Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa

 
Druk nr 2170 
 
 
Warszawa, 14 lutego 2014 r. 
SEJM  
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
Prezes Rady Ministrów 
 
RM-10-6-13 
 
 
 
 
Pani  
 
Ewa Kopacz 
 
Marszałek Sejmu 
 
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
 
Szanowna Pani Marszałek 
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt 
ustawy 
 
 - o zmianie ustawy o zasadach użycia lub 
pobytu  Sił  Zbrojnych  Rzeczypospolitej 
Polskiej poza granicami państwa. 
 
W  załączeniu  przedstawiam  także  opinię  dotyczącą  zgodności 
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej. 
Jednocześnie uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu 
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister Obrony 
Narodowej. 
 
Z poważaniem 
 
(-) Donald Tusk 
Projekt  
U S T A W A  
z dnia 
o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej 
poza granicami państwa 
Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych 
Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1117, z późn. zm.) 
wprowadza się następujące zmiany: 
1) 
art. 6 otrzymuje brzmienie: 
„Art. 6. W  skład  jednostek  wojskowych  wykonujących  zadania  poza  granicami 
państwa wchodzą żołnierze w czynnej służbie wojskowej oraz pracownicy.”; 
2) 
po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu: 
„Art. 6a.  1.  Wymiar  czasu  pracy  pracowników  świadczących  pracę  w  strefie 
działań wojennych jest określony ich zadaniami służbowymi. Do tych pracowników nie 
stosuje  się  przepisów  Działu  VI  ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –  Kodeks pracy 
(Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.)). 
2.  Zadania  służbowe  pracowników  są  ustalane  przez  przełożonych  w  sposób 
pozwalający  na  ich  wykonywanie  w  ramach  czterdziestu  godzin  pracy  w  tygodniu. 
Wykonywanie zadań służbowych nie może przekraczać przeciętnie czterdziestu ośmiu 
godzin w tygodniu, w  przeciętnie  pięciodniowym  tygodniu  pracy,  w  okresie 
rozliczeniowym wynoszącym cztery miesiące. 
                                                 
1)  Zmiany  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz.  U.  z  2004  r.  Nr  210,  poz. 2135, z 2009 r. Nr 79, 
poz. 669 i Nr 161, poz. 1278, z 2010  r. Nr 240, poz.  1601, z 2011 r. Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. 
poz. 908. 
2)  Zmiany  tekstu  jednolitego  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz.  U.  z 1998 r. Nr 106, poz. 668 
i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 
i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, 
poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, 
poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, 
poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. 
Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, 
Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, 
poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, 
poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, 
Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704,  z 2010 r. Nr 105, poz. 655, 
Nr 135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655 i Nr 254, poz. 1700, z 2011 r. 
Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887 i Nr 232, poz. 1378, 
z 2012 r. poz. 908 i 1110 oraz z 2013 r. poz. 2, 675, 896 i 1028. 
– 2 – 
3. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji 
przełożonego  w  miejscu  pracy  lub  w  innym  miejscu  wyznaczonym  do  wykonywania 
pracy. 
4. Pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej: 
1) 
ośmiu godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie; 
2) 
dwudziestu czterech godzin nieprzerwanego odpoczynku w okresie 
siedmiodniowym; 
3) 
dnia wolnego od pracy w niedzielę raz na cztery tygodnie oraz w święta określone 
w przepisach ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. 
Nr 4, poz. 28, z późn. zm.)); 
4) 
60-minutowego odpoczynku przed rozpoczęciem pracy obejmującej wykonywanie 
zadań służbowych w nocy; 
5) 
30-minutowej  przerwy  w  pracy,  jeżeli  dobowy  wymiar  czasu  pracy  wynosi  co 
najmniej 6 godzin. 
5. Przepisy ust. 2 i 4 nie mają zastosowania do pracowników realizujących zadania 
wynikające  z  celu  skierowania jednostki wojskowej, związane  z  zapewnieniem 
bezpieczeństwa jednostki wojskowej oraz z ochroną zdrowia i życia ludzkiego. 
6.  Ze  względu  na  szczególny  charakter  pracy  świadczonej  w  strefie  działań 
wojennych rozkład czasu pracy pracownika może przewidywać pracę zmianową. 
7. Okres rozliczeniowy liczony jest indywidualnie dla każdego pracownika od dnia 
zatrudnienia.”; 
3) 
w art. 9 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 
„1)  szczegółowe  zasady  zatrudniania  w  jednostkach wojskowych pracowników, 
o których mowa w art. 6, z uwzględnieniem postanowień zawartych w przepisach 
prawa  pracy  oraz  specyfiki  związanej  z  wykonywaniem  pracy  w  jednostce 
wojskowej poza granicami państwa,”. 
Art. 2.  Do  pracowników,  z  którymi  nawiązano  stosunek  pracy  przed  dniem  wejścia 
w życie ustawy, mają zastosowanie przepisy dotychczasowe. 
Art. 3.  Ustawa  wchodzi  w  życie  pierwszego  dnia  drugiego  miesiąca  następującego  po 
miesiącu ogłoszenia. 
                                                 
3)  Zmiany  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz.  U.  z  1960  r.  Nr  51,  poz.  297, z 1989 r. Nr 29, 
poz. 154, z 1990 r. Nr 28, poz. 159 i 160 oraz z 2010 r. Nr 224, poz. 1459. 
02/02/EP 
UZASADNIENIE 
W obecnym stanie prawnym do wszystkich pracowników zatrudnianych w polskich 
kontyngentach wojskowych (polskich jednostkach wojskowych) poza granicami 
państwa zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub 
pobytu  Sił  Zbrojnych  Rzeczypospolitej  Polskiej  poza  granicami  państwa  (Dz.  U. 
Nr 162, poz. 1117, z późn. zm.) zastosowanie mają powszechnie obowiązujące przepisy 
normujące czas pracy, tj. przepisy działu VI ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks 
pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.). 
Z uwagi jednak na charakter i sposób  świadczenia  pracy  w  specyficznych  warunkach 
jakim jest strefa działań wojennych, okazuje się, że ograniczenia wynikające z Kodeksu 
pracy  bardzo  utrudniają  właściwe  funkcjonowanie  kontyngentu wojskowego, 
jednocześnie  rodząc  poważne  skutki  finansowe  z  tytułu  wypłaty  wynagrodzenia  za 
pracę  w  godzinach  nadliczbowych.  Z  uwagi  na  nagły  i  nieprzewidziany  charakter 
zdarzeń, utrudnione jest jednoznaczne rozgraniczenie czynności wykonywanych przez 
pracowników w czasie pracy, od tych wykonywanych w czasie wolnym od pracy, 
ponieważ pracownicy wykonują pracę zawsze, gdy zaistnieje taka potrzeba, tzn. także 
w soboty, niedziele oraz w porze nocnej. Wobec braku odmiennych regulacji prawnych, 
skutkuje  to  tym,  że  pracownicy  traktują  je  jako  przepracowane  w  godzinach 
nadliczbowych, za które przysługuje im dodatkowe wynagrodzenie. 
Podjęta próba zastosowania w kontyngentach wojskowych zadaniowego systemu czasu 
pracy  również  nie  rozwiązała  problemu  ogromnych  ilości  godzin  nadliczbowych,  za 
które  trzeba  pracownikom  wypłacić  wynagrodzenie. Pracownicy,  mimo  że  z  założeń 
tego systemu czasu pracy wynika, iż sami powinni organizować czas, w którym mają 
wykonywać  powierzone  im  zadania,  niejednokrotnie  są  wzywani  do  miejsca 
świadczenia pracy (ewentualnie innego ściśle określonego miejsca), gdzie przebywają, 
oczekując w gotowości  do świadczenia pracy. Sytuacja taka budzi wątpliwości co do 
możliwości  zatrudniania  ich  w  zadaniowym  czasie  pracy,  skoro  rozkład  dnia 
komplikowany jest przez konieczność wykonywania, nieprzewidywalnych z uwagi na 
działania wojenne, czynności w miejscu wyznaczonym przez przełożonego i w ściśle 
określonym  czasie.  Brak  jest  jednocześnie  możliwości  zatrudnienia  w  kontyngentach 
wojskowych  większej  ilości  pracowników,  ponieważ  stan  osobowy  kontyngentu 
wojskowego jest każdorazowo określany w postanowieniu Prezydenta Rzeczypospolitej 
Polskiej o użyciu jednostek wojskowych poza granicami państwa, zgodnie z art. 5 ust. 1 
pkt  1  ustawy  o  zasadach  użycia  lub  pobytu  Sił  Zbrojnych  Rzeczypospolitej  Polskiej 
poza  granicami  państwa.  Ponadto  w  niektórych  specjalnościach  brak  jest  wielu 
chętnych  kandydatów  do  świadczenia  pracy  w  strefie  działań  wojennych.  Nawet 
ewentualne  zwiększenie  etatu  w  tych  specjalnościach  oznaczałoby  wówczas  jedynie 
istnienie w strukturze organizacyjnej kontyngentu stanowisk nieobsadzonych. 
Wprowadzenie projektowanej regulacji nie jest nowością w polskim ustawodawstwie. 
Wyłączenie  podstawowych  norm  czasu  pracy  nastąpiło  w  stosunku  do  żołnierzy 
zawodowych  pełniących  służbę  w  takich  samych  jak  pracownicy  warunkach  –  na 
podstawie  art.  60  ust.  4  ustawy  z  dnia  11  września  2003  r.  o  służbie  wojskowej 
żołnierzy  zawodowych  (Dz.  U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593,  z  późn.  zm.), co nie jest 
sprzeczne z dyrektywą  2003/88/WE  Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 
4 listopada 2003  r.  dotyczącą  niektórych  aspektów  organizacji  czasu  pracy  (Dz.  Urz. 
UE L z 18.11.2003, str. 9; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, 
str. 381).  Czas  służby  żołnierzy  w  kontyngentach  wojskowych  funkcjonujących 
w strefie działań wojennych jest bowiem określany ich zadaniami służbowymi. 
Podkreślić  należy,  że  pracownicy  posiadający  specjalistyczne kwalifikacje, 
w przeciwieństwie  do  żołnierzy  zawodowych,  zgłaszają  swój  udział  w  kontyngencie 
wojskowym  całkowicie  dobrowolnie,  co  oznacza,  że  świadomie  podejmują  decyzję 
o wykonywaniu obowiązków pracowniczych również w strefie uznanej za strefę działań 
wojennych i jednocześnie godzą się na warunki, w jakich będą pracować za gratyfikację 
finansową przewidzianą w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. 
w sprawie  należności  pieniężnych  i  świadczeń  otrzymywanych  przez  żołnierzy 
wyznaczonych  do  pełnienia  służby  poza  granicami  państwa  i  pracowników  wojska 
zatrudnionych  w  jednostkach  wojskowych  wykonujących  zadania  poza  granicami 
państwa (Dz. U. Nr 110, poz. 1257, z późn. zm.). Rekompensatę dla pracowników za 
pracę  w  takich  warunkach  stanowi  bowiem  odpowiednio  wyższe  wynagrodzenie 
obejmujące  dodatki:  wojenny  (wraz  ze  zwiększeniem)  oraz  zagraniczny.  Wysokość 
tych dodatków ustalona jest w sposób sztywny w stosunku do czasu przebywania 
w kontyngencie  wojskowym,  a  nie  np.  w  relacji  do  godzin  faktycznego  świadczenia 
pracy. Z tego względu, co do zasady pracownik nie świadczący pracy, ale pozostający 
w  strefie  działań  wojennych,  pobiera  dodatki  (wojenny  i  zagraniczny)  w  pełnej 
wysokości. Dodatki naliczane są również za niedziele i święta, bez względu na to, czy 
pracownik  świadczył  pracę  w  tych  dniach.  Wprowadzony  system  wynagrodzeń  we 
2