Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw

Zmiana polega na rozszerzeniu podmiotów, od których można pozyskiwać
niezbędne informacje o: jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy,
Policję, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego i organy administracji publicznej, a także kuratorów sądowych,
pracodawców, podmioty wykonujące działalność leczniczą, przedszkola, szkoły,
placówki, poradnie i ośrodki, o których mowa w art. 2 pkt 1–7 ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn.
zm.), szkoły wyższe, organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie, oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 tej ustawy.
Zaproponowana zmiana da możliwość pozyskiwania określonych informacji również
w przypadkach wątpliwości co do informacji uzyskanych poprzez składane przez
osoby oświadczenia.
Ponadto proponuje się doprecyzowanie celu pozyskiwania informacji o przypadki
związane z ustalaniem wysokości odpłatności za świadczenia, wysokości świadczeń
z pomocy społecznej, a także weryfikacji uprawnienia do świadczeń oraz wysokości
świadczeń i odpłatności w pomocy społecznej.
Zaproponowane zmiany mają na celu usprawnienie sposobu pozyskiwania danych
niezbędnych do ustalenia uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej oraz ich
weryfikacji. Zmiany powinny przyczynić się do skrócenia procesu wymiany
niezbędnych informacji, a co za tym idzie do skrócenia prowadzonych postępowań
w sprawach przyznania świadczeń z pomocy społecznej oraz ich weryfikacji.
Ponadto zmiany powinny przyczynić się do zmniejszenia ilości przypadków
wyłudzeń świadczeń z pomocy społecznej w przypadkach, w których osoby składają
fałszywe oświadczenia lub próbują uzyskać świadczenia z pomocy społecznej w
kilku miejscach w tym samym czasie.
4) Wprowadzeniu możliwości i uregulowaniu zasad przeprowadzania rodzinnego
wywiadu środowiskowego za pomocą elektronicznego kwestionariusza tego
wywiadu. W obecnym stanie prawnym istnieje możliwość przeprowadzenia
rodzinnego wywiadu środowiskowego jedynie w formie papierowej.
Wprowadzenie możliwości i uregulowanie zasad przeprowadzania rodzinnego wywiadu
środowiskowego za pomocą elektronicznego kwestionariusza tego wywiadu ma
usprawnić pracę pracownika socjalnego i wyeliminować konieczność ręcznego
8
przenoszenia danych z wywiadu papierowego do systemu komputerowego w ośrodku
pomocy społecznej. Wprowadzenie takiego rozwiązania powinno wpłynąć na
efektywność pracy pracownika socjalnego m.in. poprzez możliwość przeznaczenia
zaoszczędzonego czasu pracy np. na pracę socjalną z osobami.
V. Zmiany w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów:
Z uwagi na konieczność umożliwienia pozyskiwania danych przez organy centralne do
celów sprawozdawczych i statystycznych, a także racjonalnego planowania wydatków
budżetu państwa w zakresie zasiłków dla opiekunów należy wprowadzić rozwiązanie,
zgodnie z którym organy właściwe realizujące ustawę o ustaleniu i wypłacie zasiłków
dla opiekunów będą przekazywać za pomocą programów teleinformatycznych
sprawozdania z realizacji zadań wynikających z tej ustawy. Dlatego też proponuje się
dodanie w przedmiotowej ustawie przepisu, na podstawie którego organy te sporządzają
i przekazują wojewodzie, a wojewoda – ministrowi właściwemu do spraw rodziny
sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania zadań z zakresu zasiłków dla
opiekunów, za pomocą systemów teleinformatycznych, wykorzystywanych do
przekazywania sprawozdań z zakresu świadczeń rodzinnych.
W związku z powyższym niezbędne będzie upoważnienie ministra właściwego do
spraw rodziny do określenia, w drodze rozporządzenia, wzoru i sposobu sporządzania
sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu zasiłków dla
opiekunów oraz terminów i sposobu ich przedstawiania, uwzględniając przy tym
potrzebę zapewnienia kompletności i jednolitości informacji przekazywanych przez
podmioty realizujące ustawę oraz zapewnienie skutecznej realizacji zadań z zakresu
zasiłków dla opiekunów finansowanych z budżetu państwa oraz budżetów gmin.
VI. Zmiany w ustawie o Karcie Dużej Rodziny:
Projektowane niniejszą ustawą zmiany przewidują, że wniosek o przyznanie Karty
Dużej Rodziny składany w postaci elektronicznej, analogicznie do przypadku
wniosków o świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego, może być
składany wyłącznie za pomocą systemu teleinformatycznego utworzonego
i prowadzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny.
2. Różnica między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
I. Ustawa o świadczeniach rodzinnych oraz ustawa o pomocy osobom uprawnionym
do alimentów:
9
1) Zarówno w przypadku świadczeń rodzinnych, jak i świadczeń z funduszu
alimentacyjnego zostanie wprowadzona możliwość składania wniosków wraz
z załącznikami przez Internet.
2) Organy realizujące świadczenia rodzinne oraz świadczenia z funduszu
alimentacyjnego będą miały obowiązek samodzielnego uzyskania od organów
podatkowych, organów emerytalno-rentowych oraz z rejestrów publicznych
określonych w ustawie informacji i dokumentów niezbędnych do wydania
decyzji w sprawie świadczeń rodzinnych oraz decyzji w sprawie świadczeń
z funduszu alimentacyjnego. Wyjątkiem od tej zasady będzie 24-miesięczny
okres przejściowy dotyczący samodzielnego uzyskiwania informacji z Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) o wysokości składek na
ubezpieczenie zdrowotne. Okres przejściowy jest niezbędny do zbudowania
i wdrożenia przez KRUS systemu teleinformatycznego umożliwiającego
wymianę informacji między organami. Do tego czasu organy będą pozyskiwać tę
informację na podstawie przepisów dotychczasowych (od wnioskodawców).
3) Zmienione zostaną regulacje dotyczące rejestrów centralnych prowadzonych
przez ministra właściwego do spraw rodziny w zakresie świadczeń rodzinnych
oraz w zakresie świadczeń z funduszu alimentacyjnego:
a) rozszerzony zostanie katalog informacji zbieranych w rejestrze centralnym
podczas realizacji świadczeń rodzinnych o informacje dotyczące organu, do
którego złożono wniosek, rodzaju wnioskowanego świadczenia, daty złożenia
wniosku, organu, który przyznał świadczenie, daty wydania decyzji
przyznającej świadczenie, numeru tej decyzji oraz okresu, na który
świadczenie zostało przyznane; podobne zmiany zostaną wprowadzone
w rejestrze centralnym prowadzonym przez ministra właściwego do spraw
rodziny w zakresie świadczeń z funduszu alimentacyjnego,
b) informacje zawarte w ww. rejestrach centralnych będą udostępniane
określonym w ustawie organom administracji publicznej i innym podmiotom
w celu weryfikacji prawa do świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu
alimentacyjnego, świadczeń z pomocy społecznej oraz weryfikacji danych
osobowych w ramach orzecznictwa o niepełnosprawności lub o stopniu
niepełnosprawności,
10
c) informacje zawarte w ww. rejestrach centralnych będą przechowywane przez
określony czas, po którego upływie będzie obowiązek ich usunięcia z tych
rejestrów; obowiązek usunięcia informacji po upływie określonego okresu
będą miały również podmioty, którym informacje zawarte w rejestrach
zostały udostępnione.
4) Ponadto w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do
alimentów zostanie zmieniony organ upoważniony do wydania rozporządzeń,
o których mowa w art. 4 ust. 5 oraz art. 15 ust. 10 tej ustawy. Zgodnie z
zakresami działów administracji rządowej właściwy w sprawach świadczeń z
funduszu alimentacyjnego jest minister właściwy do spraw rodziny, a nie
minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Tego rodzaju zmiana
przepisów upoważniających nie powoduje utraty mocy obowiązującej aktów
wykonawczych.
II. Ustawa – Prawo o ruchu drogowym:
1) Do katalogu podmiotów, którym udostępnia się dane lub informacje
zgromadzone w centralnej ewidencji pojazdów zostanie dodany minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, kierownik ośrodka pomocy
społecznej i pracownik socjalny. W ramach prowadzonych postępowań
o świadczenia z pomocy społecznej ośrodki pomocy społecznej potrzebują
ustalić m.in. sytuację dochodową i majątkową osoby lub rodziny ubiegających
się o pomoc albo korzystających z pomocy. Uzyskanie bezpłatnie informacji
z centralnej ewidencji pojazdów umożliwi pozyskanie informacji mającej istotne
znaczenie przy ocenie sytuacji majątkowej osoby, co pozwoli na lepsze
adresowanie pomocy. W tym celu ośrodki pomocy społecznej na podstawie
art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U.
z 2015 r. poz. 163) występują do różnych organów i instytucji z wnioskiem o
udzielenie odpowiednich informacji, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o
przyznaniu lub wysokości świadczeń z pomocy społecznej. Występując do
centralnej ewidencji pojazdów, ośrodek pomocy społecznej ponosi obecnie
odpłatność za udzielenie informacji, czy osoba ubiegająca się o pomoc lub
korzystająca z pomocy społecznej posiada pojazd. Po wprowadzeniu
proponowanej zmiany udostępnienie ośrodkowi danych lub informacji
11
zgromadzonych w centralnej ewidencji pojazdów odbywać się będzie
nieodpłatnie.
2) Do katalogu podmiotów, którym udostępnia się dane z centralnej ewidencji
kierowców zostanie dodany minister właściwy do spraw rodziny, minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego oraz organ właściwy dłużnika,
o którym mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy
osobom uprawnionym do alimentów. Zmiana ta ma związek z art. 5 ust. 3b ww.
ustawy, który również jest nowelizowany i z którego w obecnym stanie
prawnym wynika m.in., że organ właściwy dłużnika kieruje do starosty wniosek
o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jeżeli decyzja o uznaniu
dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych
stanie się ostateczna. Po wprowadzeniu zmian organ właściwy dłużnika będzie
występował do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego
dopiero wtedy, gdy otrzyma z centralnej ewidencji kierowców informację, że
dłużnik ma prawo jazdy.
III. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych:
1) Wprowadzone zostaną nowe regulacje, na podstawie których powiatowe
i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności będą mogły
korzystać z określonych w ustawie danych dotyczących osób, które złożyły
wniosek o ustalenie niepełnosprawności albo o ustalenie stopnia
niepełnosprawności, gromadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, organy emerytalne, o których
mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu
Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura
Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich
rodzin (Dz. U. z 2013 r. poz. 667, z późn. zm.), wojskowe organy emerytalne
oraz publiczne służby zatrudnienia.
2) Dodane zostaną nowe regulacje, na podstawie których dane gromadzone
w Elektronicznym Krajowym Systemie Monitoringu Orzekania
o Niepełnosprawności będą udostępniane, jeżeli stanowią kryterium przyznania
12