Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich

Zgodnie z danymi przekazanymi przez Polską Izbę Ubezpieczeń oraz wynikającymi ze
sprawozdań przesłanych przez zakłady ubezpieczeń:
1) kwoty wypłaconych odszkodowań w latach 2008–2013 przez zakłady ubezpieczeń,
które zawarły z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi umowy w sprawie dopłat do
składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich kształtują się
następująco:














Wysokość wypłaconych odszkodowań w latach (w zł)
Ryzyka

2008
2009
2010
2011
2012
2013
susza
157 832 109
1 357 150
604 312
2 313 371
116 227
39 174
powódź
304 347
1 567 676
4 362 625
1 894 610
1 081 410
1 697 745
ujemne skutki
898 860
2 268 298
31 487 705
160 644 322
587 776 226
13 033 520
przezimowania
przymrozki
2 910 069
32 922 210
8 049 651
137 249 546
7 386 628
3 322 207
wiosenne
grad,
huragan,






deszcz nawalny,
piorun,
31 445 204
82 688 525
53 144 004
59 736 981
122 345 441
133 342 663
obsunięcie
się
ziemi, lawina


Razem
193 390 589
120 803 859
97 648 297
361 838 830
718 705 932
151 435 309

2) struktura ubezpieczeń upraw rolnych według ryzyk w latach 2008–2013 przedstawia
się następująco:

Umowy, których zakres ubezpieczenia obejmuje dane ryzyko
Ryzyka







2008
2009
2010
2011
2012
2013






Liczba ryzyk
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba

ryzyk
ryzyk
ryzyk
ryzyk
ryzyk











susza
14 714
9 001
1 494
648
274
117







powódź
13 729
1 863
2 064
610
348
427
ujemne skutki






przezimowania
71 738
44 646
50 770
54 204
63 030
65 620

przymrozki






wiosenne
72 182
67 834
73 631
69 896
77 672
75 063








huragan
13 679
1 369
4 623
4 970
6 468
11 328







deszcz nawalny
13 679
1 352
4 623
4 970
6 468
11 328
9








grad
88 437
174 465
188 008
171 835
169 950
181 256







piorun
13 613
1 340
4 597
4 882
4 851
5 492








obsunięcie się ziemi
13 613
1 340
4 597
4 882
4 851
5 492







lawina
13 613
1 340
4 597
4 871
4 728
5 492







Razem
328 997
304 550
339 004
321 768
338 640
361 615

Z powyższych danych wynika, że średnioroczna efektywność udzielonej dotacji do
składek ubezpieczeń upraw rolnych wynosi 232%, w tym w poszczególnych latach
efektywność ta przedstawia się następująco:

Kwota wypłaconych
Kwota dotacji
Efektywność dotacji
Rok
(tys. zł)
odszkodowań
(tys. zł)
(%)

2008
61 306,50
193 390,59
315,45
2009
80 335,70
120 803,86
150,37
2010
99 043,30
97 648,30
98,59
2011
124 166,70
361 838,83
291,41
2012
162 248,80
718 705,93
442,97
2013
164 245,50
151 435,31
92,20

Zgodnie z art. 9 ust. 4 pkt 3 obowiązującej ustawy oferta zakładu ubezpieczeń
z warunkami ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich powinna zawierać
opinię Komisji Nadzoru Finansowego o sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń.
Komisja Nadzoru Finansowego w ramach swoich uprawnień prowadzi nadzór
wyłącznie nad krajowymi zakładami ubezpieczeń oraz zagranicznymi zakładami
ubezpieczeń spoza Unii Europejskiej prowadzącymi działalność w formie głównych
oddziałów. Tym samym nie jest możliwe wystawianie przez Komisję Nadzoru
Finansowego opinii o sytuacji finansowej zagranicznego zakładu ubezpieczeń mającego
siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej i działającego w Polsce w formie
oddziału lub w formie innej niż oddział (w ramach swobody świadczenia usług),
w sytuacji gdyby taki podmiot złożył ofertę ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt.
Zatem proponuje się w projekcie ustawy zmienić treść art. 9 ust. 4 pkt 3 ustawy
o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich przez dodanie, że we
wskazanym powyżej przypadku opinia powinna być sporządzona przez właściwy
zagraniczny organ nadzoru.
10

Mając na uwadze potrzebę usprawnienia systemu częściowego dofinansowania
z budżetu państwa odszkodowań wypłaconych rolnikom w związku ze szkodami
spowodowanymi przez suszę oraz ułatwienia rozliczeń z tego tytułu, w art. 10b
proponuje się wprowadzenie zmian dotyczących:
1) terminów składania przez zakład ubezpieczeń wniosków o przyznanie dotacji;
proponuje się, aby wnioski te były składane przez zakład ubezpieczeń w terminach:
a) do dnia 30 czerwca danego roku kalendarzowego – za okres od dnia 1 stycznia
do dnia 31 maja danego roku kalendarzowego,
b) do dnia 30 września danego roku kalendarzowego – za okres od dnia 1 czerwca
do dnia 31 sierpnia danego roku kalendarzowego,
c) do dnia 31 stycznia następnego roku – za okres od dnia 1 września do dnia
31 grudnia danego roku kalendarzowego;
2) zwrotu otrzymanej przez zakłady ubezpieczeń dotacji celowej; proponuje się
nadanie nowego brzmienia ust. 3b w art. 10b, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń
zwraca różnicę między kwotą otrzymanej dotacji a kwotą dotacji należnej,
w terminie 14 dni od dnia upływu terminu na złożenie wniosku za następny okres,
w przypadku gdy wysokość dotacji za okres od dnia 1 stycznia danego roku
kalendarzowego do końca okresu objętego wnioskiem jest niższa niż kwota, jaką
zakład już otrzymał.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy zakład ubezpieczeń składa
wniosek do dnia 31 lipca danego roku za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca
tego roku, a następnie za poszczególne miesiące do ostatniego dnia miesiąca
następnego, o dotację za poprzedni miesiąc. Różnicę między dotacją przekazaną
a należną za dany okres rozliczeniowy zakład ubezpieczeń jest zobowiązany zwrócić
w terminie 7 dni od dnia upływu terminu określonego dla złożenia wniosku o dotację.
Natomiast załatwienie sprawy dotyczącej przyznania dotacji następuje w terminie
14 dni roboczych od dnia złożenia wniosku zakładu ubezpieczeń, a dotacja jest
wypłacana zakładowi ubezpieczeń w terminie 10 dni roboczych od dnia doręczenia
decyzji.
Niezbędne jest również dodanie nowego ust. 4a, zobowiązującego zakład ubezpieczeń
do rozliczenia otrzymanej dotacji oraz do złożenia ministrowi właściwemu do spraw
rolnictwa sprawozdania rzeczowo-finansowego z realizacji wypłat odszkodowań
11

producentom rolnym oraz rozliczenia dotacji.
A zatem wprowadzenie
zaproponowanych zmian w art. 10b ułatwi wnioskowanie i rozliczanie dotacji na
dofinansowanie odszkodowań wypłaconych producentom rolnym w związku z suszą za
poszczególne okresy rozliczeniowe.
Mając na uwadze zapewnienie prawidłowego rozliczania dotacji otrzymanej przez
zakłady ubezpieczeń, proponuje się w art. 10b ust. 5 ustawy wprowadzić zmianę
polegającą na upoważnieniu ministra właściwego do spraw rolnictwa do określenia
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych oraz
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych sposobu rozliczania dotacji,
w tym wzoru dokumentu, na którym zakłady ubezpieczeń będą dokonywać jej
rozliczenia oraz trybu składania i wzoru sprawozdania rzeczowo-finansowego.
Określenie wzoru sprawozdania rzeczowo-finansowego zapewni prawidłowe
rozliczenie przyznanej zakładom ubezpieczeń dotacji oraz ujednolici stosowane
dokumenty w tym zakresie. A zatem zaproponowana zmiana usprawni system rozliczeń
w zakresie otrzymanych przez zakłady ubezpieczeń dotacji na pokrycie części
odszkodowań wypłaconych producentom rolnym.
W art. 10c zaproponowano zmiany mające na celu dostosowanie definicji rolnika do
określonej w rozporządzeniu nr 1307/2013, a także skrócenie z 30 do 14 dni od daty
zawarcia
umowy
ubezpieczenia
obowiązkowego upraw rolnych okresu
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń od ryzyka szkód spowodowanych przez
powódź i suszę, mając na uwadze, iż w praktyce z tego tytułu producenci rolni,
ponosząc znaczne koszty ubezpieczenia, pozbawieni są możliwości wypłaty
odszkodowań w przypadku wystąpienia skutków tych zdarzeń w okresie znacznie
krótszym niż 30 dni, np. w wyniku krótkotrwałych ulewnych deszczy powodzie
występują po kilku dniach. O skrócenie terminu, od którego następuje
odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń po zawarciu umowy obowiązkowego
ubezpieczenia upraw rolnych od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez
powódź i suszę, wnioskują związki i organizacje rolnicze. Skrócenie okresu karencji
z 30 do 14 dni ubezpieczenia od szkód spowodowanych przez powódź i suszę może
spowodować wzrost wysokości stawek taryfowych dla tych ryzyk od 5% do 10 % sumy
ubezpieczenia, a tym samym wzrostu cen umów ubezpieczenia upraw rolnych
obejmujących zakresem ochrony wystąpienia ryzyka powodzi i suszy.
12

W projekcie ustawy zaproponowano również zmiany mające na celu dostosowanie
kształtu ustawy do sytuacji, w której kilka zakładów ubezpieczeń zamierza oferować
umowy ubezpieczenia w ramach koasekuracji, tj. wspólnie udzielać ochrony
ubezpieczeniowej producentom rolnym i partycypować w ryzyku ubezpieczeniowym na
ustalonych przez siebie zasadach i ustalonych proporcjach. Rozwiązanie takie umożliwi
działanie na rynku ubezpieczeń oferującym ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt
gospodarskich z dopłatami z budżetu państwa tym zakładom ubezpieczeń, które ze
względów organizacyjnych bądź kapitałowych zamierzają współdziałać w oferowaniu
ochrony ubezpieczeniowej. Powinno to przyczynić się do zwiększenia
konkurencyjności na tym rynku oraz pozytywnie wpłynąć na jakość obsługi i likwidacji
szkód w tym segmencie rynku. Zgodnie z zaproponowanymi przepisami jeden
z zakładów ubezpieczeń przyjmuje na siebie rolę wiodącego zakładu ubezpieczeń,
z którym dokonywane są wszelkie rozliczenia dopłat i dotacji przewidzianych ustawą.
Wiodący zakład ubezpieczeń ma z kolei obowiązek rozliczania się z pozostałymi
zakładami odpowiednio na zasadach, na których te zakłady partycypują w składce
(dotyczy dopłat) oraz w wypłacanych odszkodowaniach (dotyczy dotacji celowej).
Zaproponowane zmiany uwzględniają specyfikę współdziałania zakładów ubezpieczeń
na podstawie porozumienia koasekuracyjnego. Zmiany w powyższym zakresie
zaproponowano w art. 7, 9 i 10b ustawy.
Z przepisów aktualnie obowiązującej ustawy wynika obowiązek zawarcia umowy
ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych przez rolnika, który uzyskał
płatności bezpośrednie do gruntów rolnych, tj. upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku,
rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych,
truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu lub
wysadzenia do ich zbioru, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź,
grad, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. Rolnik, który nie
spełni obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, tj. ubezpieczenia co
najmniej 50% powierzchni upraw, obowiązany jest do wniesienia opłaty za
niespełnienie tego obowiązku. Wysokość opłaty obowiązującej w każdym roku
kalendarzowym stanowi równowartość w złotych 2 euro od 1 ha, ustaloną przy
zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski według tabeli
kursów nr 1 w roku kontroli. Opłata za niespełnienie tego obowiązku jest wnoszona na
rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika.
13