Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

– 7 –
orzeczenia z dnia 7 listopada 2013 r. Trybunał stwierdził, że „[s]tandardy konstytucyjne
wymagają co najmniej przyznania prezesowi (wiceprezesowi) sądu prawa do wniesienia
zastrzeżeń do uwagi na piśmie Ministra Sprawiedliwości, uczynionej na podstawie art. 37g
§ 5 u.s.p., oraz obowiązku Ministra odniesienia się do tych zastrzeżeń. Te same względy
przemawiają za wprowadzeniem instrumentów prawnych umożliwiających prezesowi sądu
apelacyjnego zakwestionowanie zasadności odmowy przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości
informacji rocznej, o której mowa art. 37h § 1 u.s.p. Instrumenty te mogłyby również polegać
na prawie do wniesienia zastrzeżeń i obowiązku odpowiedzi Ministra, albo nawet na
uruchomieniu procedury kontrolnej z udziałem KRS.”
Zdaniem Senatu, realizacja tego ostatniego postulatu – wobec unormowania zwartego
w art. 27 § 2 w zw. z art. 27 § 1 pkt 1 u.s.p. – skutkowałaby w praktyce dwukrotnym
rozpatrywaniem przez Krajową Radę Sądownictwa tych samych zarzutów (najpierw na
skutek „odwołania się” prezesa lub wiceprezesa sądu od uwagi bądź od odmowy przyjęcia
informacji rocznej, a następnie w wyniku zgłoszenia z tych przyczyn zamiaru odwołania
prezesa tudzież wiceprezesa sądu przez Ministra Sprawiedliwości). Dlatego w projekcie
proponuje się, by skorzystanie przez Ministra Sprawiedliwości z kompetencji przyznanej mu
na mocy art. 37g § 5 oraz art. 37h § 2 u.s.p. rodziło po stronie prezesa (wiceprezesa) sądu
prawo do złożenia zastrzeżeń, tak jak to jest w przypadku zwrócenia uwagi konkretnemu
sędziemu w ramach tzw. wewnętrznego nadzoru administracyjnego (zob. art. 37 § 4 u.s.p.).
Złożenie zastrzeżenia ma z kolei obligować Ministra Sprawiedliwości do ustosunkowania się
do twierdzeń prezesa lub wiceprezesa sądu (przez uchylenie uwagi lub przyjęcie informacji
w razie podzielenia argumentów przedstawionych w zastrzeżeniu, a w wypadku przeciwnym
– przez poinformowanie zainteresowanego o podtrzymaniu dotychczasowego stanowiska
i podanie motywów tej decyzji).
Jak już nadmieniono wyżej, definitywne rozstrzyganie zaistniałego sporu na tym etapie
przez Krajową Radę Sądownictwa nie jest na pewno konieczne. Niemniej jednak celowe jest
zapewnienie temu organowi możliwości zapoznania się z zastrzeżeniem złożonym w trybie
jednego z projektowanych przepisów, czyli art. 37g § 5 zdanie drugie albo art. 37h § 2 zdanie
drugie. Stąd też właśnie proponuje się dodanie w art. 27 u.s.p. przepisów oznaczonych jako §
2a i 2b, wedle których Minister Sprawiedliwości będzie obowiązany przekazać Radzie odpis
pisemnego zastrzeżenia (art. 1 pkt 1).
– 8 –
Przedstawione rozwiązania znajdą dopełnienie w odpowiednim stosowaniu art. 37 § 6 i 7
u.s.p., a więc przepisów, które w odniesieniu do instytucji z art. 37 § 4 u.s.p. przesądzają po
pierwsze, że odpisy pism zawierających stwierdzenie uchybienia i zwrócenie uwagi oraz
zastrzeżenie dołącza się do akt osobowych sędziego, chyba że zastrzeżenie zostało
uwzględnione, a po drugie– że usunięcie owych dokumentów z akt następuje, co do zasady,
po upływie 5 lat od zwrócenia uwagi, na wniosek zainteresowanego.

4. Skutki projektowanej ustawy
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych uwzględnia
stanowisko Trybunału Konstytucyjnego zaprezentowane w sprawie K 31/12. Podstawowym
jego skutkiem będzie zatem zastąpienie regulacji, które nie czynią zadość standardom
konstytucyjnym, takimi, która będzie już w pełni odpowiadać wymogom płynącym z art. 10
i art. 173 Konstytucji.
Przewiduje się, że projektowana ustawa nie pociągnie za sobą skutków finansowych dla
budżetu państwa ani nie wpłynie na poziom dochodów i wydatków pozostałych jednostek
sektora finansów publicznych, w tym zwłaszcza jednostek samorządu terytorialnego.
Projektowane zmiany nie będą miały także wpływu na konkurencyjność gospodarki
i funkcjonowanie przedsiębiorstw.

5. Konsultacje
Projekt został przesłany do zaopiniowania Ministrowi Sprawiedliwości, Krajowej
Radzie Sądownictwa, Prokuratorowi Generalnemu, Sądowi Najwyższemu, Naczelnemu
Sądowi Administracyjnemu, Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców
Prawnych, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, Rzecznikowi Praw Obywatelskich,
Najwyższej Izbie Kontroli, Stowarzyszeniu Sędziów Polskich IUSTITIA, Stowarzyszeniu
Sędziów THEMIS, Ogólnopolskiemu Stowarzyszeniu Referendarzy Sądowych,
Ogólnopolskiemu Stowarzyszeniu Asystentów Sędziów oraz Helsińskiej Fundacji Praw
Człowieka.
Minister Sprawiedliwości poinformował o toczących się pracach nad rządowym
projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych w związku
z tym, że przedmiotową inicjatywą ma na celu m.in. realizację postulatów sformułowanych
przez Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 listopada 2013 r. Niezależnie
– 9 –
od tego Minister pozytywnie wypowiedział się o propozycji zamieszczonej w art. 1 pkt 1,
natomiast w pozostałym zakresie wskazał różnice między regulacjami zawartymi w obu
projektach. W szczególności – jego zdaniem – o odwołaniu dyrektora sądu nie powinna
rozstrzygać Krajowa Rada Sądownictwa, a odpowiedni obowiązek po stronie Ministra
Sprawiedliwości winny rodzić alternatywnie: dwukrotne negatywne stanowisko zgromadzenia
ogólnego sędziów apelacji dotyczące działalności danego sądu oraz wniosek prezesa sądu
apelacyjnego o odwołanie dyrektora, poparty stosowaną opinią zgromadzenia ogólnego
sędziów apelacji.
Odnośnie do tej ostatniej kwestii odmienne stanowisko przedstawiła Krajowa Rada
Sądownictwa, która poparła regulację z art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy. Poza tym Krajowa
Rada Sądownictwa wniosła o uzupełnienie projektu przez dodanie jednostki redakcyjnej
stanowiącej o rozstrzyganiu przez Radę ewentualnych sporów na linii Minister Sprawiedliwości
– prezes sądu apelacyjnego w sytuacji, gdy ten pierwszy odmawia przyjęcia informacji rocznej,
pozytywnie ocenionej przez zgromadzenie ogólne sędziów apelacji. Z przyczyn, o których była
już mowa wcześniej (por. drugi akapit na str. 7), powyższa propozycja nie została jednak
uwzględniona.
Z aprobatą o projektowanej nowelizacji wypowiedzieli się również Prokurator Generalny
i Najwyższa Izba Kontroli. Podobną opinię wyrazili także Sąd Najwyższy oraz Helsińska
Fundacja Praw Człowieka, którzy jednocześnie zwrócili uwagę na możliwość dublowania
się prac legislacyjnych w związku z inicjatywą podjętą przez stronę rządową. Analogiczne
spostrzeżenie przekazała Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa. Z kolei Naczelny Sąd
Administracyjny oraz Krajowa Rada Radców Prawnych poinformowali, iż nie zgłaszają uwag
do przesłanego im przedłożenia.
Pozostałe konsultowane podmioty nie zajęły stanowiska w sprawie.
W trakcie pierwszego czytania na wspólnym posiedzeniu Komisji Praw Człowieka,
Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej wprowadzono do projektu cztery
poprawki, w tym wydłużono termin do wniesienia zastrzeżenia (z siedmiu do czternastu dni –
zob. art. 1 pkt 3 lit. 1, § 5 i art. 1 pkt 4, § 2) oraz dodano § 7 w art. 1 w pkt 3 w lit. b. Minister
Sprawiedliwości podtrzymał ocenę co do uregulowania zawartego w art. 1 pkt 2, niemniej
Komisje nie zdecydowały się na zmianę przyjętej koncepcji w zakresie powierzenia Krajowej
Radzie Sądownictwa rozstrzygania o odwołaniu dyrektora danego sądu.

– 10 –
6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Proponowane rozwiązania nie są objęte prawem Unii Europejskiej.