Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz innych ustaw

Nie sposób nie wspomnieć, że stosownie do art. 9 ust. 3 ustawy dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba prowadząca kilka
rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności.
W przypadku, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą
pozostaje równocześnie w stosunku pracy, wówczas obowiązkowo jest obejmowana
ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, pod warunkiem jednak, że podstawa
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy w
przeliczeniu na okres miesiąca nie jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia
za pracę (obecnie 1317 złotych). Jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest
niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, to prowadzenie pozarolniczej
działalności gospodarczej stanowi, obok obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu
stosunku pracy, tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.
Zatem regulacja określona w art. 13 pkt 4 ustawy dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych odnosi się do przedsiębiorców, którzy co do
zasady nie uzyskują dochodów z innych tytułów niż wykonywanie działalności
gospodarczej.
Zgodnie z obowiązującym art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24
miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności
gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 % kwoty
minimalnego wynagrodzenia. Nie dotyczy to osób, które prowadzą lub w okresie
ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania
działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność albo wykonują
działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem
rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku
kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku
pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.


Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do
14

objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników,
które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi
współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności
gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Z
kolei, zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązek ubezpieczenia
zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c–i, powstaje i
wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych. Zaś,
jak stanowi art. 69 ust. 1a tej ustawy, do ubezpieczenia zdrowotnego osób, które na
podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej zawiesiły wykonywanie
działalności gospodarczej, stosuje się odpowiednio art. 68.

2.2. Podatki dochodowe

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U.2012.361 z późn. zm.), ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U.2011.74.397 z późn. zm.) oraz
ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U.1998.144.930 z późn.
zm.) możliwości skorzystania z instytucji kredytu podatkowego mają przedsiębiorcy
prowadzący działalność gospodarczą. Prawo do skorzystania ze zwolnienia z
uiszczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy z tytułu prowadzonej
działalności powstaje w roku podatkowym następującym bezpośrednio po roku, w
którym rozpoczęli prowadzenie tej działalności, jeżeli w roku jej rozpoczęcia
działalność ta była prowadzona co najmniej przez pełnych 10 miesięcy, a jeżeli nie
został spełniony ten warunek dwa lata po roku, w którym rozpoczęli prowadzenie tej
działalności.
Definicja podatnika – osoby fizycznej rozpoczynającego po raz pierwszy
prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej wskazuje, że jest to osoba,
która w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie trzech lat, licząc od
końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, nie prowadziła działalności
gospodarczej samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej
oraz działalności takiej nie prowadził małżonek tej osoby, o ile między małżonkami
istniała w tym czasie wspólność majątkowa.
15

Możliwość skorzystania ze zwolnienia obwarowana jest wieloma warunkami.
Podatnik, który chce skorzystać ze zwolnienia musi:
1) w okresie poprzedzającym rok korzystania z tego zwolnienia osiągnąć przychód
z działalności gospodarczej średniomiesięcznie w wysokości stanowiącej
równowartość w złotych kwoty co najmniej 1.000 euro, przeliczonej według
średniego kursu euro, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego
dnia roku poprzedzającego rok rozpoczęcia tej działalności;
2) od dnia rozpoczęcia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej do
początku roku podatkowego, w którym rozpoczął korzystanie ze zwolnienia, musi
być małym przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej,
3) w okresie poprzedzającym rok korzystania ze zwolnienia zatrudniać, na
podstawie umowy o pracę, w każdym miesiącu co najmniej 5 osób w przeliczeniu
na pełne etaty;
4) w prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie może wykorzystywać
środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także innych
składników majątku, o znacznej wartości, udostępnionych mu nieodpłatnie przez
osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od
spadków i darowizn, wykorzystywanych uprzednio w działalności gospodarczej
prowadzonej przez te osoby i stanowiących ich własność – w przypadku osób
fizycznych;
5) złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenie o korzystaniu
z tego zwolnienia;
6) w roku korzystania ze zwolnienia być opodatkowanym podatkiem dochodowym
według skali progresywnej – w przypadku osób fizycznych.

Podatnik traci prawo do zwolnienia, jeżeli odpowiednio w roku lub za rok
korzystania ze zwolnienia albo w pięciu następnych latach podatkowych:
1) zlikwidował działalność gospodarczą/ został postawiony w stan likwidacji albo
została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku lub upadłość
obejmująca likwidację majątku spółki, której jest wspólnikiem, lub
2) osiągnął przychód z działalności gospodarczej średniomiesięcznie w wysokości
stanowiącej równowartość w złotych kwoty niższej niż 1.000 euro, lub
3) w którymkolwiek z miesięcy w tych latach zmniejszył przeciętne miesięczne
zatrudnienie na podstawie umowy o pracę o więcej niż 10%, w stosunku do
16

najwyższego przeciętnego miesięcznego zatrudnienia w roku poprzedzającym
rok podatkowy, lub
4) ma zaległości z tytułu podatków stanowiących dochód budżetu państwa, ceł oraz
składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, o którym mowa
w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych.

3. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym
3.1. Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne

Dla uzyskania skutku w postaci „wakacji” od ubezpieczeń społecznych,
proponuje się opóźnienie momentu powstania obowiązku objęcia przedsiębiorcy
obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Jak już wyżej wspomniano,
standardowe rozwiązanie w tym zakresie przewiduje art. 13 pkt 4 ustawy dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Momentem powstania
tego obowiązku jest dzień rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. W
konsekwencji, w art. 13 ustawy dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych proponuje się dodać przepis pkt 4a odsuwający w czasie moment
powstania obowiązku objęcia ubezpieczeniami społecznymi w odniesieniu do
precyzyjnie określonej kategori przedsiębiorców. W tym zakresie proponuje się
wprowadzenie kategori „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność będącej osobą
fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą”. Takie
zdefiniowanie zakresu przedsiębiorców, którzy będą mogli skorzystać z „wakacji
ubezpieczeniowych” spowoduje, że będą do niej należały wyłącznie osoby fizyczne
wykonujące działalność gospodarczą jednoosobowo albo w ramach umowy spółki
cywilnej.

W art. 18a ust. 1 proponuje się zmniejszenie w okresie pierwszych 24
miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności
gospodarczej minimalnej podstawy wymiaru składek z dotychczasowych 30% do
20% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
W dodawanym ust. 1a w art. 18a proponuje się, aby bieg 24-miesięcznego
terminu, w którym minimalna podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy jest
obniżona do 20% kwoty minimalnego wynagrodzenia, rozpoczynał się po upływie 6-
miesięcznych „wakacji” ubezpieczeniowych ustanawianych proponowanym art. 13
pkt 4a.
17


Z kolei w art. 18a ust. 2 ustawy proponuje się, aby przepisy art. 18a ust. 1 nie
miały zastosowania do osób, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 36 miesięcy (zamiast dotychczasowych 60
miesięcy) kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności
gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
2) wykonują w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia
wykonywania działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 18a ust. 1,
działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego
przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim
roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego
stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności
gospodarczej.

Dodawany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych art. 36b ma na
celu wskazanie, że przedsiębiorcy w okresie „wakacji ubezpieczeniowych”
przysługuje możliwość objęcia ubezpieczeniami społecznymi na zasadzie
dobrowolności w sposób analogiczny do dotychczasowego art. 36a ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych dotyczącego okresu zawieszenia wykonywania
działalności gospodarczej.

Powyższe rozwiązania nie rodzą konsekwencji w postaci konieczności zmiany
przepisów dotyczących terminów zgłaszania ubezpieczonych do obowiązkowych
ubezpieczeń społecznych. Należy bowiem wskazać, że zgodnie z art. 36 ust. 3 i 4
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń
społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 10, z zastrzeżeniem ust. 2,
należy do tych osób. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w terminie
7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 4a, 5, 5a i
9a. Zatem obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń przedsiębiorców – osób fizycznych
powstanie dopiero po upływie okresu „wakacji ubezpieczeniowych” określonych w
art. 13 pkt 4a ustawy.

W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych proponuje się jedynie dodanie w art. 69
przepisu analogicznego do obowiązującego ust. 1a, który poprzez odesłanie do
zasad określonych w art. 68 wskazuje, że w okresie zawieszenia wykonywania
działalności gospodarczej przedsiębiorca może skorzystać z dobrowolnego
ubezpieczenia zdrowotnego, ponieważ z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia
18