Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy o emeryturach pomostowych

Druk nr 3383


Warszawa, 8 maja 2015 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM-10-34-15




Pan

Radosław Sikorski

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej



Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o zmianie ustawy o Państwowej
Inspekcji Pracy oraz ustawy

o emeryturach pomostowych.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister Pracy
i Polityki Społecznej.

Z poważaniem

(-) Ewa Kopacz
Projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy o emeryturach
pomostowych
Art. 1. W ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy
(Dz. U. z 2012 r. poz. 404, z późn. zm.)) wprowadza się następujące zmiany:
1)
w art. 10 w ust. 1 pkt 9a otrzymuje brzmienie:
„9a) kontrola wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, oraz kontrola
ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 41 ust. 4 ustawy z dnia
19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn.
zm.)), zwanej dalej „ustawą o emeryturach pomostowych”;”;
2)
art. 11a otrzymuje brzmienie:
„Art. 11a. Właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione do
nakazania pracodawcy:
1)
umieszczenia stanowiska pracy, na którym są wykonywane prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze, w wykazie stanowisk pracy, o którym
mowa w art. 41 ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach pomostowych, wykreślenia go
z wykazu oraz sporządzenia korekty wpisu dokonanego w tym wykazie;
2)
umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa
w art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych, wykreślenia go
z ewidencji oraz sporządzenia korekty wpisu dokonanego w tej ewidencji.”.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2012 r. poz. 769 i 1544,
z 2014 r. poz. 598 i 768 oraz z 2015 r. poz. 277.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 138, poz. 808
i Nr 171, poz. 1016 oraz z 2012 r. poz. 637.
– 2 –
Art. 2. W ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U.
Nr 237, poz. 1656, z późn. zm.2)) w art. 41:
1)
ust. 5 i 6 otrzymują brzmienie:
„5. Płatnik składek jest obowiązany powiadomić pracowników o dokonaniu
wpisów do wykazu i ewidencji, o których mowa w ust. 4.
6. W przypadku nieumieszczenia pracownika w ewidencji, o której mowa w ust. 4
pkt 2, lub nieumieszczenia stanowiska pracy, na którym wykonuje on prace
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w wykazie, o którym mowa
w ust. 4 pkt 1, pracownikowi przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy.”;
2)
po ust. 6 dodaje się ust. 6a w brzmieniu:
„6a. Państwowa Inspekcja Pracy może dokonać kontroli wykazu oraz ewidencji,
o których mowa w ust. 4, również z urzędu.”.
Art. 3. Do postępowań wszczętych na podstawie art. 41 ust. 6 ustawy, o której mowa
w art. 2, niezakończonych wydaniem ostatecznej decyzji przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy, stosuje się przepisy art. 10 ust. 1 pkt 9a i art. 11a ustawy, o której mowa
w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

























04/19rch
UZASADNIENIE

Wskutek wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. przepisu art. 48 ustawy z dnia
19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn. zm.),
zwanej dalej „ustawą o emeryturach pomostowych”, rozszerzony został zakres zadań
Państwowej Inspekcji Pracy przewidziany w art. 10 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.
o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2012 r. poz. 404, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą
o PIP”. Katalog zadań Państwowej Inspekcji Pracy powiększony został o kontrolę ewidencji
pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze, o której mowa w art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych
(dodanie pkt 9a w ust. 1 w art. 10 ustawy o PIP). Z tym nowym zadaniem korespondowało
uprawnienie do nakazania pracodawcy umieszczenia pracownika w tej ewidencji (art. 11a
ustawy o PIP) i wydawanie decyzji przez inspektora pracy (art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIP).
W początkowym okresie obowiązywania ww. regulacji organy Państwowej Inspekcji
Pracy dokonywały merytorycznej oceny charakteru pracy wykonywanej przez pracownika na
określonym stanowisku pracy, aby móc ją zakwalifikować jako tę, która wypełnia (bądź nie)
kryteria wymienione w art. 3 ust. 1–3 ustawy o emeryturach pomostowych. Ocena taka była
dokonywana bez względu na to, czy stanowisko, na którym pracownik (wnoszący skargę
w trybie art. 41 ust. 6 ustawy o emeryturach pomostowych) wykonywał swoją pracę,
znajdowało się w prowadzonym przez płatnika składek wykazie stanowisk pracy, na których
są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (art. 41
ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach pomostowych). Jeśli przeprowadzona kontrola wypadła
pozytywnie dla pracownika, to organy Państwowej Inspekcji Pracy wydawały decyzję
o nakazaniu pracodawcy umieszczenia takiego pracownika w ewidencji, a jeśli była ona
negatywna, podejmowano decyzję o odmowie wpisu do ewidencji.
Takie postępowanie organów Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie kontroli
ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze było początkowo akceptowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.
W 2011 r. orzecznictwo w tej kwestii zaczęło ulegać zmianie, co znalazło swój wyraz
w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 19 kwietnia 2011 r.,
sygn. akt I OSK 1969/10 (opublikowanym na stronach internetowej Centralnej Bazy
Orzeczeń Sądów Administracyjnych – http://orzeczenia.nsa.gov.pl, zwanej dalej „CBOIS”),


sąd ten uznał, iż „organy inspekcji pracy nie mają prawnych podstaw do dokonywania
wiążących ustaleń czy badań w zakresie wykazywania czy określone stanowisko pracy
spełnia wymogi przewidziane przez ustawę o emeryturach pomostowych by być umieszczone
przez pracodawcę w rejestrze stanowisk prowadzonym w oparciu o przepis art. 41 ust. 4 pkt 1
ustawy”.
Stanowisko takie zostało poparte w kolejnych orzeczeniach Naczelnego Sądu
Administracyjnego – w uchwale 7 sędziów NSA z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt I
OPS 4/12, w wyroku z dnia 11 grudnia 2012 r., sygn. akt I OSK 511/12), oraz z dnia
4 stycznia 2013 r., sygn. akt I OSK 908/12 (publikowane w CBOIS). W tym ostatnim
orzeczeniu podkreślono nawet wprost, że: „(…) Rolą organu Państwowej Inspekcji Pracy (…)
jest jedynie nakazanie pracodawcy umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników
wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w oparciu
o stan faktyczny, w którym zakwalifikowanie pracy danego pracownika do tego rodzaju prac
nie jest sporne, ewentualnie, gdy spór został już rozstrzygnięty, a dane pracownika nie
figurują w ewidencji. Istnienie sporu w tym względzie uniemożliwia natomiast władczą
ingerencję organu Państwowej Inspekcji Pracy (…)”.
Obecnie można już mówić o utrwalonej w tej kwestii linii orzeczniczej sądów
administracyjnych. Linia taka odbiega od pierwotnej intencji ustawodawcy (ratio legis), który
– poprzez nadanie nowych uprawnień kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy – nie miał na
celu sprowadzenia roli tego organu jedynie do mechanicznego porównywania wykazu
stanowisk pracy z ewidencją pracowników i podejmowania decyzji nakazującej umieszczenie
pracownika w ewidencji, o której mowa w art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach
pomostowych, jedynie wtedy, gdy stanowisko, na którym pracownik wykonuje swoją pracę,
zostało już umieszczone w wykazie prowadzonym przez pracodawcę w oparciu o przepis
art. 41 ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach pomostowych (a do tego zdaje się sprowadzać rolę
Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie orzecznictwo sądów administracyjnych). Intencją
ustawodawcy było natomiast nadanie Państwowej Inspekcji Pracy uprawnień nadzorczych
o pełnym merytorycznym charakterze, w zakresie kontroli pracodawców, u których są
wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu
przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. To bowiem Państwowa Inspekcja Pracy jest

1) Por. również inne wyroki NSA z grudnia 2012 r.: z dnia z 14 grudnia 2012 r., I OSK 521/12, z dnia 21 grudnia
2012 r., I OSK 561/12 oraz z dnia 28 grudnia 2012 r., I OSK 575/12.
2