i ogłoszenia ich testamentów,

mogą być przesyłane przez notariuszy

do zupełnie różnych sądów w kraju ale

również różne sądy w jednym czasie

mogą stwierdzać, iż są sądami spadku

- 4 -