Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz ustawy o wspieraniu przedsiębiorców dotkniętych skutkami powodzi z 2010 r.

UZASADNIENIE

W dniu 18 listopada 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 września 2011 r.
o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U.
Nr 234, poz. 1385, z późn. zm.) – zwana dalej „ustawą”. W rozdziale 3 „Pożyczki dla
przedsiębiorców” tej ustawy wprowadzona została możliwość udzielania
przedsiębiorcom poszkodowanym w wyniku wystąpienia powodzi pożyczek na
usuwanie szkód majątkowych w prowadzonym przez nich przedsiębiorstwie.
Dotychczas pomoc przedsiębiorcom poszkodowanym w wyniku powodzi była
uruchamiana na podstawie wspomnianej ustawy dwukrotnie. Pierwszy raz po
powodziach w 2012 r., kiedy na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
4 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne
rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z lipca 2012 r. (Dz. U.
poz. 1438), z pomocy w postaci pożyczek mogli skorzystać przedsiębiorcy w 7 gminach
województwa dolnośląskiego. Drugi raz pomoc została skierowana do przedsiębiorców
w sumie z 18 gmin położonych w województwach dolnośląskim (9), lubuskim (2) oraz
śląskim (7), na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 2013 r.
w sprawie wykazu gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi w czerwcu
lub w lipcu 2013 r., w których stosowane są szczególne rozwiązania związane
z usuwaniem skutków tych powodzi (Dz. U. poz. 1405). Po raz trzeci pomoc zostanie
udzielona przedsiębiorcom poszkodowanym w majowych powodziach w 2014 r.
w województwie małopolskim (gmina Ciężkowice) oraz województwie opolskim
(gmina Głuchołazy), na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 listopada
2014 r. w sprawie wykazu gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi
w maju 2014 r., w których stosowane są szczególne rozwiązania związane z usuwaniem
skutków tych powodzi (Dz. U. poz. 1535).
Dane liczbowe dotyczące udzielonej dotychczas oraz planowanej pomocy
przedstawia poniższa tabela:

rozporządzenie RM
rozporządzenie RM
rozporządzenie RM
z 2012 r.
z 2013 r.
z 2014 r. **
– prognoza
1. kwota dotacji przekazanej 1.774.061,00 zł
3.181.039,00 zł
802.950 zł
funduszom pożyczkowym*
(dotacja przekazana
(dotacja przekazana
w dniu 29.03.2013 r.)
28.03.2014 r.
i 2.04.2014 r.)
2. kwota, na jaką udzielono pożyczki
1.689.581,07 zł
3 029 561,00 zł
-

3. liczba udzielonych pożyczek
61
113
20
– przedsiębiorcy ubezpieczeni
36
68
11
– przedsiębiorcy nieubezpieczeni
25
45
9
4. liczba rozliczonych pożyczek
61
–
–
5. liczba decyzji o zwrocie części lub
całości pożyczki
0
–
–


* Różnica między pkt 1 i pkt 2 tabeli to są koszty operacyjne funduszu (ustawowe max. 5%)
** Do Ministra Finansów wysłano wniosek o uruchomienie środków przewidzianych z rezerwy celowej,
o której mowa w art. 3 ust. 1 ustawy

Tego rodzaju instrument pomocy przedsiębiorcom był wcześniej udostępniony na
podstawie ustawy z dnia 12 sierpnia 2010 r. o wspieraniu przedsiębiorców dotkniętych
skutkami powodzi z 2010 r. (Dz. U. Nr 148, poz. 992). Na podstawie wspomnianej
ustawy z 2010 r. udzielonych zostało w sumie 1849 pożyczek na łączną kwotę
74 504 210,71 zł. Pomoc udzielona na podstawie ustawy z dnia 12 sierpnia 2010 r.
powinna być rozliczona w połowie 2014 r. Obecnie trwają postępowania dotyczące
rozliczenia przedsiębiorców, którzy wykorzystali pożyczkę lub jej część w sposób
niezgodny z ustawą z dnia 12 sierpnia 2010 r. lub nie złożyli rozliczenia.
Doświadczenia związane z obsługą tego instrumentu na podstawie ustawy z dnia
12 sierpnia 2010 r. pozwoliły na zidentyfikowanie problemów mających wpływ na jego
realizację. Problemy te związane są przede wszystkim z:
- podstawą określenia wysokości udzielanej pożyczki,
- sposobem postępowania w przypadku niewykorzystania w całości przez
przedsiębiorcę udzielonej mu pożyczki,
- określeniem prawidłowości wykorzystania udzielonej przedsiębiorcy pożyczki,
- dookreśleniem statusu funduszu pożyczkowego oraz wydawanego przez niego
rozstrzygnięcia dotyczącego wykorzystania udzielonej pożyczki,
- dokonywaniem spłaty lub zwrotu pożyczki.
Na gruncie dotychczasowych doświadczeń, oprócz zmian we wspomnianym wyżej
zakresie, zasadne wydaje się również wprowadzenie przepisów, które:
- umożliwią zwolnienie przedsiębiorcy z kosztów finansowych wynikających
z naliczania odsetek ustawowych w okresie od wniesienia odwołania do dnia
uprawomocnienia się rozstrzygnięcia wydanego w postępowaniu odwoławczym,
- wskażą sposób postępowania przez fundusze pożyczkowe z przedsiębiorcami, którzy
nie regulują należności wynikających z decyzji w sprawie umorzenia pożyczki,
- jednoznacznie wskażą, że nierozliczenie pożyczki w całości lub w części będzie
skutkować koniecznością zwrotu nierozliczonej kwoty.
2

Wymienione wyżej spostrzeżenia stały się przyczyną opracowania projektu ustawy
o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków
powodzi oraz ustawy o wspieraniu przedsiębiorców dotkniętych skutkami powodzi
z 2010 r. – zwanego dalej „projektem ustawy”.
PROJEKT
USTAWY
ZAWIERA
PROPOZYCJE
WPROWADZENIA
NASTĘPUJĄCYCH ZMIAN:
1. W celu jednoznacznego uregulowania kwestii dotyczącej ustalenia kwoty pożyczki,
jaką fundusz pożyczkowy udzieli przedsiębiorcy, w art. 43 ustawy proponuje się
zmianę brzmienia ust. 6 oraz ust. 2a w art. 44 ustawy.
Zgodnie z projektowaną regulacją podstawą określenia kwoty pożyczki będzie
oszacowanie szkód poniesionych przez przedsiębiorcę dokonane przez: (a) komisję
powołaną przez fundusz pożyczkowy, (b) rzeczoznawcę lub biegłego uprawnionego
do dokonywania wyceny środków trwałych lub aktywów obrotowych,
(c) rzeczoznawcę majątkowego lub (d) ubezpieczyciela. W przypadkach gdy
przedsiębiorca zdecyduje się na skorzystanie z usług wymienionych rzeczoznawców
lub biegłego albo kiedy zdecyduje, aby podstawą określenia kwoty pożyczki było
oszacowanie dokonane przez ubezpieczyciela – będzie on obowiązany dołączyć do
wniosku o udzielenie pożyczki także dokumentację, na podstawie której to
oszacowanie zostało dokonane. Dokumentacja ta pozwoli funduszom pożyczkowym
na określenie kwoty pożyczki w sposób odpowiadający wymogom ustawy.
Podkreślić należy, że nie wszystkie wydatki przedsiębiorców związane z likwidacją
poniesionych w wyniku powodzi szkód, wskazane w tej dokumentacji, będą
wydatkami, na które może zostać przeznaczona pożyczka. Dokumentacja ta
dotyczyć będzie wszystkich poniesionych przez przedsiębiorcę szkód, natomiast
naprawa nie każdej z nich będzie mogła zostać sfinansowana ze środków
uzyskanych w ramach udzielonej przez fundusz pożyczkowy pożyczki.
Przedsiębiorca powinien także pamiętać, że kwota określona w oszacowaniu
dokonanym zarówno przez fundusz pożyczkowy, jak i w dokumentacji
sporządzanej przez pozostałe wymienione w ustawie podmioty, nie jest określeniem
kwoty pożyczki, jaka zostanie mu faktycznie udzielona (art. 1 pkt 1 i 2 projektu
ustawy).
2. W związku z jednoznacznym określeniem, że decyzje funduszy pożyczkowych są
decyzjami administracyjnymi i ich dochodzenie odbywać się powinno w trybie
3

ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, rezygnuje się
z zabezpieczenia w postaci weksla in blanco poprzez uchylenie ust. 5 w art. 45
ustawy. Projekt wprowadza także przepis przejściowy, zgodnie z którym fundusze
pożyczkowe będą obowiązane do zwrotu weksli in blanco przyjętych jako
zabezpieczenie pożyczek udzielonych na podstawie ustawy. Projektowane regulacje
wprowadzone zostały w art. 1 pkt 3 oraz art. 5 projektu ustawy.
3. W związku z pojawiającymi się wątpliwościami, czy dołączany do wniosku opis
poniesionych szkód jest bezwzględnie wiążący podczas wykorzystania udzielonej
pożyczki, w art. 1 pkt 4 projektu ustawy zawarto propozycję dodania ustępu 2a
w art. 46. Proponowany przepis ma na celu wprowadzenie możliwości dokonywania
zmian w przeznaczeniu pożyczki. Nadal będzie ona mogła być wykorzystana
jedynie na usuwanie szkód powstałych w majątku przedsiębiorstwa w wyniku
wystąpienia powodzi i wykazanych w dokumentacji dotyczącej udzielenia pożyczki.
Możliwe jednak stanie się dokonywanie przesunięć środków finansowych pomiędzy
różnymi składnikami tego majątku – dokonywanie zmian pomiędzy kategoriami
wydatków, w przypadku gdy w trakcie usuwania poniesionych przez przedsiębiorcę
szkód, okaże się, że część z nich została usunięta taniej niż zostało to określone
w oszacowaniu, a na usuwanie niektórych z tych szkód należy przeznaczyć więcej
środków finansowych. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że ww. problem
występuje dość często i związany jest z różnymi czynnikami, np. przedsiębiorca
usuwa szkodę częściowo we własnym zakresie (np. kupuje części do maszyny,
a naprawę wykonuje sam) przez co zmniejsza wydatki w kategorii przeznaczonej na
naprawę maszyn, a zaoszczędzone środki przeznacza np. na odbudowanie
magazynu. W tej sytuacji pojawia się rozbieżność pomiędzy ustalonym kosztorysem
poniesionych szkód a rzeczywistymi wydatkami. Innym przykładem może być
zakup aktywów obrotowych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność
o charakterze sezonowym. Na przykład: przedsiębiorca w okresie, w którym
wystąpiła powódź, handlował truskawkami. W chwili wypłaty pożyczki, sezon na te
owoce się skończył i dokonano zakupu innych aktywów obrotowych, np. środków
ochrony roślin lub farb w celu utrzymania działalności handlowej.
Obecnie przedsiębiorca nie może dokonywać zmian pomiędzy kategoriami
wydatków. Zaproponowana zmiana ma umożliwić przedsiębiorcy wnioskowanie do
funduszu pożyczkowego o wyrażenie zgody na dokonanie zmian w strukturze
4

wydatków wynikającej z oceny przez fundusz pożyczkowy wniosku przedsiębiorcy
o udzielenie pożyczki. Pozwoli to przedsiębiorcy na uniknięcie konsekwencji
w postaci odmowy umorzenia pożyczki lub jej części. Podkreślenia wymaga, że
zmiany te będą mogły być dokonywane jedynie pomiędzy określonymi we
wspomnianym oszacowaniu kategoriami szkód.
W celu uniknięcia wątpliwości dotyczących postępowania z udzielonymi już
pożyczkami w art. 3 i art. 4 projektu ustawy wprowadzone zostały przepisy
przejściowe. Regulację wprowadzaną w art. 1 pkt 4 projektu ustawy będzie się
stosować do przedsiębiorców, którzy otrzymali pożyczkę przed dniem jej wejścia
w życie, co do których nie została jeszcze wydana decyzja, o której mowa w art. 47
ust. 2. W przypadku przedsiębiorców, którzy złożyli już do funduszu pożyczkowego
rozliczenie otrzymanej pożyczki – fundusz pożyczkowy będzie miał obowiązek
zawiadomienia ich o możliwości złożenia nowego rozliczenia, uwzględniającego
proponowane zmiany. Zgodnie z art. 4 ust. 4 i 5 projektu ustawy rozwiązanie to
będzie miało wpływ na termin, w jakim fundusz pożyczkowy będzie obowiązany do
wydania decyzji, o której mowa w art. 47 ust. 2 ustawy. W przypadku złożenia
przez przedsiębiorcę nowego rozliczenia, termin ten będzie biegł od nowa,
natomiast jeżeli nowe rozliczenie nie zostanie złożone – na wydanie decyzji,
o której mowa w art. 47 ust. 2 ustawy, fundusz pożyczkowy będzie mieć tyle dni, ile
mu pozostało na wydanie decyzji w dniu wysyłania powiadomienia.
4. Art. 1 pkt 5 lit. a projektu ustawy zawiera propozycję zmiany art. 47 ust. 2 w sposób
jednoznacznie doprecyzowujący rolę funduszu pożyczkowego. Proponuje się
również wskazanie przepisów, które będzie się stosować do decyzji dotyczącej
pożyczki udzielonej przedsiębiorcy. Proponowana zmiana jednoznacznie wskazuje,
że decyzja w sprawie umorzenia pożyczki jest rozstrzygnięciem poddanym zasadom
postępowania administracyjnego, a fundusz pożyczkowy pełni rolę organu pierwszej
instancji. Oznacza to m.in. obowiązek zawarcia w takiej decyzji rozstrzygnięcia oraz
jego uzasadnienia faktycznego. W praktyce będzie to oznaczało konieczność
zawarcia w decyzji elementów, o których mowa w art. 107 ustawy z dnia
14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r.
poz. 267, z późn. zm.), w tym m.in. (a) określenia kwot: umarzanej, nieumarzanej
lub odsetek ustawowych oraz (b) wskazania, w przypadku odmowy umorzenia,
wydatków, których fundusz pożyczkowy nie kwalifikuje jako prawidłowe
5