Rządowy projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii

podkreślić, iż projektodawca w art. 92 ust. 1 i 2 ograniczył okres, w którym wsparcie
będzie przydzielane do niecałych 6 lat. Powyższe wynika z faktu, iż projektodawca
zakłada wejście w życie nowych przepisów dotyczących wsparcia w 2016 r., a ostatnia
aukcja będzie mogła zostać rozstrzygnięta nie później niż do dnia 30 czerwca 2021 r. –
po tym okresie nie przewiduje się organizacji aukcji (oznacza to, iż aukcje
organizowane będą jedynie w latach 2016–2021). Równoległe, art. 92 ust. 4 zawiera
regulację dotyczącą zakończenia wsparcia w 2035 r. Odstępstwem od ww. reguły jest
art. 92 ust. 5, w którym zakończenie wsparcia dla morskiej energetyki wiatrowej
wyznaczono na 2040 r. Powyższe oznaczać będzie, iż wytwarzanie energii elektrycznej
w tego typu źródłach powinno rozpocząć się najpóźniej w roku 2024/2025, jest
wystarczającym okresem na realizację zaplanowanej inwestycji.
Przesłanką dla ukształtowania na okres 15 lat nowego systemu wsparcia dla energii ze
źródeł odnawialnych opartego o zoptymalizowane mechanizmy wsparcia jest dorobek
orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, z którego wynika, że prawa (przywileje)
przyznane obywatelom na z góry określony czas podlegają silniejszej ochronie prawnej,
niż prawa przyznane bezterminowo. Ponadto, jak wynika z przesłanych uwag resortów,
zostało poddane krytyce poprzednie rozwiązanie zawarte w projekcie, zakładające
trwanie dotychczasowego systemu do 2020 r. Co równie ważne, odejście od systemu
aukcyjnego przed końcem 2035 r. mogłoby spowodować powstanie po stronie
podmiotów, które wygrały aukcje, roszczeń z tytułu praw nabytych (podmioty te
uzyskały bowiem prawo sprzedaży energii elektrycznej po cenie, jaką zaoferowały
w wygranej przez siebie aukcji przez okres 15 lat, ale nie dłużej niż do końca 2035 r.).
Odrębna regulacja dotyczy inwestycji w morskie farmy wiatrowe. W tym przypadku
zakup energii elektrycznej następować będzie od pierwszego dnia wprowadzenia tej
energii elektrycznej do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej i trwać przez okres 15 lat
od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w instalacji odnawialnego
źródła energii albo zmodernizowanej instalacji odnawialnego źródła energii, nie dłużej
niż do 31 grudnia 2040 r., przy czym okres ten jest liczony od dnia sprzedaży po raz
pierwszy energii elektrycznej po dniu zamknięcia aukcji.
Ponadto w art. 59 projektu określono maksymalną wielkość obowiązku uzyskania
i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia
opłaty zastępczej, która została ustalona na poziomie 20% zgodnie z ukształtowanym
obowiązkiem w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r.
47
w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do
umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii
elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku
potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej
w odnawialnym źródle energii, przy czym jest to poziom maksymalny.
Powyższy udział minister właściwy do spraw gospodarki może obniżyć w terminie do
dnia 31 października każdego roku, w drodze rozporządzenia, biorąc pod uwagę ilość
wytworzonej energii elektrycznej w mikroinstalacjach i w małych instalacjach,
zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych, dotychczasowe wykonanie
udziału energii elektrycznej i paliw pozyskiwanych z odnawialnych źródeł energii
zużywanych w energetyce oraz w transporcie oraz wysokość ceny energii elektrycznej
na rynku konkurencyjnym (art. 60 projektu).
Wybór między 10-letnim a 15-letnim okresem wsparcia wytwarzania energii
elektrycznej z odnawialnych źródeł energii dokonany został w oparciu o obiektywne
wyniki wyliczeń ekonomicznych obrazujących koszt realizacji danego scenariusza,
a które ostatecznie miałyby bezpośredni wpływ na kształtowanie się cen sprzedaży
energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Wyniki przeprowadzonych wyliczeń
ekonomicznych wykazały, że rozłożenie zobowiązania do zakupu energii elektrycznej
z odnawialnych źródeł energii lub z biogazu rolniczego po ustalonej cenie w systemie
aukcyjnym przez 15 lat wygeneruje znacząco mniejszy skumulowany koszt systemu
wsparcia niż w przypadku zastosowania wsparcia systemowego przez okres 10 lat.
Powyższe wynika z faktu, iż rozłożenie płatności w dłuższym okresie czasu spowoduje
systematycznie zmniejszanie się różnicy pomiędzy wysokością ceny energii
elektrycznej wygranej w aukcji, a poziomem średniej ceny energii elektrycznej na
rynku konkurencyjnym. Oczywiście obliczenia uwzględniły przewidzianą w projekcie
ustawy waloryzację ceny energii elektrycznej wygranej w aukcji, o której mowa
w art. 92 ust. 7 projektu ustawy.
Należy przede wszystkim podkreślić, iż wprowadzony nowy system aukcyjny będzie
obejmował oferty wytwarzania energii elektrycznej w nowych i zmodernizowanych
instalacjach odnawialnego źródła energii. W przypadku istniejących instalacji
maksymalny zagwarantowany okres systemu wsparcia wyniesie 15 lat i będzie liczony
od momentu wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej, za którą przysługiwało
48
świadectwo pochodzenia. Ponadto przedstawione uregulowane mechanizmy wsparcia
przewidują możliwość przejścia na system aukcyjny dla istniejących instalacji
odnawialnego źródła energii objętych dotychczas systemem świadectw pochodzenia,
czyli dla tych, które wytworzyły po raz pierwszy energię elektryczną przed dniem
wejścia w życie projektowanej ustawy. W tym przypadku instalacja może przejść do
sytemu aukcyjnego po złożeniu deklaracji oraz zamknięciu wygranej aukcji, a łączny
okres wsparcia wyniesie 15 lat.
Ponadto świadectwo pochodzenia dla energii elektrycznej z odnawialnych źródeł
energii wytworzonej w mikroinstalacji albo instalacji odnawialnego źródła energii innej
niż mikroinstalacja, zmodernizowanej po dniu wejścia w życie rozdziału 4 projektu,
przysługiwać będzie w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tego rozdziału
(art. 44 ust. 4 projektu).
Celem powyższego jest stworzenie zachęty do stopniowego przechodzenia, na nowe
mechanizmy wsparcia przewidziane projektem ustawy.

4.1.2. Wyłączenie ze wsparcia systemowego elektrowni wodnych o mocy
zainstalowanej powyżej 5 MW

Publikacje Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) wskazują, iż
średnie koszty wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach wodnych
zakwalifikowanych do przedziału 1–5 MW, mogą wynieść od 116 do
132 tys. zł/MW/rok. Zakładając bardzo niski współczynnik wykorzystania mocy na
poziomie 25%, koszty eksploatacyjne takich obiektów nie powinny przekraczać
61 zł/MWh.
Zdaniem ustawodawcy elektrownie wodne o mocy zainstalowanej powyżej 5 MW nie
powinny mieć wsparcia, z uwagi na niskie koszty wytwarzania energii elektrycznej.
Należy przy tym pamiętać, iż właściciele ww. obiektów oprócz kosztów wytwarzania
energii ponoszą koszty wynikające z pełnienia przez obiekty hydrotechniczne innych
funkcji związanych z gospodarką wodną lub ochroną środowiska. Jednocześnie dane
międzynarodowe wskazują, iż dopiero koszt wytwarzania energii w elektrowniach
wodnych powyżej 5 MW znajduje się poniżej rynkowych cen energii elektrycznej.
Ponadto ograniczenie obowiązku zakupu energii elektrycznej z elektrowni wodnych
49
powyżej 5 MW ma na celu optymalizację ich pracy pod kątem dobowego
zapotrzebowania na energię elektryczną.
W Polsce jest obecnie 779 obiektów posiadających koncesję na wytwarzanie energii
elektrycznej z wody (z wyłączeniem elektrowni szczytowo-pompowych). Z tego:
– 767 obiektów o mocy zainstalowanej do 5 MW, które odpowiadają za ok. 38%
rocznej produkcji energii elektrycznej z wody (dane za 2012 r.),
– 12 obiektów o mocy zainstalowanej powyżej 5 MW, które odpowiadają za ok. 62%
rocznej produkcji energii elektrycznej z wody (dane za 2012 r.).
W Polsce istnieje 60 obiektów o mocy zainstalowanej powyżej 1 MW i nie większej niż
5 MW, w których wytwarzane jest 0,773 TWh energii elektrycznej z wody
(ok. 38,1 %). Roczny koszt wsparcia tych instalacji, przy cenie praw majątkowych
świadectw pochodzenia na poziomie 230 zł/MWh wynosi ok. 177,8 mln zł.

4.1.3. Stosowanie przepisów projektu ustawy o odnawialnych źródłach
energii w zakresie dotyczącym podatku akcyzowego
Ustawodawca uznał za niecelowe wprowadzanie zmian do ustawy z dnia 6 grudnia
2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626, z późn. zm.)
w zakresie możliwości rozszerzenia zakresu zwolnień wytwarzania energii elektrycznej
z odnawialnych źródeł energii z podatku akcyzowego. Tym samym w projekcie
ostatecznie odstąpiono od zwolnienia z podatku akcyzowego energii elektrycznej
wytwarzanej w instalacjach odnawialnego źródła energii i zakupywanej w ramach nowo
tworzonego systemu aukcyjnego. Należy po raz kolejny podkreślić, iż celem
projektowanej regulacji jest zapewnienie optymalizacji kosztów systemu wsparcia dla
energetyki odnawialnej.
Znamiene jest zatem, iż ww. propozycja ma na celu, z jednej strony, zapewnienie
efektywności ekonomicznej projektowanych rozwiązań, z drugiej zaś, uproszczenie
mechanizmów wsparcia, jednocześnie zapewniając zgodność regulacji zgodności
z przepisami Konstytucji RP w zakresie równego traktowania wytwórców energii
elektrycznej z OZE. Powyższy postulat zrealizowany jest w ten sposób, iż regulacja
zachowuje prawa przedsiębiorców wytwarzających energię elektryczną wytwarzaną
z odnawialnych źródeł energii, którzy są zwolnieni z tego podatku, pod warunkiem
przedstawienia dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa pochodzenia
50
energii. Powyższe zapewnia równość z tymi przedsiębiorcami, którzy otrzymywać będą
całość przychodu w ramach wylicytowanej ceny aukcyjnej wytworzonej energii
elektrycznej z OZE.

4.1.4. Określenie skutków przepisów projektowanej ustawy w obszarze
podatku od towarów i usług
W odniesieniu do kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług środków
przekazywanych przez OREO S.A. na pokrycie ujemnego salda, o którym mowa
w art. 93 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 pkt 3, powstałego u sprzedawcy zobowiązanego lub
wytwórcy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w instalacji odnawialnego
źródła energii o mocy zainstalowanej równej lub większej 0,5 MW przeprowadzona
została szczegółowa analiza. Punktem odniesienia dla tej analizy były: obowiązujące
przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r.
Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, dyrektywa
2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku
od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, str. 1, z późn. zm.), oraz orzecznictwo
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przepisy w zakresie VAT podlegają
bowiem ścisłej harmonizacji, nie ma zatem możliwości interpretowania przepisów
ustawy o VAT w sposób oderwany od przepisów unijnych.
W związku z tym, przede wszystkim należy zauważyć, iż z utrwalonej linii orzeczniczej
TSUE wynika, że po to, aby dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze
mogły być uznane za element podstawy opodatkowania, muszą one mieć bezpośredni
wpływ na cenę towarów lub usług dostarczanych przez podatnika. Oznacza to, że
otrzymanie tego rodzaju dopłaty powinno skutkować odpowiednim obniżeniem ceny
dla nabywcy towaru lub usługi, która to sytuacja nie miałaby miejsca, gdyby dopłata nie
została przez podatnika otrzymana (wyrok w sprawie C-184/00 Office des produits
wallons i in.). Otrzymana przez podatnika dopłata, aby stanowić podstawę
opodatkowania podatkiem VAT, powinna więc determinować cenę dostarczanych przez
niego towarów lub świadczonych usług.
Jednakże w przypadku kwoty przekazywanej przez OREO S.A. na pokrycie ujemnego
salda, o którym mowa wyżej, kwota ta nie ma bezpośredniego wpływu na cenę
sprzedawanej energii, z uwagi na fakt, że cena ta jest kształtowana przez rynek.
51