Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych

Druk nr 213

Warszawa, 13 stycznia 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:



- o zmianie ustawy o świadczeniach
rodzinnych.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Annę Bańkowską.



(-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-) Marek Balt; (-) Anna
Bańkowska; (-) Jacek Czerniak; (-) Tomasz Garbowski; (-) Witold Klepacz;
(-) Krystyna Łybacka; (-) Leszek Miller; (-) Cezary Olejniczak; (-) Artur
Ostrowski; (-) Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska; (-) Tadeusz Tomaszewski;
(-) Bogusław Wontor; (-) Stanisław Wziątek; (-) Zbyszek Zaborowski;
(-) Ryszard Zbrzyzny.

Projekt

USTAWA

z dnia


2012 r.
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych

Art. 1.
W ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z
2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 9 ust 3 otrzymuje brzmienie:


„3. Dodatek przysługuje jednorazowo, w wysokości 1.500,00 zł.”

2) w art. 15 b ust 2 otrzymuje brzmienie:


„2. Jednorazowa zapomoga przysługuje matce lub ojcu dziecka,
opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka –
jeżeli dochód netto na osobę w rodzinie nie przekracza
czterokrotności kwot uprawniających do zasiłku rodzinnego, o
których mowa w art. 5.

Art. 2.

Ustawa wchodzi w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego po
upływie 38 tygodni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw



UZASADNIENIE

W 2006 r. państwo ufundowało z budżetu państwa tysiączłotowe
zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, bez względu na dochód w rodzinie –
tzw. becikowe. Zostały one zapisane w ustawie o świadczeniach rodzinnych
jako „jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka”. Według danych
statystycznych tzw. „becikowe” odbiera 99,1% uprawnionych, czyli
praktycznie wszyscy – ludzie ubożsi i stosunkowo zamożni, co nie jest
sprawiedliwe. Tym bardziej, że nowy przepis nie spowodował poprawy
sytuacji demograficznej, choć oczywiście rodzice chętnie korzystają z tego
wsparcia. Przy wprowadzaniu tej zapomogi poprawa wskaźników dzietności
była jednym z argumentów na wprowadzenie zapomogi. Tak się nie stało o
czym świadczą dane statystyczne. Wypłata tych zapomóg to wydatek z
budżetu państwa na ok. 420 mln zł rocznie.
Pomoc w wysokości tysiączłotowego wsparcia dla wielu rodzin okazała
się przydatna w pierwszym okresie po przyjściu na świat ich potomstw.
Trudno jednak uwierzyć, że tak ważna i odpowiedzialna decyzja, jaką jest
urodzenie dziecka, jest uzależniana od otrzymania tysiączłotowego
becikowego. Po latach obowiązywania omawianych przepisów wyraźnie
widać, że część środków kierowanych na zapomogi nie dociera do
rzeczywiście potrzebujących lecz do wszystkich – również tych, którzy nie
potrzebują a biorą ją tylko dlatego, że się zwyczajnie należy. Wnioskodawcy
są zdania, że sytuację tę należy zmienić, tak, aby pomoc nie była kierowana do
osób o wysokich dochodach.
Każda pomoc państwa musi być oparta o jasne kryteria dochodowe i
sytuacyjne, gdyż nie wszyscy wymagają jednakowego wsparcia. Proponujemy
zatem ograniczenie wypłaty zapomogi zwanej potocznie becikowym, jedynie
do osób, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza czterokrotności
kwot uprawniających do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 5. ustawy
o świadczeniach rodzinnych.
Uważamy, że do określania uprawnień do świadczeń właściwe jest
weryfikacja dochodu w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych a nie
– jak proponuje rząd - dochodu z PIT, który nie jest w pełni miarodajny do
określenia sytuacji materialnej rodzin (część osób rozlicza się w formie
zryczałtowanego podatku dochodowego, czy np. z gospodarstwa rolnego).
Według danych GUS, górna granica przychodów czwartej grupy
kwintylowej to 1.547,90 zł miesięcznie na osobę, a przeciętny dochód
rozporządzalny w tej grupie to 1.270,04 zł, podczas gdy kwota ta dla piątej
(najwyższej) grupy kwintylowej wynosi 2.311,00 zł.
Wskazany w projekcie próg dochodowy uprawniający do jednorazowej
zapomogi z tytułu urodzenia dziecka pozbawia świadczenia osoby z
poziomem dochodów osiąganym przez ok. 20% najlepiej sytuowanej części
społeczeństwa.
W 2009 r. w gospodarstwach ogółem 20% osób znajdujących się w
najlepszej sytuacji dochodowej dysponowało około 41,3 % dochodów całej
badanej zbiorowości gospodarstw domowych, podczas gdy 20% osób
pozostających w sytuacji najgorszej – około 6,6% dochodów. W 2009 roku
przeciętne miesięczne nominalne wydatki gospodarstwa domowego na 1
osobę wyniosły ok. 957 złotych. Ważne są również dane wskazujące na
poziom i strukturę wydatków w zależności od typu biologicznego
gospodarstwa domowego, która jest dość zróżnicowana. Małżeństwa bez
dzieci przeciętnie miesięcznie wydawały ok. 1347 na osobę, co stanowiło 41%
więcej niż wydatki przeciętnego gospodarstwa domowego. Wydatki wyższe
od przeciętnych odnotowano również wśród małżeństw z jednym dzieckiem.
W gospodarstwach małżeństw z 2 i więcej dzieci na utrzymaniu wydatki na
osobę malały wraz ze wzrostem liczby dzieci i były niższe od przeciętnych w
kraju.
Widać zatem wyraźnie, że sytuacja dochodowa potencjalnych rodziców
jest bardzo zróżnicowana a zatem w sposób zróżnicowany należy kierować
pomoc ze strony państwa. Wnioskodawcy chcą kierować pomoc w postaci
zapomogi do osób, których dochody na osobę w rodzinie oscylują na
poziomie czterokrotności kryterium dochodowego uprawniającego do
świadczeń rodzinnych. Szacujemy, że z dotychczasowych przeszło 400 tysięcy
zapomóg rocznie nadal wypłacanych będzie około 300 tys. Część osób nie
nabędzie uprawnienia z uwagi na poziom dochodów inni natomiast
zrezygnują z świadczenia nie chcąc poddać się ich weryfikacji. Zaoszczędzone
w ten sposób pieniądze w kwocie ok. 100 mln zł proponujemy skierować na
podwyższenie dodatku z tytułu urodzenia dziecka, wynikającego z art. 9
ustawy o świadczeniach rodzinnych. Proponujemy podwyższenie tego
dodatku z 1000 zł do 1500 zł. Pamiętać trzeba, że do tego dodatku uprawnione
są rodziny, których dochód nie przekracza kwoty wskazanej w art. 5 ustawy –
najczęściej jest to 504 zł na osobę w rodzinie. Biorąc pod uwagę, że poziom
dochodu w rodzinach pobierających zasiłek nie przekracza 504 zł na osobę,
można oczekiwać, że pojawienie się kolejnego dziecka znacznie ten dochód
obniży. Możliwość jednorazowego otrzymania nieco wyższej kwoty dodatku
jest istotnym wsparciem finansowym w budżecie takiej rodziny.
Biorąc pod uwagę, że co roku wypłacanych jest ok. 200 tys. dodatków z
tego tytułu, koszt jego podwyższenia o kwotę 500 zł wyniesie ok. 100 mln zł.
W związku z powyższym szacujemy, że przyjęcie zaproponowanej
nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych prawdopodobnie się
zbilansuje, nie pociągając za sobą dodatkowych kosztów dla budżetu państwa
i jednostek samorządu terytorialnego.
Projekt nie został poddany konsultacjom, o których mowa w art. 34 ust.
Regulaminu Sejmu. Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem
Unii Europejskiej.
Zakładamy, że ustawa wejdzie w życie w pierwszym dniu miesiąca
następującym po upływie 38 tygodni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Chcemy bowiem, aby wszystkie kobiety, które w dniu ogłoszenia ustawy były
już w ciąży korzystały z dotychczasowych przepisów.