Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

przedsiębiorstwom zysków, zalegając jedynie bezproduktywnie, czasami przez wiele
miesięcy, na kontach urzędów skarbowych. W przypadku dużych przedsiębiorstw mogą
to być ogromne kwoty, a dla małych i średnich przedsiębiorców nader często są to kwoty
bardzo znaczące. Nietrudno sobie wyobrazić, że takie zamrożenie środków, z punktu
widzenia ekonomiki działania przedsiębiorstw jest czystym marnotrawstwem.
Warto w tym miejscu zwrócić również uwagę na zjawisko zatorów płatniczych
i problem, jaki generuje ono dla płynności finansowej przedsiębiorstw, zwłaszcza małych
i średnich. Zjawisko to polega na tym, że wskutek tego, że kontrahenci danego
przedsiębiorstwa płacą z opóźnieniem, przedsiębiorstwo to ma problemy z płynnością
finansową, co w skrajnej sytuacji może doprowadzić nawet do jego bankructwa.
W oczywisty sposób zjawiska te nasilają się w czasie dekoniunktury, kiedy coraz więcej
kontrahentów płaci z opóźnieniem. Wtedy problem płynności finansowej występuje
szczególnie często. Długi termin zwrotu podatku VAT w sposób istotny może
intensyfikować problem z płynnością finansową, a tym samym w niektórych sytuacjach
pośrednio również przyczyniać się do bankructw.
60 dni na dokonanie przez urząd skarbowy rozliczenia danego podatnika wydaje
się terminem długim i nie znajdującym uzasadnienia, a przy tym niesprzyjającym
rozwojowi gospodarki i krępującym przedsiębiorstwa. Zwiększa koszty obsługi podatku
VAT dla przedsiębiorców, nie pozwalając im na szybkie reinwestowanie swoich środków.
Dodatkowo, możliwość przedłużenia powyższego terminu decyzją przez
naczelnika urzędu skarbowego, nie tylko stwarza dla przedsiębiorców stan niepewności
ale w przypadku wydania takiej decyzji, może powodować, i często powoduje, utratę ich
płynności finansowej przez zablokowanie należnych im kwot na wiele miesięcy a nawet
lat.
Niestety całkowita utrata płynności finansowej i konieczność ogłoszenia
bankructwa na skutek przewlekłości postępowania w sprawie zwrotu nadpłaconego
podatku VAT nie stanowi jedynie teoretycznego zagrożenia. W mediach niejednokrotnie
pojawiały się doniesienia o przedsiębiorcach ponoszących poważne straty finansowe w
związku z naganną praktyką działania urzędów skarbowych, polegająca na przedłużaniu
terminu zwrotu nadpłaconego podatku. Warto choćby wspomnieć o przypadku lubelskiej
spółki NEXA, gdzie Urząd Skarbowy już od sierpnia 2012 r. aż do dnia dzisiejszego (tj. do
listopada 2013 r.) przetrzymuje nadpłacony przez firmę podatek w kwocie bliskiej 30 mln
zł. Historia ta była opowiedziana w programie „Państwo w Państwie” wyemitowanym w
5

telewizji Polsat w maju 2013 r. W związku z brakiem dostępu do swoich pieniędzy,
spółka utraciła płynność finansową, a stając na skraju bankructwa zmuszona była zwolnić
ok. 170 pracowników. W przedmiotowym przypadku działania Urzędu Skarbowego
wydają się szczególnie karygodne, gdyż pomimo tego, iż w protokole kończącym kontrolę
skarbową nie stwierdzono nieprawidłowości związanych z rozliczeniem nadpłaconego
podatku VAT, na dzień złożenia projektu ustawy firma wciąż nie uzyskała zwrotu swoich
pieniędzy. Niestety przypadek NEXY nie jest jednostkowy, zaś częstą praktyką urzędów
skarbowych jest uznawanie, iż brak dowodów na nadużycia ze strony przedsiębiorcy
powinien stanowić jedynie asumpt do przeprowadzenia kontroli przez inny organ (tj.
urząd kontroli skarbowej) i dalszego przetrzymywania pieniędzy podatnika przez organy
administracji skarbowej. Ustawodawca, niejako uświadamiając sobie jak poważnie
negatywne konsekwencje niesie dla przedsiębiorców konieczność przedłużającego się
oczekiwania na zwrot podatku VAT, w przeszłości wprowadził skomplikowany
i niepraktyczny zespół rozwiązań mających na celu złagodzenie skutków obowiązujących
przepisów. I tak, wprowadził on system umożliwiający przedsiębiorcy stosowny zwrot
podatku w terminie 60 dni pomimo zaistnienia przesłanek powodujących jego
przedłużenie przez naczelnika urzędu skarbowego ale to pod warunkiem złożenia przez
przedsiębiorcę stosownego zabezpieczenia majątkowego i wystąpienia z takim żądaniem,
i – co najważniejsze – zgody na to naczelnika urzędu skarbowego. Ten ostatni dokonując
oceny zabezpieczenia, de facto ocenia wiarygodność finansową przedsiębiorcy. Taka
regulacja nie przyniosła żadnych pozytywnych zmian w sferze faktycznej i z oczywistych
względów ma znikome znaczenie praktyczne.
Niestety w głosowaniu w dniu 8 lutego 2013 r, Wysoka Izba odrzuciła w
pierwszym czytaniu wniesiony przez grupę posłów Ruchu Palikota projekt ustawy o
zmianie ustawy o podatku od towarów i usług skracający termin zwrotu nadpłaconego
podatku oraz odbierający organom skarbowym możliwość jego przedłużania. Opisywane
w mediach przypadki przewlekłości postępowań w zakresie zwrotu nadpłaconego podatku
(nierzadko skutkujące poważnymi problemami finansowymi przedsiębiorstw) powinny w
opinii projektodawców skłonić Wysoką Izbę do refleksji nad tym, czy decyzja podjęta w
głosowaniu podczas 33 posiedzenia Sejmu rzeczywiście była zasadna. Projektodawcy
zgłaszając niniejszy projekt ustawy chcą dać większości parlamentarnej szansę na zmianę
podjętej wcześniej błędnej decyzji, licząc, iż tym razem posłowie udzielą poparcia
projektowi ustawy, który całkowicie zlikwidowałby patologiczną praktykę działania
6

urzędów skarbowych polegającą na przedłużaniu terminów zwrotu podatku VAT pod
pretekstem konieczności przeprowadzenia czynności kontrolnych.

3. Różnica pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym.
Istota zaproponowanego uregulowania sprowadza się do dwóch kwestii. W
pierwszej kolejności jest to skrócenie okresu, w którym urząd skarbowy ma obowiązek
dokonać zwrotu różnicy pomiędzy podatkiem naliczonym a podatkiem należnym.
Podstawowy termin zwrotu nadpłaconego podatku VAT skracany jest z 60 dni do 30 dni.
W projekcie proponuje się ponadto skrócenie ze 180 dni do 60 dni terminu zwrotu
podatku w przypadku gdy podatnik nie wykonał w okresie rozliczeniowym czynności
opodatkowanych na terytorium kraju oraz czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1
ustawy o VAT (tj. dostawy towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju, od
których można byłoby odliczyć kwotę podatku naliczonego, gdyby czynności te były
wykonywane na terytorium kraju). Wreszcie proponuje się obniżenie z 25 dni do 15 dni
terminu zwrotu nadpłaconego podatku VAT, w przypadku gdy kwoty podatku
naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikają z:
1) faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone,
2) dokumentów celnych, deklaracji importowej oraz decyzji, o których mowa w art.
33 ust. 2 i 3 oraz w art. 34 ustawy o VAT, i zostały przez podatnika opłacone,
3) importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a ustawy o VAT,
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego
podatnikiem jest usługobiorca, lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest
ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku
należnego od tych transakcji.
Drugą zmianą przewidzianą w projekcie ustawy jest całkowite wyrugowanie
możliwości doraźnego przedłużania decyzją naczelnika urzędu skarbowego okresu zwrotu
podatku VAT. Prostą konsekwencją tej drugiej zmiany jest usunięcie z obowiązującego
stanu prawnego, zbędnego w efekcie, systemu fakultatywnego uzyskiwania zwrotu
podatku VAT w standardowym terminie 30 dni (przed zmianą – 60), pomimo skorzystania
przez naczelnika urzędu skarbowego z możliwości jego przedłużenia (w związku z
zaistnieniem ku temu podstaw) – zespołu norm pozwalających otrzymać zwrot dzięki
złożeniu zabezpieczenia majątkowego.

7

4. Przewidywane skutki prawne, gospodarcze i społeczne projektu.
Zaproponowane zmiany z pewnością obniżą koszty obsługi podatku VAT
ponoszone przez przedsiębiorców. Uwolnią środki finansowe, które zostaną
reinwestowane przez przedsiębiorstwa, co może wpłynąć tylko pozytywnie na ich rozwój.
Ponadto poprawi się płynność finansowa przedsiębiorstw, a tym samym znacznie rzadziej
będzie dochodziło do jej utraty i spowodowanych nią bankructw. Będzie to w sposób
szczególny sprzyjać rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw. Poprawa sytuacji
ekonomicznej tych ostatnich przyczyni się z kolei do rozwoju gospodarczego kraju.
Projektowana nowelizacja usunie także stan niepewności istniejący w
regulowanym obszarze. Odtąd przedsiębiorca będzie mógł już zawsze spodziewać się
należnego mu zwrotu podatku w przewidywalnym, nieodległym terminie i uwzględniać
te środki w swoich planach inwestycyjnych.
Skutkiem społecznym niniejszych zmian będzie również wzrost zaufania obywateli
do Państwa i poczucia poszanowania przez nie praw i interesów jednostki.

5. Przewidywane skutki finansowe projektu.
W ocenie projektodawców niniejszy projekt nie przyniesie negatywnych skutków
finansowych dla budżetu państwa. Zwrócone szybciej niż pod rządami dotychczas
obwiązującej ustawy środki z pewnością natychmiast zostaną reinwestowane przez
przedsiębiorców, a co za tym idzie, z powrotem zasilą konto urzędów skarbowych.

6. Zgodność regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Projektodawcy oświadczają, iż przyjęcie ustawy nie spowoduje stanu niezgodności
prawa polskiego z prawem wspólnotowym.





8