Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

 
Druk nr 2075 
 
 
Warszawa, 22 stycznia 2014 r. 
SEJM  
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
Prezes Rady Ministrów 
 
RM-10-6-14 
 
 
 
 
Pani  
 
Ewa Kopacz 
 
Marszałek Sejmu 
 
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
Szanowna Pani Marszałek 
Na podstawie art. 118 ust. 1 i art. 123 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej 
Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi projekt ustawy 
 
 - o zmianie ustawy o systemie oświaty. 
 
Rada Ministrów uznała wymieniony projekt ustawy za pilny ze względu 
na  potrzebę  przeciwdziałania  występowaniu  negatywnych  zjawisk  na  rynku 
podręczników szkolnych. 
W  załączeniu  przedstawiam  także  opinię  dotyczącą  zgodności 
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej. 
Ponadto  uprzejmie  informuję,  że  do  prezentowania  stanowiska  Rządu  
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister Edukacji 
Narodowej. 
 
Z poważaniem 
 
(-) Donald Tusk 
Projekt  
U S T A W A  
z dnia 
o zmianie ustawy o systemie oświaty 
Art. 1.  W  ustawie z  dnia 7  września  1991  r. o  systemie  oświaty  (Dz.  U. z  2004  r. 
Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) po art. 22b dodaje się art. 22c w brzmieniu: 
„Art. 22c. 1.  Minister  właściwy  do  spraw  oświaty  i  wychowania,  a  w  przypadku 
podręczników do szkół artystycznych – minister właściwy do spraw kultury i ochrony 
dziedzictwa  narodowego,  może  zlecić  opracowanie  i wydanie podręcznika  lub  jego 
części.  
2.  Podręcznik  lub  jego  część  opracowane  w  wyniku zlecenia, o którym mowa 
w ust. 1, oraz zaakceptowane odpowiednio przez ministra właściwego do spraw oświaty 
i wychowania albo  ministra  właściwego  do  spraw  kultury  i  ochrony  dziedzictwa 
narodowego, jest dopuszczony do użytku szkolnego z mocy prawa.”. 
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
 
                                                          
1)   Zmiany  tekstu  jednolitego  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz.  U.  z  2004 r. Nr 273, poz. 2703 
i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, 
Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, 
z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, 
poz. 1292, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370 i Nr 235, poz. 1618, z 2009 r. Nr 6, 
poz. 33, Nr 31, poz. 206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1705, z 2010 r. Nr 44, poz. 250, 
Nr 54, poz. 320, Nr 127, poz. 857 i Nr 148, poz. 991, z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 139, 
poz. 814, Nr 149, poz. 887 i Nr 205, poz. 1206, z 2012 r. poz. 941 i 979, z 2013 r. poz. 87, 827, 1191, 1265, 
1317 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 7. 
 
11/01/EP 
UZASADNIENIE 
 
W  obecnym  stanie  prawnym  minister  właściwy  do  spraw  oświaty  i  wychowania,  jak 
również  minister  właściwy  do  spraw  kultury  i  ochrony  dziedzictwa  narodowego, 
dopuszcza  do  użytku  szkolnego  podręczniki  na  wniosek  podmiotu  posiadającego 
autorskie prawa majątkowe do podręcznika. Obowiązujące przepisy przewidują również 
możliwość  dofinansowywania przez ministra  właściwego  do  spraw  oświaty 
i wychowania  podręczników  przeznaczonych  do  kształcenia  uczniów  w  zakresie 
niezbędnym do podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej 
(art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – Dz. U. z 2004 r. 
Nr 256,  poz.  2572,  z  późn.  zm.)  oraz  podręczników  do  kształcenia  specjalnego  dla 
uczniów z upośledzeniem umysłowym, niewidomych, słabowidzących i niesłyszących 
(art.  71d  ustawy  z  dnia  7  września  1991  r.  o  systemie  oświaty),  a  także  możliwość 
dotowania  podręczników  do  kształcenia  zawodowego  (art. 130 ust. 6 ustawy z dnia 
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych – Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.).  
Celem  niniejszej  nowelizacji  jest  umożliwienie  ministrowi  właściwemu  do  spraw 
oświaty i wychowania, jak również ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony 
dziedzictwa narodowego, zlecania opracowywania i wydania podręczników  lub  ich 
części.  Jednocześnie,  wprowadza  się  mechanizm  dopuszczania  do  użytku  szkolnego 
tych  podręczników  z  mocy  prawa.  Ich  jakość,  w  szczególności  poprawność 
merytoryczna,  dydaktyczna  i  wychowawcza,  będzie  weryfikowana  na  etapie  ich 
przygotowywania i odbioru.  
Przedmiot regulacji ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. 
 
 
Nazwa projektu 
Data sporządzenia 
Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 
20-01-2014 r. 
 
 
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące 
Źródło:  
Ministerstwo Edukacji Narodowej 
Inne 
 
 
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza 
Nr w wykazie prac Rady Ministrów  
Stanu lub Podsekretarza Stanu  
 
Joanna Berdzik, Podsekretarz Stanu 
UD145 
 
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu 
Małgorzata Szybalska, tel. (22) 34 74 713 
 
OCENA SKUTKÓW REGULACJI 
1.  Jaki problem jest rozwiązywany? 
 
Problemem są praktyki wydawnictw skutkujące bądź utrudnieniami w korzystaniu z podręczników przez kolejny rocznik 
uczniów  bądź  wręcz  brakiem  takiej  możliwości.  Praktyki te powodują,  iż  koszty  zakupu  podręczników  szkolnych 
stanowią istotny problem dla rodziców i barierę w dostępie dzieci i młodzieży do edukacji szkolnej. 
 
W obecnym stanie prawnym możliwość podjęcia przez organy odpowiedzialne za zapewnienie powszechnego i równego 
dostępu do wykształcenia działań zmierzających do zwiększenia dostępności podręczników jest ograniczona. Minister 
właściwy  do  spraw  oświaty  i  wychowania,  jak  również  minister  właściwy  do  spraw  kultury  i  ochrony  dziedzictwa 
narodowego,  dopuszcza  do  użytku  szkolnego  podręczniki  na  wniosek  podmiotu  posiadającego  autorskie  prawa 
majątkowe  do  podręcznika.  Obowiązujące  przepisy  przewidują  również  możliwość  dofinansowywania  przez  ministra 
właściwego  do  spraw  oświaty  i  wychowania  podręczników  przeznaczonych  do  kształcenia  uczniów  w  zakresie 
niezbędnym  do  podtrzymywania  poczucia  tożsamości  narodowej,  etnicznej  i  językowej  oraz  podręczników  do 
kształcenia  specjalnego  dla  uczniów  z  upośledzeniem  umysłowym,  niewidomych,  słabowidzących  i  niesłyszących, 
a także możliwość dotowania podręczników do kształcenia zawodowego.  
 
2.  Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt 
 
Umożliwienie ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania, jak również ministrowi właściwemu do spraw 
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zlecania opracowywania i wydania podręczników  lub  ich  części. 
Jednocześnie wprowadza się mechanizm dopuszczania do użytku szkolnego tych podręczników. Jakość podręczników, 
a w szczególności  ich  poprawność  merytoryczna,  dydaktyczna  i  wychowawcza,  będzie  weryfikowana  na  etapie  ich 
przygotowania i odbioru. 
Proponowane  rozwiązanie  umożliwi  skuteczniejszą  realizację  polityki  oświatowej.  W  przypadku  podjęcia  decyzji 
o skorzystaniu  z  uprawnień,  jakie  daje  projekt  ustawy,  efektem  będzie  zwiększenie  dostępności  podręczników  do 
wybranych przedmiotów nauczania/zajęć.  
 
3.  Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?  
 
Poszczególne  kraje  członkowskie  OECD/UE  mają  w  tym  zakresie  własne,  zróżnicowane  rozwiązania.  W  większości 
krajów UE uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów (lower secondary schools) mają zapewniony bezpłatny dostęp do 
podręczników, które są kupowane ze środków publicznych (budżet państwa, budżety organów prowadzących szkoły), a ich 
dysponentem  są  szkoły.  Systemy  zapewniania  uczniom  dostępu  do  bezpłatnych  podręczników  są  bardzo  zróżnicowane, 
począwszy  od  centralnych  zakupów  zamówionych  przez  szkoły  podręczników  (np.  Słowacja,  Chorwacja),  poprzez 
zdecentralizowane systemy zakupu podręczników przez organy prowadzące lub szkoły (np. niektóre landy w Niemczech, 
Finlandia, Czechy, Anglia, Irlandia Północna).  
 
4.  Podmioty, na które oddziałuje projekt 
Grupa 
Oddziaływanie 
Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania 
Umożliwienie zlecania opracowywania i wydania 
 
podręczników lub ich części. 
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa 
 
narodowego 
5.  Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji 
 
Ze względu na ograniczony zakres zmiany zrezygnowano z przeprowadzania konsultacji publicznych. 
 
6.   Wpływ na sektor finansów publicznych 
(ceny stałe z 2014 r.) 
Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł] 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Łącznie (0–10) 
Dochody ogółem 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
budżet państwa 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
JST 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
pozostałe jednostki (oddzielnie) 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
Wydatki ogółem 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
budżet państwa 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
JST 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
pozostałe jednostki (oddzielnie) 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
Saldo ogółem 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
budżet państwa 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
JST 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
pozostałe jednostki (oddzielnie) 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
W  przypadku  podjęcia  decyzji  o  skorzystaniu  z  uprawnień,  jakie  daje  projekt  ustawy,  źródłem 
finansowania działań będą środki przewidziane w budżetach właściwych ministrów. Wykorzystanie 
rozwiązań  przewidzianych  w  projekcie  ustawy  z  natury  rzeczy  jest  trudne  do  oszacowania  na 
obecnym  etapie.  Nie  jest  też  możliwe  zaprojektowanie  wydatków  na  ten  cel  w  horyzoncie 
dziesięcioletnim. Wynika to z istoty przewidzianych rozwiązań, a więc dostarczenia instrumentu, 
który  z  jednej  strony  nie  musi  być  wcale  wykorzystywany,  a  z  drugiej  strony,  skala jego 
Źródła finansowania  
wykorzystania  może  być  potencjalnie  duża.  Jeśli  wymiar  finansowy  przedsięwzięcia  przekroczy 
możliwości budżetowe ministrów, wykorzystane będą instrumenty prawne przewidziane w ustawie 
o finansach publicznych.  
Szacuje się, że w przypadku podjęcia decyzji o zleceniu opracowania podręcznika, koszty takiego 
przedsięwzięcia  w horyzoncie wieloletnim,  w  przypadku  opracowania  podręcznika  do  edukacji 
zintegrowanej dla klas I–III  szkoły  podstawowej,  nie  powinny  przekroczyć  łącznie  5 mln zł. 
Szacunek ten nie uwzględnia kosztów druku i dystrybucji, które zależeć będą od wielkości nakładu.  
Dodatkowe informacje, 
Ustawa  daje  możliwość  działania  dla  ministra  właściwego  do  spraw  oświaty  i  wychowania  oraz 
w tym wskazanie 
ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ale nie nakłada na ww. 
źródeł danych 
organy konieczności ponoszenia jakichkolwiek wydatków. 
i przyjętych do obliczeń   
założeń 
7.  Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na 
rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe  
Skutki 
Czas w latach od wejścia w życie zmian 
0 
1 
2 
3 
5 
10 
Łącznie  
(0–10) 
W ujęciu 
duże przedsiębiorstwa 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
pieniężnym 
sektor mikro-, małych 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
(w mln zł,  
i średnich 
przedsiębiorstw 
ceny stałe 
z 2014 r.) 
rodzina, obywatele oraz 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
bd. 
gospodarstwa domowe 
W ujęciu 
duże przedsiębiorstwa 
W przypadku podjęcia decyzji o wydaniu podręczników lub ich części, projekt 
niepieniężnym 
sektor mikro-, małych 
skutkować powinien spadkiem kosztów zakupu podręczników szkolnych. 
i średnich 
przedsiębiorstw 
rodzina, obywatele oraz 
gospodarstwa domowe  
Niemierzalne 
 
Brak