Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

26) Przewodniczącemu Krajowej Rady Konsultacyjnej do Spraw Osób
Niepełnosprawnych;
27) Stowarzyszeniu Pomocy Niepełnosprawnym Kierowcom;
28) Stowarzyszeniu Przyjaciół Integracji;
29) Towarzystwu Opieki nad Ociemniałymi;
30) Towarzystwu Pomocy Głuchoniewidomym.
Z przedstawionego wyżej katalogu organizacji stanowisko przedstawiła jedynie
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, która wskazała, że
dostrzega potrzebę dostosowania przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych do
wymogów wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Organizacja stanęła na stanowisku, że
bez względu na proponowaną nowelizację dotychczasowe zasady skróconego czasu
pracy osób niepełnosprawnych ulegną zmianie po wejściu w życie wyroku Trybunału
i że będą one niekorzystne dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne.
Jednocześnie POPON wskazała, że szerszy zakres zmian ustawy z dnia 27 sierpnia
1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych przewiduje senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, bowiem przewiduje
również modyfikację art. 16 zmienianej ustawy, który dotyczy zgody lekarza na
wydłużenie czasu pracy pracownika z niepełnosprawnością. Ostatecznie POPON
wskazała, że popiera senacką propozycję zmian w art. 16 ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ponieważ
spowodują one jej zdaniem, że zarówno pracownik, jak i pracodawca będą mogli na
równych prawach brać udział w postępowaniu o wydanie zaświadczenia o wydłużeniu
norm czasu pracy oraz procedurze odwołania się od jego treści.
Pozostałe podmioty, którym projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych został przekazany
w ramach procesu konsultacji publicznych, do dnia dzisiejszego nie przekazały swojego
stanowiska do proponowanych zmian.
Również w dniu 14 marca 2014 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w ramach
opiniowania przekazany został następującym podmiotom:
1) Business Centre Club;
9

2) Forum Związków Zawodowych;
3) Konfederacji Lewiatan;
4) Niezależnemu Samorządnemu Związkowi Zawodowemu „Solidarność”;
5) Ogólnopolskiemu Porozumieniu Związków Zawodowych;
6) Pracodawcom Rzeczypospolitej Polskiej;
7) Pełnomocnikowi Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych;
8) Związkowi Rzemiosła Polskiego.
Do uzasadnienia przedmiotowego projektu ustawy uwagi redakcyjne zgłosił
Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. Uwagi te pokrywały się
z zakresem uwag zgłoszonych przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej i zostały
w całości uwzględnione.
Komisja Krajowa Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”
przedstawiła decyzję Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, zgodnie z którą Prezydium
pozytywnie opiniuje rządowy projekt ustawy. Natomiast Związek Rzemiosła Polskiego
przekazał stanowisko, że nie wnosi uwag do przedmiotowego projektu ustawy.
Organizacja Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej przekazała stanowisko, że popiera
zmianę treści art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127,
poz. 721, z późn. zm.), wskazując jednocześnie, że godne poparcia są również propozycje
rozwiązań przedstawione w senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Pozostałe podmioty, którym projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych został przekazany
w ramach procesu opiniowania, do dnia dzisiejszego nie przekazały swojego stanowiska
do proponowanych zmian.
Z uwagi na treść projektowanych zmian nie zachodzi konieczność przedstawienia
projektu właściwym organom i instytucjom Unii Europejskiej, w tym Europejskiemu
Bankowi Centralnemu, w myśl postanowień § 27 ust. 4 uchwały nr 190 Rady Ministrów
z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. poz. 979).
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.), projekt ustawy został
zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji
w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny. Do Rządowego Centrum Legislacji nie
10

wpłynęło jednak żadne zgłoszenie zainteresowania pracami nad przedmiotowym
projektem w trybie przepisów przywołanej wyżej ustawy.



11


Data sporządzenia
Nazwa projektu
13 maja 2014 r.
Ustawa o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz

zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Źródło:
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego K 17/11
Rządowe Centrum Legislacji

Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu
Nr w wykazie prac: UB28
lub Podsekretarza Stanu
Wiceprezes Rządowego Centrum Legislacji Jacek Krawczyk


Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Barbara Trojanowska-Wysocka; 694-75-14
bwysocka@rcl.gov.pl
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt K 17/11) orzekł o niezgodności z art. 2
w związku z art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.),
w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 226,
poz. 1475), w zakresie, w jakim przepis ten uzależnia zastosowanie skróconego czasu pracy do osoby niepełnosprawnej
zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego
o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy.
Dokonując oceny art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej w oparciu o zasadę sprawiedliwości społecznej,
Trybunał Konstytucyjny wskazał, że ustawodawca, uchwalając badaną regulację, potraktował (pod względem wymiaru
czasu pracy) podmioty nierówne, czyli osoby pełnosprawne (i osoby z lekką niepełnosprawnością) oraz osoby ze
znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością, co do zasady, jednakowo. Przy czym, zdaniem Trybunału, nie można
wskazać żadnych wartości konstytucyjnych, które by takie naruszenie zasady sprawiedliwości uzasadniały i którym
należałoby dać pierwszeństwo przed ochroną zdrowia i egzystencji osób z poważną niepełnosprawnością.
Zdaniem Trybunału przepis art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej, wydłużający czas pracy pracowników
niepełnosprawnych i zrównujący go, co do zasady, z czasem pracy obowiązującym w pełni sprawnych pracowników,
stanowi regulację mniej korzystną od tej obowiązującej przed dniem 1 stycznia 2012 r. Tym samym wejście w życie
zakwestionowanego przepisu zakłóciło dotychczas funkcjonujący mechanizm zatrudniania i rehabilitacji zawodowej
osób niepełnosprawnych. Jednocześnie zdaniem Trybunału odejście ustawodawcy od wcześniejszego rozwiązania nie
było uzasadnione wartościami konstytucyjnymi, które powinny być objęte silniejszą ochroną prawną niż rehabilitacja
osób niepełnosprawnych. Tym samym zasadne jest twierdzenie, że przedmiotowy przepis narusza również, mające swoje
źródło w art. 2 Konstytucji, zasady: lojalności państwa wobec obywateli oraz bezpieczeństwa prawnego.
Analizując zarzut naruszenia zasady prawidłowej legislacji, Trybunał podkreślił, że zaskarżona regulacja ani inne
obowiązujące przepisy prawa nie regulują trybu postępowania ani trybu odwoławczego w sprawie zaświadczeń
lekarskich o celowości stosowania wobec pracownika z umiarkowaną lub znaczną niepełnosprawnością skróconej normy
czasu pracy, co rodzi wątpliwości i trudności w stosowaniu tego przepisu w praktyce, czyniąc przyznane pracownikowi
prawo trudnym (jeżeli nie niemożliwym) do wyegzekwowania. W związku z tym Trybunał uznał, że zaskarżony przepis
jest niezgodny z zasadą poprawnej legislacji.
Trybunał Konstytucyjny uznał również, że nie ma podstaw do stwierdzenia, że art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji
zawodowej w aktualnym brzmieniu jest sprzeczny z art. 69 Konstytucji, traktowanym jako samodzielny wzorzec
kontroli. Niewątpliwie natomiast bezpośrednie skutki wprowadzenia w życie zaskarżonego przepisu, w postaci
wydłużenia czasu pracy pracowników z orzeczoną znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością, bez rekompensaty
w postaci zwiększenia wynagrodzenia, są dla nich niekorzystne, a w niektórych przypadkach mogą stanowić nawet
zagrożenie ich zdrowia. Szczególnie należy podkreślić, że w wyniku wejścia w życie tego przepisu osoby z ciężką
niepełnosprawnością zostały pod względem czasu pracy zrównane z osobami pełnosprawnymi. Toteż istniała podstawa
do tego, aby potraktować art. 69 Konstytucji – stanowiący o udzielaniu pomocy osobom niepełnosprawnym przez
władze publiczne – jako dodatkowy (związkowy) wzorzec kontroli, wobec art. 2 Konstytucji, wzmacniający konkluzję
o niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Istotą przedkładanego projektu jest wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą wymiar czasu pracy osób niepełnosprawnych,
legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym, nie może przekraczać
7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. I to bez konieczności spełnienia przez te osoby jakichkolwiek dodatkowych
12

warunków (uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy). Powyższa zmiana
zostanie wprowadzona przez nadanie ust. 2 w art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.) nowego brzmienia.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
Brak informacji odnośnie do rozwiązań przyjętych w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Osoby
Niemożliwe do oszacowania. Nie są

Wykonywanie obowiązków
niepełnosprawne
bowiem gromadzone dane pozwalające
pracowniczych wynikających
na ustalenie wielkości tej grupy, w tym
z umowy o pracę w wymiarze
dotyczące całkowitej liczby
maksymalnym 7 godzin
pracodawców zatrudniających osoby
dziennie i 35 godzin
niepełnosprawne, jak i liczby
tygodniowo.
pracodawców w podziale na stopień
niepełnosprawności zatrudnianych
pracowników lub na wymiar czasu pracy
pracowników niepełnosprawnych. Nie
jest również prowadzona ewidencja
wydanych zaświadczeń o celowości
stosowania skróconej normy czasu pracy
wobec osób legitymujących się
znacznym lub umiarkowanym stopniem
niepełnosprawności. Dostępne są
jedynie informacje pochodzące z Badań
Aktywności Ekonomicznej Ludności
(BAEL) dotyczące liczby
niepełnosprawnych pracowników
najemnych (ok. 340 tys. osób) oraz
liczby pracowników niepełnosprawnych
i liczby ich pracodawców, którzy są
zarejestrowani w systemach
Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych (w Systemie
Obsługi Dofinansowań i Refundacji oraz
w Systemie Wpłat Obowiązkowych;
320 tys. niepełnosprawnych
pracowników), które to wartości nie
mogą jednak stanowić kompleksowych
danych, bowiem nie wszyscy
zatrudnieni pracownicy posiadający
orzeczenie o niepełnosprawności są
zarejestrowani w powyższych systemach
informatycznych PFRON.
Pracodawcy
Niemożliwe do oszacowania. Nie są

Zatrudnieni pracownicy
bowiem gromadzone dane pozwalające
posiadający orzeczenie
na określenie zarówno całkowitej liczby
o niepełnosprawności
pracodawców zatrudniających osoby
w stopniu znacznym lub
niepełnosprawne, jak i liczby
umiarkowanym będą mogli
pracodawców w podziale na stopień
zostać zatrudnieni w wymiarze
niepełnosprawności zatrudnianych
czasu pracy wynoszącym
pracowników lub na wymiar czasu pracy
maksymalnie 7 godzin dziennie
pracowników niepełnosprawnych. Nie
i 35 godzin tygodniowo.
jest również prowadzona ewidencja
wydanych zaświadczeń o celowości
stosowania skróconej normy czasu pracy
wobec osób legitymujących się
znacznym lub umiarkowanym stopniem
niepełnosprawności. Dostępne są
13