Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego

– 14 –
12) Stowarzyszenia Asystentów Sędziów;
13) Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych;
14) Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka;
15) Fundacji Pomocy Ofiarom Przestępstw;
16) Fundacji Dzieci Niczyje;
17) Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw i Wypadków Drogowych "Feniks".
Swoje opinie przedstawili: Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, Sąd
Najwyższy, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, Krajowa
Rada Sądownictwa, Rzecznik Praw Dziecka, Fundacja Pomocy Ofiarom Przestępstw
i Fundacja Dzieci Niczyje.
Minister Sprawiedliwości podszedł z akceptacją do powstania projektu ustawy oraz
przedstawił szereg uwag szczegółowych:
–
wyraził krytyczne stanowisko w kwestii odejścia od pojęcia "przestępstwo" na rzecz
"czynu zabronionego" oraz uchylenia art. 7 i 13; w trakcie prac komisji senackich
w ramach pierwszego czytania zyskał akceptację Ministra projekt brzmienia art. 7a,
–
wskazał na potrzebę okazania przez osobę składającą wniosek zawiadomienia
o popełnieniu przestępstwa; uwaga ta została uwzględniona w projekcie,
–
podkreślił częste w praktyce trudności związane z udowodnieniem wysokości szkody
i potrzebę zastosowaniem art. 322 k.p.c.; uwaga została uwzględniona w projekcie,
–
uwagi dotyczące kwestii zaliczki na poczet kompensaty (poparte stanowiskiem Komisji
Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego) – spowodowały przyjęcie w projekcie art. 2,
zawierającego zmianę przepisów Kodeksu postępowania cywilnego,
–
podkreślił potrzebę pozostawienia właściwości miejscowej organu orzekającego według
miejsca stałego pobytu osoby uprawnionej; uwagę uwzględniono,
–
wypowiedział się przeciwko zmianie art. 9 ust. 1 pkt 2, który nakłada obowiązek
wskazania stanu rodzinnego osoby uprawnionej; uwagi tej nie uwzględniono, przyjęto
jednak nowe brzmienie ust. 3, który będzie pozwalał ocenić status osoby najbliższej oraz
osoby pozostającej we wspólnym pożyciu,
–
zaproponował uwzględnienie w treści wniosku numeru PESEL; uwagę tę uwzględniono,
–
podniósł potrzebę zwolnienia osoby uprawnionej od kosztów związanych
z dochodzeniem kompensaty, w tym z kosztów tłumaczeń; uwaga ta nie została
uwzględniona.
– 15 –
Uwaga Ministra Sprawiedliwości dotycząca obowiązku informacyjnego związanego
z możliwością dochodzenia kompensaty nie została uwzględniona ze względu na uchwalone
przez Sejm nowe brzmienie art. 300 Kodeksu postępowania karnego, który zagadnienie to
reguluje.
Prokurator Generalny podkreślił niezbędność nowelizacji ustawy o kompensacie,
zwłaszcza z uwagi na konieczność jej dostosowania do wiążącego Polskę prawa
międzynarodowego. W uwagach szczegółowych przedstawił propozycje poprawek dotyczące
m. in. rodzaju szkody na zdrowiu osób uprawnionych do wnoszenia wniosku oraz organu
pomocniczego. Propozycje zostały w większości uwzględnione.
Sąd Najwyższy przedstawił ogólną pozytywną opinię oraz szereg uwag o charakterze
merytorycznym i redakcyjnym. Sąd Najwyższy wyraził swoje negatywne stanowisko wobec
propozycji przyznania uprawnionemu prawa do wniesienia skargi kasacyjnej. Tę opinię
uwzględniono w części. Uwaga redakcyjna dotycząca art. 14 została uwzględniona. Pozostałe
uwagi, ze względu na przyjęcie w takcie I czytania innych, dalej idących poprawek, stały się
bezprzedmiotowe.
Rzecznik Praw Obywatelskich odniósł się z aprobatą do zapowiedzianej zmiany ustawy
o kompensacie, podnosząc jednocześnie brak prerogatywy ustawowej pozwalającej na
bezpośrednie uczestniczenie w procesie legislacyjnym, w tym opiniowanie projektów ustaw.
Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa zgłosiła uwagi o charakterze redakcyjnym,
które nie zostały uwzględnione w projekcie ustawy;
Krajowa Rada Sądownictwa odniosła się krytycznie do szeregu proponowanych
w ustawie zmian:
–
negatywnie oceniła zastosowanie w terminologii ustawy pojęcia „czyn zabroniony”,
–
negatywnie oceniła określenie w projekcie kwoty minimalnej kompensaty; uwaga ta
została uwzględniona,
–
wskazała na potrzebę rozszerzenia podstaw odmowy przyznania kompensaty zawartych
w art. 7a; uwaga ta została częściowo uwzględniona,
–
zwróciła uwagę, że jej zdaniem charakter spraw o kompensatę uzasadnia wyłączenie ich
z kognicji sądów i przekazanie np. organom administracji rządowej lub samorządowej
(organom pomocy społecznej).
Rzecznik Praw Dziecka wyraził zadowolenie z propozycji zmian zawartych w projekcie.
– 16 –
Fundacja Pomocy Ofiarom Przestępstw, aprobując kierunek proponowanych zmian,
wniosła o rozszerzenie prac, skonsolidowanie środków i wysiłków wszystkich środowisk
i utworzenie Centrum Pomocy Ofiarom Przestępstw.
Fundacja Dzieci Niczyje przedstawiła w opinii uwagi dotyczące zastosowania
w terminologii ustawy pojęcia „czyn zabroniony”, wskazania osoby obowiązanej do zwrotu
kompensaty, gdy ofiara jest dzieckiem, wątpliwości związanych z zastosowaniem pojęcia
„przyczynienie się”, dodania przepisu – odpowiednika art. 51 § 2 k.p.k. oraz właściwości
miejscowej sądu. Ta ostatnia uwaga została uwzględniona.

6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i dostosowuje przepisy ustawy
o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw do przepisów
Dyrektywy Rady 2004/80/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r (Dz. Urz. UE L 261 z 6.08.2004)
odnoszącej się do kompensaty dla ofiar przestępstw.