Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw

dotyczącego korekty informacji, co służyć będzie zwiększeniu ochrony praw
konsumenta.
Proponowane zmiany w art. 2 pkt 4 projektu bezpośrednio implikowane są
rozszerzeniem zakresu informacji przetwarzanych przez podmioty sektora bankowego i
rejestry kredytowe o nową kategorię danych, niestanowiących tajemnicy bankowej, tj.
informacji przekazanych przez instytucje pożyczkowe oraz ich unijne „odpowiedniki”
(podmioty, o których mowa w art. 59d ustawy o kredycie konsumenckim). Art. 2 pkt 4
projektu nowelizuje zatem stosownie dotychczasowe brzmienie art. 105a ustawy,
określającego zasady przetwarzania danych dotyczące osób fizycznych po wygaśnięciu
zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem, inną instytucją ustawowo
upoważnioną do udzielania kredytów albo instytucją pożyczkową. W katalogu
podmiotów wymienionych w art. 105a ust. 1 uwzględniono również instytucje
pożyczkowe, które są uczestnikami systemu wymiany informacji o kredytach
konsumenckich. Warto wspomnieć, że „przy okazji” tej zmiany uzupełniono zakres
wyjątków przetwarzania informacji na cele inne niż określone w ww. artykule, poprzez
dodatkowo wskazanie art. 106d, usuwając tym samym niekonsekwencję odnośnych
regulacji.
Należy podkreślić, iż w świetle nowelizacji art. 105a utrzymane zostały dotychczasowe
rygory przetwarzania danych po wygaśnięciu zobowiązania osoby fizycznej, zgodnie z
którymi obowiązuje w takich przypadkach generalny wymóg uzyskania pisemnej zgody
osoby, której informacje dotyczą. Brak wymogu uzyskania zgody zainteresowanej
osoby, obejmuje, tak jak dotychczas, nierzetelnych dłużników, przy spełnieniu
ustawowo określonych przesłanek.
Art. 2 pkt 5 projektu wprowadza zmiany odnoszące się do przepisów karnych
zawartych w ustawie – Prawo bankowe.
Sankcja karna przewidziana w art. 171 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe ma służyć
ochronie indywidualnych i zbiorowych interesów społeczeństwa zagrożonych
działaniem podmiotów wykonujących działalność bankową w sposób nielegalny,
niepoddany kontroli, poza reżimem przewidzianym przez prawo, jak również ochronie
interesów samych banków jako instytucji, którym z mocy prawa przysługuje wyłączna
kompetencja do wykonywania pełnego zakresu czynności bankowych. Istnieje
domniemanie, że jeżeli dany podmiot działa bez zezwolenia albo wbrew jego
warunkom w obszarze uregulowanym ustawą – Prawo bankowe, poza przewidzianym

11
ustawą reżimem nadzorczym, sytuacja taka stwarza niebezpieczeństwo naruszenia
interesów majątkowych klientów tego podmiotu.
Sankcja za prowadzenie bez zezwolenia działalności bankowej (polegającej na
gromadzeniu środków pieniężnych w celu obciążania ich ryzykiem) powinna przede
wszystkim oddziaływać prewencyjnie wobec osób lub podmiotów, które tego rodzaju
działalność chciałyby wykonywać nielegalnie. Jednocześnie wymiar sankcji karnej
powinien być na tyle wysoki, aby umożliwiać sądom różnicowanie wymiaru orzekanej
kary (grzywny lub pozbawienia wolności), w zależności od stopnia szkodliwości tej
działalności.
Przepis art. 171 ustawy – Prawo bankowe stanowi, iż kto bez zezwolenia prowadzi
działalność polegającą na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób fizycznych,
prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w celu
udzielania kredytów, pożyczek pieniężnych lub obciążania ryzykiem tych środków w
inny sposób, podlega grzywnie do 5 000 000 złotych i karze pozbawienia wolności do
lat 3.
W nowelizowanym art. 171 proponuje się zaostrzenie sankcji karnej, poprzez
podwyższenie granic zagrożenia karą pozbawienia wolności z 3 do 5 lat, co zapewni
spójność z innymi regulacjami dotyczącymi instytucji rynku finansowego (analogiczne
sankcje w zakresie kary pozbawienia wolności przewiduje ustawa o funduszach
inwestycyjnych). Ponadto, mając na uwadze, że przestępstwa popełniane na rynku
finansowym charakteryzują się zazwyczaj znaczącymi rozmiarami w wymiarze
finansowym, proponowane jest podwyższenie wysokości kary grzywny z
dotychczasowego maksymalnego poziomu 5 mln złotych do poziomu 10 mln zł.
W dodawanym ust. 8 w art. 171 ustawy projekt wprowadza odpowiedzialność za
niedochowanie obowiązków aktualizacji informacji przekazywanych do rejestrów
kredytowych. Zgodnie z propozycją projektu niewywiązanie się z przedmiotowych
obowiązków podlegać będzie karze grzywny do 30 000 złotych. Należy wskazać, iż
przyjęte rozwiązanie nawiązuje konstrukcyjnie do zasad zawartych w art. 47 ustawy o
udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.
Zmiany w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Art. 3
Obowiązująca obecnie ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, jak
również obowiązujące przepisy Kodeksu cywilnego wprowadzają szereg rozwiązań
służących ochronie praw osób zawierających umowy kredytu konsumenckiego, w

12
szczególności: wymagania dotyczące przedumownych obowiązków informacyjnych,
warunków, jakie spełnić ma umowa o kredyt konsumencki, prawo konsumenta do
odstąpienia od umowy, jak również maksymalną wysokość odsetek, jakie mogą być
naliczone i pobrane przez udzielającego kredytu. Poza regulacją pozostają natomiast
kwestie związane z limitowaniem naliczania przez udzielających kredytów
konsumenckich:
1) innych niż odsetki kosztów kredytu;
2) maksymalnych odsetek za opóźnienie;
3) innych opłat pobieranych w przypadku opóźnienia.
Art. 359 § 21 Kodeksu cywilnego stanowi, iż maksymalna wysokość odsetek
wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać
czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego
(odsetki maksymalne). Z uwagi na istniejący spór w doktrynie odnośnie do wykładni
art. 359 § 21 k.c. i wyznaczania maksymalnej wysokości odsetek za czas opóźnienia,
brak linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, jak również fakt, iż ustawa z dnia 8 marca
2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie dotyczy konsumentów, a
ustawa o kredycie konsumenckim odwołuje się do art. 359 § 21 k.c., interesy
konsumentów nie są chronione w sposób dostateczny. Brak pewności co do prawa po
stronie konsumentów rodzi ryzyko procesowe polegające na niejednolitej wykładni
przepisów dotyczących istnienia ograniczenia wysokości odsetek za czas opóźnienia
albo braku takiego ograniczenia. W konsekwencji analogiczne wątpliwości dotyczą
wysokości odsetek pobieranych od odsetek, o których mowa w art. 482 Kodeksu
cywilnego.
W związku z powyższym, w projekcie, w znowelizowanych przepisach art. 481 § 2 k.c.,
określa się maksymalną wysokość odsetek za czas opóźnienia, która nie może
przekroczyć sześciokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego
Banku Polskiego. Proponowany poziom zachowuje, z jednej strony współmierność
relacji pomiędzy uregulowaniami dotyczącymi odsetek kapitałowych i odsetek za czas
opóźnienia, z drugiej strony jednocześnie uwzględnia funkcję odszkodowawczą odsetek
za opóźnienie.
Jednocześnie, na podstawie kolejnych zmian przepisu art. 481 k.c. wprowadzono
mechanizm automatycznego (z mocy prawa) obniżenia odsetek za opóźnienie, jeżeli
przewyższą one dopuszczalny poziom odsetek maksymalnych za opóźnienie. Należy

13
zauważyć, że w świetle projektowanego brzmienia przepisu art. 481 § 21 k.c. jego
hipotezą objęte są odsetki za opóźnienie, bez względu na sposób zakwalifikowania
źródła powstania obowiązku odsetkowego.
Podkreślić należy, że projektowane ograniczenia odsetek za czas opóźnienia dotyczyć
będą wszystkich uczestników obrotu; będą mieć zatem zastosowanie zarówno w
stosunkach między przedsiębiorcą (np. instytucją finansową) i konsumentem, w obrocie
obustronnie profesjonalnym – między samymi przedsiębiorcami, jak i w stosunkach
między konsumentami. Przyjęte rozwiązanie zapewni spójność systemową z art. 359
§ 21 k.c. określającym limit odsetek kapitałowych, który stanowi regulację ogólną dla
wszystkich stosunków prywatnoprawnych, nie tylko między przedsiębiorcami i
konsumentami.
Zmiany w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej – Art. 4
Nowelizacja ustawy o kontroli skarbowej, zawarta w art. 4 projektu, jest następstwem
uregulowania, w sposób kompleksowy, w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym
zasad prowadzenia postępowania wyjaśniającego w odniesieniu do wszystkich
segmentów rynku finansowego. W art. 34a w ust. 5 pkt 8 ustawy o kontroli skarbowej
należało zatem w związku z uprawnieniem Przewodniczącego Komisji Nadzoru
Finansowego wskazać na prowadzone postępowanie wyjaśniające, odsyłając do
przepisów ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Zmiany w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych – Art. 5
Planowana zmiana w art. 286 ust. 14 ustawy o funduszach inwestycyjnych (art. 5 pkt 1
projektu) ma również charakter następczy i stanowi konsekwencję przeniesienia
przepisów dotyczących postępowania wyjaśniającego do ustawy o nadzorze nad
rynkiem finansowym. W świetle zmodyfikowanego ust. 14 w art. 286 przepisy ustawy o
nadzorze nad rynkiem kapitałowym będą miały nadal zastosowanie do prowadzonych
przez Komisję kontroli, natomiast postępowanie wyjaśniające odbywać się będzie na
podstawie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.
W art. 5 pkt 2 projektu proponuje się zmianę przepisów karnych zawartych w art. 287
ustawy o funduszach inwestycyjnych, przyjmując analogiczne rozwiązania do
przypadku sankcji za popełnienie przestępstw w zakresie sektora bankowego
(nowelizowany art. 171 Prawa bankowego). W świetle zmian czyn określony w art. 287
ustawy o funduszach inwestycyjnych zagrożony będzie kumulatywnie karą grzywny do

14
wysokości 10 mln zł (dotychczasowy wymiar – 5 mln zł) i karą pozbawienia wolności
do lat 5. Przyjęcie analogicznych sankcji uzasadnione jest podobieństwem
penalizowanych czynów popełnianych na gruncie art. 287 ustawy o funduszach
inwestycyjnych i art. 171 ustawy – Prawo bankowe.
Zmiany w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym –
Art. 6
Zmiany objęte art. 6 projektu mają charakter wtórny i wynikają z jednolitego
uregulowania w nowelizowanych przepisach ustawy o nadzorze nad rynkiem
finansowym instytucji postępowania wyjaśniającego, prowadzonego we wszystkich
segmentach rynku finansowego.
Przewiduje się m.in. uchylenie dotychczasowego art. 38 ust. 2–4a, ust. 5 pkt 2, ust. 5a
pkt 2 i ust. 6–9 ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, z utrzymaniem ust. 1 w
zmienionym brzmieniu i przepisów z nim związanych, modyfikację brzmienia art. 12
ust. 5 i zmianę tytułu rozdziału 4 tej ustawy. Dodatkowo, w toku kontroli na gruncie
ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, zaproponowano regulację analogiczną do
projektowanego art. 18g ust. 2 w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym,
dotyczącą możliwości skorzystania z asysty Policji w przypadkach określonych w
art. 33 ust. 2, mającą w praktyce służyć bardziej skutecznemu pozyskiwaniu dowodów.
Ponadto, mając na uwadze konieczność zapewnienia skuteczności prowadzonego
postępowania kontrolnego i administracyjnego, w zmienianym art. 46 ust. 1 ustawy o
nadzorze nad rynkiem kapitałowym, proponuje się, aby utrudnianie lub udaremnianie
czynności w tych postępowaniach stanowiło przestępstwo (a nie jak dotychczas
wykroczenie), zagrożone grzywną do 500 000 zł, karą ograniczenia wolności albo
pozbawiania wolności do lat 2. Podkreślenia wymaga, że prawidłowe, skuteczne
postępowanie kontrolne ma istotne znaczenie w kontekście celu i przedmiotu
prowadzonej kontroli, określonego w art. 27 ustawy o nadzorze nad rynkiem
kapitałowym. Wskazać należy, że kontroli podlega zgodność działalności podmiotu
kontrolowanego z przepisami prawa, zasadami uczciwego obrotu lub interesem
zleceniodawców. Utrudnianie lub udaremnianie czynności kontrolnych może
uniemożliwić ustalenie stanu faktycznego oraz rzetelne jego udokumentowanie, a także
ustalenie zakresu, przyczyn i osób odpowiedzialnych za powstanie nieprawidłowości.
Z zaobserwowanej praktyki Komisji Nadzoru Finansowego wynika, że przepis w
aktualnej postaci nie oddziałuje prewencyjnie. Niskie zagrożenie karą skłania bowiem

15