Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

uświadomić, że postępowanie to zmierza do rozwiązania podmiotu bez przeprowadzenia
likwidacji i jego wykreślenia z rejestru.
2. Wezwanie skierowane do wszystkich osób, których uzasadniony interes mógłby
sprzeciwiać się rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i
jego wykreśleniu z rejestru, do zgłaszania w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia
okoliczności przemawiających przeciwko rozwiązaniu. Projektowana regulacja daje zatem
każdej osobie możliwość przedstawienia okoliczności przemawiających przeciwko dalszemu
prowadzeniu postępowania. Każda okoliczność zgłoszona przez jakąkolwiek osobę będzie
podlegała ocenie sądu, po pierwsze – czy rzeczywiście ma ona miejsce – po drugie - pod
kątem ustalenia czy rzeczywiście sprzeciwia się ona rozwiązaniu podmiotu – a w przypadku
udzielenia odpowiedzi twierdzących, może skutkować przeprowadzeniem przez sąd
dodatkowych czynności dowodowych bądź umorzeniem postępowania. Nieograniczony krąg
osób to również wspólnicy, wierzyciele, komornicy itp. itd. Zakreślony 3-miesięczny termin
na zgłaszanie wszelkich okoliczności sprzeciwiających się rozwiązaniu podmiotu jest
terminem ogólnie przyjętym w polskim ustawodawstwie i jednocześnie wystarczającym do
zapoznania się z treścią ogłoszenia i ewentualnego zajęcia stanowiska.
Na zasadach ogólnych w toku zgłaszania okoliczności przemawiających przeciwko
rozwiązaniu podmiotu (a także na każdym innym etapie postępowania aż do jego
prawomocnego zakończenia) sąd może (na wniosek albo z urzędu) przyznać konkretnej
osobie status uczestnika postępowania.
3. Pouczenie, że w przypadku stwierdzenia, iż podmiot nie posiada zbywalnego majątku i
nie prowadzi działalności sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu podmiotu bez
przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządzić jego wykreślenie z rejestru.
Pouczenie to ma na celu uświadomienie uczestnikom obrotu, że w braku okoliczności, które
sprzeciwiałyby się dalszemu prowadzeniu przedmiotowego postępowania, sąd będzie
zmierzał do zakończenia bytu prawnego podmiotu.
Ogłoszenie, w zakresie jaki przedstawiono powyżej, zapewni zrównoważenie interesów
podmiotu (jego wspólników, członków) oraz jego ewentualnych wierzycieli z nadrzędną
zasadą wiarygodności i rzetelności wpisów w rejestrze.
Aby ustalić, czy podmiot posiada zbywalny majątek i czy prowadzi działalność sąd
rejestrowy musi mieć możliwość uzyskania stosownych informacji. Zgodnie z projektowaną
regulacją sąd rejestrowy będzie mógł się zwrócić do organów podatkowych, rejestrów i
ewidencji publicznych lub innych organów administracji publicznej, oraz do organizacji
społecznych o udzielenie niezbędnych informacji o podmiocie.
W ramach prowadzonego postępowania sąd rejestrowy będzie badał czy podmiot
posiada zbywalny majątek i prowadzi działalność. Badanie to będzie polegało na wykonaniu
kilku prostych czynności. Sąd zwróci się o udzielenie informacji o podmiocie do organów
podatkowych (jedno pismo, którego wzór każdy orzecznik będzie miał w systemie), rejestrów
publicznych - Centralnej Ewidencji Pojazdów, Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych,
Centralnej Informacji Rejestru Zastawów. W celu ustalenia czy dany podmiot posiada
nieruchomość, sąd rejestrowy będzie mógł też skorzystać z instytucji wyszukiwania ksiąg
wieczystych w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych na podst. art. 36 (4) ust. 8 i nast.
ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. 2013, 707 j.t.).
Pozyskanie informacji z ksiąg wieczystych i CI Rejestru Zastawów będzie czynnością
bezkosztową.
W zdecydowanej większości przypadków pozyskanie informacji z ww rejestrów oraz
z urzędu skarbowego i CEP będzie wystarczające dla podjęcia przez sąd decyzji. Co wymaga
stanowczego podkreślenia – czynności te – w porównaniu z prowadzonymi dziś
czynnościami w ramach nieefektywnych postępowań przymuszających będą proste,

efektywne, wykonywane tylko jeden raz i w zasadzie bezkosztowe. Ponadto, każdy kto ma
uzasadniony interes (po publicznym ogłoszeniu) będzie mógł zwrócić się do sądu i
przedstawić argumenty przemawiające przeciwko wykreśleniu. Mogą to być zarówno
wierzyciele jak i wspólnicy. Jeżeli wierzyciel lub wspólnik wskaże, że podmiot posiada
zbywalny majątek będzie to przesłanka negatywna wykreślenia.
Jak wynika z powyższego, kwestia ustalenia czy podmiot posiada majątek została tak
uregulowana, żeby nie dodawać sądom rejestrowym obowiązków, a jednocześnie jeżeli
dojdzie do wykreślenia, to czynności te będą jednorazowe,
- postępowania te wejdą w miejsce nieefektywnych postępowań przymuszających
ponawianych wielokrotnie, w rezultacie sądy będą miały mniej pracy niż obecnie,
- regulacja nie będzie wiązała się ze znacznymi nakładami finansowymi, postępowania te
będą w zasadzie bezkosztowne, a w dłuższym okresie czasu przyniosą korzyść, nie będzie
konieczności poszerzania kadry orzeczniczej i urzędniczej wydziałów rejestrowych.
Jeżeli w toku prowadzonego postępowania (po uzyskaniu szeregu informacji o
podmiocie) sąd ustali, że podmiot posiada zbywalny majątek lub prowadzi działalność albo
(np. na podstawie uzyskanych od wierzycieli informacji) uzna, że zachodzą inne istotne
okoliczności przemawiające przeciwko rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania
postępowania likwidacyjnego, postępowanie umorzy.
Celem wprowadzenia omawianej regulacji jest wykreślenie z rejestru podmiotów,
które nie funkcjonują już w obrocie, nie posiadają zbywalnego majątku jednak z
zabezpieczeniem praw osób trzecich.
Fakt, że podmiot posiada niespełnione zobowiązania (długi) lub nieściągalne
wierzytelności nie wyłącza możliwości jego rozwiązania bez przeprowadzenia postępowania
likwidacyjnego i wykreślenia z rejestru. W przypadku, gdy podmiot nie jest w stanie
uregulować swoich należności, jego pozostawanie w rejestrze w żaden sposób nie zwiększa
szans na skuteczną egzekucję. Jeśli - nawet po wykreśleniu podmiotu z rejestru – zostanie
ujawniony jego majątek, do którego wierzyciele mogliby skierować swoje roszczenia, to na
podstawie regulacji zawartej w pkt 4 będzie to nadal możliwe. A zatem wykreślenie podmiotu
z rejestru nie pogarsza sytuacji wierzycieli.
Jednak nie trudno wyobrazić sobie sytuacje, w której pomimo braku majątku i
niewykonywania działalności przez podmiot, jego wierzyciel może mieć uzasadniony interes
w tym, aby podmiot jeszcze nie utracił bytu prawnego. Przykładowo, gdy toczy się
postępowanie sądowe przeciwko takiemu podmiotowi, a wierzycielowi np. z przyczyn
podatkowych zależy na tym, aby uzyskać tytuł wykonawczy pomimo, iż wie, że egzekucja
wobec dłużnika będzie bezskuteczna.
Jeżeli więc sąd uzna, że zachodzą inne istotne okoliczności przemawiające przeciwko
rozwiązaniu podmiotu, to prowadzone z urzędu postępowanie umorzy lub zawiesi do czasu
prawomocnego zakończenia innego, toczącego się z udziałem podmiotu rejestrowego
postępowania.
Gdy sąd ustali, że podmiot nie prowadzi działalności i nie posiada zbywalnego
majątku oraz nie zachodzą inne istotne okoliczności przemawiające przeciwko rozwiązaniu
podmiotu, wyda postanowienie o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzenia postępowania
likwidacyjnego i zarządzi jego wykreślenie z rejestru. Postanowienie to będzie podlegało
publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Projektowana regulacja umożliwiająca wykreślenie z rejestru podmiotów nie
prowadzących działalności i nie posiadających majątku mimo, iż stanowi novum w polskim
systemie prawnym, zgodna jest z dotychczasową linią orzeczniczą. Wyrażony w uzasadnieniu
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5.12.2003 r. IV CK 256/02 pogląd, iż „(...) jeżeli
spółka nie pozostaje we władaniu jakichkolwiek składników majątkowych, to nie sposób w

samym tylko jej istnieniu upatrywać możliwości zaspokojenia przez nią wierzycieli (…)” a
„(...) utrzymywanie martwych podmiotów w obrocie gospodarczym jest nieuzasadnione, co
więcej może być mylące dla pozostałych uczestników tego obrotu(…)” w związku z czym „
(…)
możliwe jest wykreślenie z rejestru handlowego spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, jeżeli w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania
likwidacyjnego zostanie spieniężony cały jej majątek, a mimo to zostaną niespełnione
zobowiązania ciążące na tej spółce (…)” potwierdza słuszność proponowanych rozwiązań.
W sprawie, której dotyczy cytowane orzeczenie Sądu Najwyższego, spółka, pomimo
przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, nie posiadając już żadnych składników
majątkowych, nie zdołała zaspokoić wszystkich wierzycieli. W tej sytuacji Sąd Najwyższy
stanął na stanowisku, że spółkę należy wykreślić z rejestru. Utrzymywanie fikcji (przez
pozostawienie spółki w rejestrze), że podmiot nie posiadający majątku i nie podejmujący
żadnych działań zmierzających do jego wypracowania może zaspokoić wierzycieli, nie jest
prawidłowym rozwiązaniem.

Należy także podkreślić, że proponowana regulacja jest zgodna z prawem unijnym, w
szczególności z Dyrektywą 2009/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16
września 2009 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach
członkowskich od spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich
równoważności, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób
trzecich. Przywołana Dyrektywa w art. 12 lit. b wprowadza enumeratywne wyliczenie
sytuacji, w jakich państwa członkowskie mogą orzeczeniem sądowym unieważniać umowę
spółki, przy czym sankcja nieważności dotyczy wadliwych czynności prawnych w
procedurze zawiązania spółki. Dotyczy zatem zdarzeń, którem miały miejsce wcześniej (ex
tunc). Dyrektywa nie ogranicza państw członkowskich w tworzeniu wewnętrznej regulacji
prawnej dotyczącej rozwiązania spółek ze skutkiem na przyszłość (ex nunc).
Zaprezentowane stanowisko znajduje potwierdzenie w opinii sporządzonej przez
Instytut Wymiaru Sprawiedliwości w grudniu 2013 r. pt. „Zakres i sposoby realizacji
obowiązku zapewnienia jawności dokumentów rejestrowych wynikającego z art. 2 Dyrektywy
2009/10//WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r.”, sporządzonej
przez dr P. Sobolewskiego.

Ponadto należy zauważyć, że analogiczne – do przedstawionych w niniejszym
projekcie - rozwiązania zostały przyjęte w porządkach prawnych innych krajów Unii
Europejskiej takich jak: Niemcy, Austria, Wielka Brytania, a także Szwajcaria.
Dla przykładu można wskazać, że w Niemczech możliwe jest wykreślenie z rejestru
spółki nieposiadającej własnego rzeczywistego majątku. W Austrii przewidziane jest
uproszczone postępowanie o wykreślenie podmiotu w przypadku ustalenia, że spółka nie
posiada majątku, podstawę tego ustalenia stanowi prawomocne orzeczenie w postępowaniu
upadłościowym lub domniemanie braku majątku w przypadku nie złożenia przez kolejne dwa
lata sprawozdań finansowych. W Wielkiej Brytanii następuje wykreślenie z rejestru bez
przeprowadzania postępowania likwidacyjnego oraz przejęcie majątku spółki na rzecz
Korony. W Szwajcarii podmiot rejestrowy podlega wykreśleniu w sytuacji, gdy nie wykonuje
działalności oraz nie posiada majątku, po wcześniejszym wezwaniu wspólników i wierzycieli
do zgłoszenia okoliczności, że spółka powinna utrzymać swój byt prawny.
Proponowana w projekcie regulacja uwzględnia zatem doświadczenia funkcjonujące z
powodzeniem w innych krajach UE z uwzględnieniem modyfikacji wynikających z polskiego
systemu prawa.

Projektowana regulacja znajdzie zastosowanie również wtedy, gdy kierowane do
podmiotu wezwania o spełnienie obowiązku rejestrowego miały miejsce jeszcze przed
wejściem w życie nowelizacji. Przyjęcie takiego rozwiązania znacznie usprawni proces

„wygaszania” martwych podmiotów, a jednocześnie zmniejszy koszty tych postępowań.
Przyjęcie odmiennego rozwiązania powodowałoby konieczność wzywania podmiotów przez
sąd rejestrowy do wykonania określonych obowiązków, mimo że wiadomo, że obowiązki te
nie zostaną wykonane, gdyż wcześniej prowadzone postępowania nie przyniosły rezultatów, a
sytuacja prawna podmiotów nie uległa zmianie.
Proponowane rozwiązanie nie przełamuje zasady „lex retro non agit”, gdyż podmiot
nie poniesie żadnych negatywnych konsekwencji uwzględnienia przez sąd rejestrowy
wcześniejszych bezskutecznych wezwań do wypełnienia obowiązku rejestrowego.
Wszczynając postępowanie o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania likwidacji, sąd
pouczy podmiot o skutkach braku odpowiedzi na wezwanie sądu, zatem przebieg
postępowania będzie uzależniony od stanowiska podmiotu, w stosunku do którego wszczęto
postępowanie.

4. Kwestie dotyczące majątku pozostałego po podmiotach nieprzerejestrowanych do
KRS oraz wykreślonych z KRS

4.1. Podmioty nieprzerejestrowane do Krajowego Rejestru Sądowego


Ze względu na aktualne brzmienie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. –
Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 770, z
późn. zm.) niezbędne jest unormowanie skutków prawnych, które zaistnieją w wyniku
upływu określonego w powołanym przepisie terminu, w odniesieniu do podmiotów, które
zostały wpisane do odpowiedniego rejestru przed dniem 1 stycznia 2001 r. i pomimo
określonego w art. 7 i art. 10 ustawy obowiązku przerejestrowania do Krajowego Rejestru
Sądowego do dnia 31 grudnia 2015 r. obowiązku tego nie wykonają.
Zgodnie z powołanym przepisem dotychczasowe wpisy w rejestrach sądowych
zachowują moc do czasu rejestracji, zgodnie z przepisami ustawy o Krajowym Rejestrze
Sądowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2015 r.
Wprowadzając ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym ustawodawca przyjął, że w
wykonaniu nałożonego na podmioty podlegające wpisowi do tego rejestru obowiązku nastąpi
ich przerejestrowanie. Jednocześnie wskazano, że wniosek o przerejestrowanie podmioty
podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS powinny złożyć do dnia 31 grudnia
2003 r., czyli w ciągu trzech lat od wejścia w życie ustawy, natomiast podmioty podlegające
wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji
oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej zostaną wpisane do tego
rejestru z urzędu, po ewentualnym wezwaniu podmiotu przez sąd rejestrowy do uzupełnienia
braków.
Dla przedsiębiorców jedynym rygorem przekroczenia trzyletniego terminu do złożenia
wniosku o wpis jest konieczność uiszczenia opłat sądowych od tego wniosku. Podobnie, w
przypadku podmiotów podlegających wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej, w stosunku do których postępowanie o przerejestrowanie z urzędu zakończyło
się umorzeniem, wniosek o wpis złożony po umorzeniu postępowania podlega opłacie
sądowej.
Jak wynika z szacunkowych danych, pomimo upływu ponad trzynastu lat obowiązywania
ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, około 100.000 spółek i od 60.000 do 80.000 innych
podmiotów (stowarzyszenia, fundacje) nie wypełniło obowiązku przerejestrowania. Stan taki
należy uznać za wysoce niepożądany.
Wobec podmiotów nieprzerejestrowanych, a działających w obrocie gospodarczym i

prawnym nie obowiązują domniemania wynikające z przepisów ustawy o Krajowym
Rejestrze Sądowym. Nie jest zatem realizowana funkcja wzmacniania pewności obrotu i
ochrony osób trzecich. Podmioty nieprzerejestrowane pozostają poza kontrolą i nadzorem
sądu rejestrowego, nie składają również sprawozdań finansowych. Stan taki może stwarzać
pole do różnorakich nadużyć.
Wobec nieprzerejestrowanych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek
akcyjnych w zasadzie nie są realizowane przepisy art. 2 i art. 3 dyrektywy 2009/101/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r. w sprawie koordynacji
gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 48
akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla zapewnienia ochrony
interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz.U.UE.L.2009.258.11).
Spółki akcyjne wpisane do rejestru sądowego na podstawie przepisów obowiązujących do
dnia wejścia w życie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, a nie wpisane do KRS nie
spełniają też wymogów nałożonych przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady
2012/30/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są
wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 54 akapit drugi Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony
interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak
również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.U.UE.L.2012.315.74).
Wymienione dyrektywy mają m.in. na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania
rynku wewnętrznego Unii i ustanowienie odpowiednich standardów funkcjonowania spółek
w państwach członkowskich, gwarantujących z jednej strony konkurencyjność
przedsiębiorstw, a z drugiej zabezpieczających interesy wspólników (akcjonariuszy) oraz
kontrahentów spółek.
Uwzględniając, że regulacje prawne zawarte w ustawie – Przepisy wprowadzające ustawę
o Krajowym Rejestrze Sądowym, choć zgodne z przepisami unijnymi, nie zapewniły jednak
tym przepisom pełnej skuteczności, niezbędne jest uregulowanie kwestii związanych z utratą
mocy wpisów w dotychczasowych rejestrach sądowych po dniu 31 grudnia 2015 r., w tym
kwestii majątkowych.
Projektowana regulacja znajdzie zastosowanie w odniesieniu do podmiotów
podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców i rejestru stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów
opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego i jednoznacznie przesądzi kwestię, że
podmioty, które najpóźniej w dniu 31 grudnia 2015 r. nie złożą wniosku o wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego, o godzinie 0:00 w dniu 1 stycznia 2016 r. utracą zdolność
(podmiotowość) prawną, czyli przestaną istnieć. Chociaż wydaje się, że taki wniosek można
by wyprowadzić już z obecnie obowiązującego przepisu art. 9 ust.2 ustawy – Przepisy
wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, to wyraźne uregulowanie tego
zagadnienia jest pożądane w celu rozwiania wszelkich wątpliwości w tej kwestii. Przede
wszystkim jednak konieczne jest unormowanie kwestii, jakie będą skutki utraty
podmiotowości prawnej przez nieprzerejestrowane podmioty w odniesieniu do ich mienia, a
także zagadnienia ochrony praw wierzycieli nieprzerejestrowanych podmiotów.
Jeżeli najpóźniej w dniu 31 grudnia 2015 r. zostanie złożony wniosek o wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego, to podmiot, którego dotyczy taki wniosek, nie utraci
zdolności prawnej z dniem 1 stycznia 2016 roku, a Skarb Państwa nie nabędzie z tą datą jego
mienia. Jeżeli w następstwie złożenia takiego wniosku wpis do Krajowego Rejestru
Sądowego zostanie prawomocnie dokonany, cel zakładany w ustawie – Przepisy
wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym zostanie osiągnięty. Jeżeli natomiast
wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego złożony we właściwym czasie zostanie