Rządowy projekt ustawy o administracji podatkowej

Finansów, realizująca zadania w zakresie oświadczeń o stanie majątkowym (art. 27
ust. 3 i 5 projektu). Przy czym przewiduje się, iż Minister Finansów będzie miał prawo
wglądu do złożonych dyrektorowi izby skarbowej i dyrektorowi Biura Krajowej
Informacji Podatkowej oświadczeń majątkowych.
Jednocześnie w art. 27 ust. 6 projektu wskazano, że w zakresie nieuregulowanym
w ustawie do oświadczeń majątkowych stosuje się odpowiednio przepisy
o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje
publiczne.
Przepis art. 28 projektu wskazuje, iż w przypadku pracowników izby skarbowej oraz
Biura Krajowej Informacji Podatkowej przepis art. 79 ustawy o służbie cywilnej stosuje
się również do osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe. Zatem zakaz
zatrudniania w jednostce organizacyjnej administracji podatkowej będzie dotyczył nie
tylko małżonków oraz osób pozostających ze sobą w stosunku pokrewieństwa do
drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku
przysposobienia, opieki lub kurateli, ale również osób prowadzących wspólne
gospodarstwo domowe, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek podległości
służbowej. Rozwiązanie powyższe pozwoli na wyeliminowanie sytuacji podejrzenia
pracownika jednostki organizacyjnej administracji podatkowej o brak bezstronności
i obiektywizmu w związku z wykonywaniem zadań służbowych. Wprowadzany przepis
przyczyni się również do zwiększenia przejrzystości kadrowej oraz powinien
przeciwdziałać zjawisku nepotyzmu. Ograniczy to nadużywanie zajmowanego
stanowiska przez faworyzowanie i protegowanie niektórych członków rodziny i osób
prowadzących z osobą zatrudnioną w jednostkach organizacyjnych administracji
podatkowej wspólne gospodarstwo domowe.
W związku z powyższym pracownicy będą mieli obowiązek złożenia pisemnej
informacji kierownikowi jednostki o zaistnieniu przesłanek określonych w art. 28 ust. 1
projektu ustawy. Przedmiotowy przepis ma na celu uregulowanie procedury
uzyskiwania informacji koniecznych do sprawdzenia faktycznego przestrzegania
warunków zakazu, o którym mowa w art. 28 ust. 1 projektu ustawy. Celem tych
informacji jest ustalenie istnienia stosunku podległości służbowej pomiędzy
pracownikami zatrudnionymi w tej samej jednostce organizacyjnej administracji
podatkowej. Przepis art. 28 ust. 3–5 projektu reguluje, jakie dane powinna zawierać
31
informacja, termin jej złożenia oraz komu należy ją złożyć. Przepis określa, iż ww.
informację dyrektor izby skarbowej, dyrektor Biura Krajowej Informacji Podatkowej
i ich zastępcy oraz naczelnik urzędu skarbowego składają Szefowi Administracji
Podatkowej, natomiast zastępca naczelnika urzędu skarbowego – dyrektorowi izby
skarbowej. Przedmiotowa zmiana ma na celu zwiększenie przejrzystości życia
publicznego w Polsce oraz pozwoli na uniknięcie ewentualnego konfliktu interesów.
Art. 28 ust. 7 przewiduje, iż Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, określi wzór
informacji wraz objaśnieniami.
Rozdział 5
Nabór na niektóre stanowiska urzędnicze w administracji podatkowej
W rozdziale 5 zawarto regulacje odnoszące się do naboru na stanowiska dyrektora izby
skarbowej i jego zastępców, dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej i jego
zastępców oraz naczelnika urzędu skarbowego. Potrzeba wprowadzenia regulacji w ww.
zakresie wynika z faktu, iż efektywne i sprawne działanie administracji podatkowej jest
ściśle uzależnione od poziomu wiedzy, umiejętności i kompetencji pracowników w niej
zatrudnionych, przede wszystkim tych, którzy zajmują wysokie stanowiska w tej
administracji.
Ponadto wysokie kwalifikacje, odpowiednie wykształcenie
i doświadczenie zawodowe osób zatrudnionych na stanowiskach zarządczych
dodatkowo sprzyjają postrzeganiu administracji podatkowej jako profesjonalnej
i kompetentnej. Stąd też tak ważne jest dokonanie odpowiedniego doboru osób, które
będą zajmować w administracji podatkowej stanowiska dyrektora izby skarbowej,
dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej, naczelnika urzędu skarbowego oraz
ich zastępców. Przy tym z uwagi na fakt, że administracja podatkowa cechuje się pewną
specyfiką, zarówno Minister Finansów, jak i Szef Administracji Podatkowej, w ramach
przydzielonych im uprawnień, powinni mieć możliwość powoływania i przenoszenia na
te stanowiska najlepszych kandydatów, którzy zagwarantują obiektywne wypełnianie
ustawowych obowiązków. Specyfika administracji podatkowej wynika przede
wszystkim z szerokiego wachlarza zadań, które są przez tę administrację realizowane.
Z jednej bowiem strony w administracji podatkowej podejmowanych jest szereg działań
mających na celu zorientowanie na podatnika jako klienta, na rzecz którego wykonuje
się pewne usługi, z drugiej zaś strony administracja ta jest zobligowana do pełnienia
funkcji stricte fiskalnej związanej z poborem podatków, często przymusowym,
32
realizowanym w drodze egzekucji administracyjnej, kontrolą podatników i wymiarem
zobowiązań podatkowych. Zatem przedstawione aspekty przemawiają za tym, aby
regulacje dotyczące powoływania na stanowiska dyrektora izby skarbowej i dyrektora
Biura Krajowej Informacji Podatkowej i ich zastępców oraz naczelnika urzędu
skarbowego były kierunkowo zgodne z zasadami określonymi w ustawie o służbie
cywilnej, jednak z uwzględnieniem pewnych odrębności, które pozwolą zarówno
Ministrowi Finansów, jak i Szefowi Administracji Podatkowej na sprawne zarządzanie
administracją podatkową. W ślad za powołaniem będzie następować czynność ze
stosunku pracy prowadząca do zatrudnienia na danym stanowisku: albo przeniesienie
członka korpusu służby cywilnej, albo nawiązanie stosunku pracy (umowa o pracę albo
mianowanie na podstawie art. 35 ust. 7 ustawy o służbie cywilnej) z osobą, która nie
jest członkiem korpusu służby cywilnej. Zasadą będzie, że na stanowisku zatrudnia się
osobę powołaną na to stanowisko, a zatrudnienie ma charakter wtórny w stosunku do
powołania.
W związku z tym, projekt zakłada przyznanie stanowiskom dyrektora izby skarbowej
i dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej, jak i ich zastępcom oraz
naczelnikowi urzędu skarbowego statusu wyższych stanowisk w służbie cywilnej.
Mając powyższe na uwadze, w art. 29 ust. 1 projektu ustawy enumeratywnie
wymieniono wymagania, które musi spełniać osoba zajmująca stanowisko dyrektora
izby skarbowej i dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej oraz ich zastępców.
A zatem, ww. stanowiska będzie mogła piastować osoba, która ma obywatelstwo
polskie, korzysta z pełni praw publicznych, nie była skazana prawomocnym wyrokiem
sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz nie była karana
zakazem zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej
lub pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. Dodatkowo
osoba taka musi posiadać kwalifikacje drugiego stopnia w zakresie prawa,
administracji, ekonomii, zarządzania lub w innym zakresie uzupełnione studiami
podyplomowymi w zakresie prawa, ekonomii lub zarządzania. Ponadto istotnym jest,
aby osoba zajmująca stanowisko dyrektora izby skarbowej, dyrektora Biura Krajowej
Informacji Podatkowej oraz ich zastępcy miała odpowiednie doświadczenie zawodowe,
a więc co najmniej sześcioletni staż pracy w urzędzie obsługującym Ministra Finansów
albo w urzędach mu podległych lub przez niego nadzorowanych, w tym co najmniej
trzyletni staż pracy na stanowisku kierowniczym. Kolejne wymogi, które kandydaci na
33
omawiane stanowiska będą musieli spełnić, to posiadanie nieposzlakowanej opinii
i wiedzy zawodowej odpowiadającej zakresowi zadań wykonywanych na danym
stanowisku, posiadanie kompetencji kierowniczych. Kandydaci na wymienione
stanowiska będą dodatkowo musieli, na wzór art. 53 pkt 6 ustawy o służbie cywilnej,
spełniać wymagania określone w opisie stanowiska pracy.
Co do zasady, wymienione wyżej wymagania są zatem powtórzeniem dotychczas
obowiązujących w tym zakresie przepisów ustawy o urzędach i izbach skarbowych,
uzupełnionym o wymogi określone w ustawie o służbie cywilnej. Ponadto projekt
ustawy umożliwia uczestnictwo w naborze nie tylko, jak to ma miejsce w obecnym
stanie prawnym, osobom posiadającym wykształcenie wyższe prawnicze lub
ekonomiczne, ale również posiadającym wykształcenie w zakresie prawa, administracji,
ekonomii, zarządzania lub inne uzupełnione studiami podyplomowymi w zakresie
prawa, ekonomii lub zarządzania. Powyższe uzasadnione jest faktem, iż kandydaci
legitymujący się tego rodzaju wykształceniem posiadają odpowiednią wiedzę fachową,
która może być w pełni wykorzystywana na stanowisku dyrektora izby skarbowej,
dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej i ich zastępców oraz naczelnika
urzędu skarbowego. Nowym rozwiązaniem jest także umożliwienie uczestnictwa
w naborze osobom, które obecnie nie są zatrudnione w Ministerstwie Finansów albo
w urzędach podległych lub nadzorowanych przez Ministra Finansów. Jednakże
warunkiem jest posiadanie odpowiedniego stażu pracy w tych jednostkach. Powyższe
kryterium oznacza więc, iż do naboru na stanowiska w administracji podatkowej będzie
mógł przystąpić zarówno obecnie zatrudniony, jak i były pracownik administracji
podatkowej, jednak pod warunkiem posiadania odpowiedniego stażu pracy
w Ministerstwie Finansów albo w urzędach podległych lub nadzorowanych przez
Ministra Finansów. Wprowadzenie ww. kryterium wynika z faktu, iż administracja
podatkowa cechuje się pewną specyfiką, stąd też Minister Finansów oraz Szef
Administracji Podatkowej, którym będą podlegać jednostki organizacyjne administracji
podatkowej, powinni mieć możliwość powoływania i przenoszenia na wskazane
powyżej stanowiska osób, które dają najlepsze gwarancje wykonywania zadań
określonych dla danego rodzaju stanowiska, jak i danego urzędu.
Jednocześnie przepis art. 29 ust. 2 i 3 projektu wskazuje, iż w odróżnieniu od naboru na
stanowisko dyrektora izby skarbowej, dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej
i ich zastępców, kandydat na stanowisko naczelnika urzędu skarbowego lub zastępcy
34
naczelnika urzędu skarbowego, oprócz spełnienia wskazanych wyżej wymogów, będzie
musiał legitymować się innym, a mianowicie niższym stażem pracy, bo odpowiednio
czteroletnim lub trzyletnim, w urzędzie obsługującym Ministra Finansów albo
w urzędach mu podległych lub przez niego nadzorowanych, w tym co najmniej
odpowiednio dwuletnim lub rocznym stażem pracy na stanowisku kierowniczym.
Dobór kandydatów, zgodnie z projektowanym art. 30 ust. 1 projektu, na stanowiska
dyrektora izby skarbowej, dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej i ich
zastępców oraz naczelnika urzędu skarbowego będzie następował w drodze otwartego
i konkurencyjnego naboru. Oznacza to, iż w wyniku organizowanego w administracji
podatkowej naboru na ww. stanowiska wyłonione zostaną osoby, które dają najlepsze
gwarancje wykonywania zadań w sposób umożliwiający realizację celów
wyznaczonych zarówno dla tego stanowiska, jak i dla danej jednostki organizacyjnej
administracji podatkowej. Istotą wprowadzenia instytucji naboru jest umożliwienie
Ministrowi Finansów oraz Szefowi Administracji Podatkowej dokonywania
efektywnego obsadzania stanowisk dyrektora izby skarbowej, dyrektora Biura Krajowej
Informacji Podatkowej i ich zastępców oraz naczelnika urzędu skarbowego.
Należy podkreślić, że regułą będzie niezwłoczne przeprowadzanie naboru po
zaistnieniu okoliczności uzasadniających obsadzenie stanowiska. Stąd też, w celu
zagwarantowania obsadzenia tych stanowisk przez najlepszych kandydatów,
profesjonalnie przygotowanych do wypełniania zadań, art. 30 ust. 2 przewiduje,
iż nabór będzie składał się z testu wiedzy, oceny kompetencji kierowniczych, a także
rozmowy kwalifikacyjnej.
W myśl art. 30 ust. 3 projektu nabór będzie przeprowadzać zespół powołany przez
Szefa Administracji Podatkowej, liczący co najmniej 5 członków korpusu służby
cywilnej, których wiedza i doświadczenie dają rękojmię wyłonienia najlepszych
kandydatów. Przepis ten oznacza, iż Szef Administracji Podatkowej, w zależności od
potrzeb i rodzaju wakatów na stanowiskach w administracji podatkowej, będzie mógł
powoływać jednocześnie nawet kilka zespołów, usytuowanych w różnych jednostkach
organizacyjnych administracji podatkowej.
Przepis art. 30 ust. 4 projektu zawiera delegację ustawową dla Ministra Finansów do
wydania zarządzenia w sprawach dotyczących organizacji naboru na wyższe stanowiska
35