Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o języku polskim oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

 jako podmiot, np.: Moje rodzeństwo milczy w tej sprawie. Dwaj ministrowie przyjęli
zaproszenie na naszą konferencję.
 jako orzecznik, np.: Jesienne dni były długie i dżdżyste.
2. Źopełniacz
 jako określenie rzeczownika:
- bez przyimka, np.: Chrzest dziecka był dla całej rodziny wielkim przeżyciem.
- z przyimkiem, np.: Napisał rozprawę habilitacyjną o odkrytym niedawno zabytku
piśmiennictwa. To są filtry do parzenia ziół.
 jako określenie czasownika:
- zaprzeczonego, np.: Nie miał czasu wypełnić tego formularza.
- z rekcją dopełniaczową, np.: Jego kariera sięgnęła szczytu.
- wyrażające różne okoliczności, np.: Zabudowania zapaliły się od iskier
wydobywających się z silnika. Trząsł się ze strachu.
 jako podmiot, np.: Na przyjęciu nie było ani naszego ministra, ani naszego dyrektora.
3. Celownik
 jako określenie rzeczownika, np.: Pie ń ku pamięci powstańców warszawskich spodobała
się słuchaczom.
 jako określenie czasownika:
- bez przyimka, np.: Skarżył się ojcu na ciągłe kłopoty finansowe.
- z przyimkiem, np.: Posłowie opozycji protestowali przeciw poprawce w konstytucji.
Ocaleli dzięki natychmiastowej pomocy znajomego lekarza.
4. Biernik
 jako określenie rzeczownika, np.: Wysłuchali my koncertu na skrzypce i orkiestrę.
 jako określenie czasownika:
- bez przyimka, np.: Po załatwieniu tej pilnej sprawy przeredaguję ten artykuł.
- z przyimkiem, np.: Nie miem prosić o przysługę.
 wyrażający różne stosunki znaczeniowe, np.: Pod wieczór będzie znacznie chłodniej.
Rolnicy sprzedają maliny po 4 złote za kilogram.
5. Narzędnik
 jako orzecznik, np.: Uchodźcy zostali robotnikami na budowie.
 jako określenie rzeczownika, np.: Potrzebowali specjalisty z długoletnim stażem.
Miesięczny pobyt na tym kontynencie był niezwykłym przeżyciem.
 jako określenie czasownika:
- bez przyimka, np.: Oczekiwali godzinami na poprawę sytuacji. Droga biegła zakolami
w ród wzgórz.
- z przyimkiem, np.: Wspiął się na szczyt z pomocą instruktora. Minister zmienił decyzję
pod naciskiem władz lokalnych.
6. Miejscownik
 jako określenie rzeczownika, np.: liwki w occie są smaczne, ale zbyt ostre.
 jako określenie czasownika:
- z przyimkiem, np.: Rdza pojawiła się na rurze. Po tylu latach udało się im spotkać
w rodzinnym Gnieźnie.
7. Wołacz
 jako wyraz poza zdaniem, kierujący wypowiedź do konkretnej osoby, np.: Szanowne
Panie Posłanki i Szanowni Panowie Posłowie! Dzisiejsze spotkanie zaczniemy od...
 jako wyraz poza tekstem, kierujący wypowiedź do konkretnej osoby, np.: Szanowna Pani
Profesor! Dziękuję bardzo za pomoc przy redagowaniu artykułu... Drogi Dziadku!
Spotkanie z Tobą było niezapomnianym przeżyciem...

Zdania pojedyncze
- 99 -
1. Rozwijanie i skracanie zdań pojedynczych.
2. Zamiana zdań pojedynczych na złożone, np.: Wbudowano płytę pamiątkową. Chciano
uczcić bohaterów tamtych wydarzeń. / Wbudowano płytę pamiątkową, aby oddać cześć
bohaterom tamtych wydarzeń.
3. Zamiana zdań na równoważniki zdań, np.: Zatrzymała auto i zapytała przechodnia o drogę
do Kluczborka. / Zatrzymawszy auto, zapytała przechodnia o drogę do Kluczborka. Jeźdźcy
proszeni są o stawienie się na start. /Jeźdźcy na start!

Zdania złożone
1. Współrzędnie ze spójnikami, np.: po czym, a potem, a następnie, jak też,
zarówno. jak/i ., bądź, zatem, wobec tego, ani, mimo to, jednakże.
2. Podrzędnie:
 ze spójnikami, np.: iż, czy, by, jak, gdzie, skąd, którędy, o ile, jeżeliby, jak gdyby, choć,
chociażby, nim, jak tylko, dopóki, aż, niż, aniżeliś
 rozpoczynanymi zaimkami względnymi, (np. który) i spójnikami, np.: Opinia, którą
premier przytoczył, wywołała burzliwą dyskusję. Przytoczna przez premiera opinia
wywołała burzliwą dyskusję.
3. Zamiana zdań złożonych na pojedyncze, np.: Nowak zgodził się, aby jego syn podróżował
żaglowcem./ Nowak wyraził zgodę na podróż syna żaglowcem.
4. Okresy warunkowe:
 rzeczywiste, np.: Je li się dobrze rozejrzeć, to wszędzie znajdziemy te same rzeczy.
 możliwe, np.: Gdyby cie wcze niej wyleciały, natychmiast powiadomcie wujostwo.
 nierzeczywiste, np.: Gdyby dziadek był królem, mój ojciec byłby królewiczem.
5. Zdania wielokrotnie złożone, np.: Gdy usłyszała pisk opon, natychmiast wyjrzała przez
okno i zobaczyła leżącego przed autobusem rowerzystę, nad którym pochylali się przechodnie.
6. Mowa niezależna i mowa zależna:
 wykładniki formalne mowy niezależnej i zależnej;
 zamiana mowy niezależnej na mowę zależną, np.: Lekarz prosił pacjentaŚ -Proszę zostać
w łóżku przez kilka dni i regularnie zażywać lekarstwa. Lekarz prosił pacjenta, żeby został
w łóżku przez kilka dni i regularnie zażywał lekarstwa.
7. Synonimia syntaktyczna, np. Parlament nie zgodził się na zmiany w ustawie o o wiacie. /
Parlament nie wyraził zgody na zmiany w ustawie o o wiacie. / Parlament sprzeciwił się
zmianom w ustawie o o wiacie. / Parlament zaoponował przeciw zmianom w ustawie
o o wiacie.

IV. STYLISTYKA
1. Rodzaje stylu:
 styl formalny;
 styl nieformalny;
 styl potoczny;
 styl urzędowy;
 styl naukowy;
 styl publicystyczny;
 styl artystyczny.
2.
rodki stylistyczne:
 elipsy, np.: Oto mój domś
 antonimy, np.: bogactwo - ubóstwo, Bóg - szatan;
 homonimy, np.: lud - lódś
 synonimy, np.: językoznawstwo - lingwistyka;
 archaizmy, np.: niewiasta, gródś
- 100 -
 dialektyzmy, np.: baca, pyry;
 skrótowce, np.: PAN, UJ;
 deminutiva (zdrobnienia), np.: słówko, ptaszek;
 augmentativa (zgrubienia), np.: chłopisko, straszydłoś
 hipocoristica (spieszczenia), np.: siostrzyczka, pieseczek, malusieńkiś
 composita, np.: szybkobiegacz, jasnoniebieski, samolub;
 epitety, np.: lodowaty podmuch, odrażający postępekś
 porównania, np.: serce jak dzwon, przepadł jak kamień w wodęś
 przenośnie, np.: kwa na mina, wycie wichruś
 onomatopeje, np.: chlupot, zgrzyt, szele cić, ćwir-ćwirś
 pytania retoryczne, np.: Kto w to uwierzy?
3. Umiejętność kompozycji tekstu.
4. Umiejętność tworzenia spójnego tekstu.
5. Wykorzystanie zasad retoryki w kompozycji tekstu.
6. Wartość stylistyczna konstrukcji składniowych.

C. ROZUMIźNIź TźKSTÓW PISANYCH

Ogólny opis umiejętności
Zdający na poziomie C1 rozumieją globalnie i szczegółowo długie i skomplikowane pod
względem struktury teksty oryginalne pisane w różnych stylach i formach z zakresu
określonego w katalogu intencjonalno-pojęciowym i tematycznym (zob. Katalogi A i 6).
Zdający rozumieją treść i intencje (wyrażane również w sposób pośredni, aluzyjny, ironiczny
i żartobliwy) wszystkich rodzajów tekstów pisanych, w tym tekstów popularno-naukowych,
niezwiązanych z ich zainteresowaniami. Potrafią umieć określić stanowisko autora oraz
rozumieją opinie i oceny wyrażane wprost i implikowane. Rozumieją również znaczenie
i funkcje wyrażeń nacechowanych, idiomatycznych, potocznych zawartych w tekstach.
Zdający potrafią biegle stosować strategie ułatwiające rozumienie tekstów, takie jak
rozumienie kontekstowe, czytanie pobieżne, szybkie wyszukiwanie informacji oraz
dostosowywać tempo czytania do postawionych przed nimi zadań.

Rodzaje tekstów:
 pojedyncze napisy intencjonalne i tematyczne (np. informacje, nakazy i zakazy,
ostrzeżenia, szyldy, ogłoszenia, reklamy itp.);
 oryginalne teksty lub fragmenty tekstów na tematy związane z prywatną, publiczną,
zawodową oraz edukacyjną sferą życia.

Rejestr tekstów:
 użytkowy (1) instytucjonalny: ogłoszenia (ogłoszenia drobne, reklamyś
obwieszczenia); informacje (np. opisy właściwości produktów
spożywczych, farmaceutycznych, kosmetycznych itp.; instrukcje obsługi);

(2) prywatny:







- 101 -
formularze
artykuły, wywiady prasoweś
(np.
z
recenzje;
danymi
polemiki;
osobowymi);
przemówienia okoliczno cioweś
notatki,
wykłady popularno-naukowe.
wiadomo ci,
listy, e-maile, kartki pocztowe, pamiętniki,
komentarze
wspomnienia itp.
prasowe;
 literacki

fragmenty opowiadań, nowel, powie ciś
(1) epicki:
reportaże, felietony, eseje.
(2) mieszany

Role komunikacyjne:
 nieznajomy, znajomy;
 kolega, przyjaciel;
 członek rodziny;
 gość;
 podróżny;
 uczący, uczący się (uczeń);
 kupujący, sprzedający;
 klient, konsument;
 pracownik, pracodawca;
 przełożony, podwładny;
 lekarz, pacjent;
 wynajmujący, właściciel;
 urzędnik, petent;
 widz, czytelnik, słuchacz;
 uczestnik, świadek zdarzenia;
 kierowca, właściciel pojazdu;
 poszkodowany;
 ofiara przestępstwa.

D. PISANIE
Ogólny opis umiejętności
Zdający na poziomie C1 potrafią poprawnie planować, komponować i redagować
wypowiedzi przewidziane dla tego poziomu (zob. Formy wypowiedzi zamieszczone poniżej),
stosując technikę pisania sterowanego i samodzielnego. Umieją wypowiadać się na tematy
zamieszczone w katalogu tematycznym (zob. Katalog B) i wyrażają funkcje komunikacyjne
objęte katalogiem intencjonalno-pojęciowym (zob. Katalog A).
Wykazują się również znajomością słownictwa stosownego dla danej formy wypowiedzi i jej
tematu, posługują się formami stylu oficjalnego i nieoficjalnego oraz znają struktury
gramatyczne wymienione w Li cie zagadnień gramatycznych dla poziomu C1.
Zdający znają i stosują odpowiednie konwencje socjokulturowe, a także wykonują działania
mediacyjne (np. tłumaczenie wewnątrzjęzykowe) oraz interakcyjne (np. pisanie listów
urzędowych).
Zdający wykazują się również znajomością wszystkich zasad ortografii i interpunkcji z
poziomów niższych. Umiejętność stosowania tych reguł może jednak być jeszcze niepełna.
Pismo zdających powinno być czytelne i odpowiadać polskim normom.
Formy wypowiedzi:
 list prywatny formalny
- 102 -
 list prywatny nieformalny
 opis miejsca

 opis krajobrazu
 opis sytuacji
 charakterystyka*
 opowiadanie

 sprawozdanie
 list motywacyjny
 reklama
 rozprawka (tekst argumentacyjny)
 przemówienie
 recenzja
 opis przedmiotu
 esej
 opis osoby
 podanie**
 list urzędowy***
 życiorys/(auto)biografia

* Chodzi zarówno o charakterystykę osoby, jak i środowiska (np. młodzieży) lub elementów
rzeczywistości.
**Mowa o treści podania – bez nagłówków, daty i podpisu. źlementy te wchodzą w skład
materiału wyjściowego.
***Chodzi o listy oficjalne do osoby i/lub instytucji.

Role komunikacyjne:
 nieznajomy, znajomy;
 kolega, przyjaciel;
 członek rodziny;
 gość;
 podróżny;
 uczący, uczący się (uczeń);
 pracodawca, pracownik;
 przełożony, podwładny;
 urzędnik, petent;
 kupujący, sprzedający;
 lekarz, pacjent;
 klient, konsument;
 widz, czytelnik, słuchacz;
 wynajmujący (np. samochód, lokal, mieszkanie);
 uprawiający sport, kibic sportowy;
 kierowca, właściciel pojazdu;
 świadek zdarzenia.

ź. MÓWIźNIź

Ogólny opis umiejętności
Zdający na poziomie C1 posługują się językiem polskim w sposób płynny i spontaniczny,
pozwalający na swobodną komunikację z rodzimymi użytkownikami języka we wszystkich
sytuacjach komunikacyjnych, w szerokim zakresie tematów ogólnych i zawodowych. Potrafią
- 103 -