Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

– 6 –
sporządzenia protokołu elektronicznego z przyczyn technicznych, chociażby z uwagi na
charakter sprawy lub okoliczności dotyczące strony czy uczestnika postępowania.
Jednocześnie Prokurator Generalny wskazał na potrzebę dalszej analizy kwestii
celowości odstąpienia przez sędziego od sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku
i poprzestania na uzasadnieniu wyroku w formie ustnej na rozprawie. Zauważył
bowiem, że proponowane rozwiązanie może utrudnić stronie sporządzenie środka
odwoławczego, a sądowi drugiej instancji jego rozpoznanie.
Podobnie Krajowa Rada Komendantów Straży Miejskich i Gminnych Rzeczypospolitej
Polskiej wyraziła pozytywną opinię o projekcie, podnosząc tożsamej treści wątpliwości
odnośnie do planowanego umożliwienia sędziemu odstąpienia od sporządzenia
pisemnego uzasadnienia wyroku i wygłoszenia na rozprawie ustnego uzasadnienia.
Przedstawiciele sądów i prokuratur przedstawili szereg uwag do projektu, wskazując
w szczególności na: możliwe trudności z zapoznaniem się z materiałem z przebiegu
rozprawy przez strony oraz sędziów w sądzie pierwszej i drugiej instancji, a co za tym
idzie – kłopotliwość sporządzenia i rozpoznania środka odwoławczego, brak potrzeby
ponoszenia znacznych kosztów na wprowadzenie zmian, w sytuacji gdy sprawy
wykroczeniowe rozpoznawane są w praktyce sądów relatywnie w krótkim czasie,
wydłużenie postępowań sądowych w tych sprawach w związku z zastosowaniem
nowych rozwiązań, z uwagi na utrudnienia dotyczące zapoznawania się z treścią
zapisów, problem rejestracji wypowiedzi osób mówiących niewyraźnie lub zbyt cicho,
rozważenie sporządzania protokołu elektronicznego tylko w sytuacjach, gdy przemawia
za tym waga i charakter sprawy, brak potrzeby jednoczesnego sporządzania skróconego
protokołu pisemnego w razie rejestracji dźwięku lub obrazu, możliwość niedokonania
zapisu z przyczyn technicznych, a tym samym konieczność powtórzenia czynności,
pracochłonność sporządzania transkrypcji i brak jednoznacznych kryteriów nakazania
jej dokonania, utrudnienia związane z archiwizacją plików zawierających zapisy.
Ponadto przedstawiono rozbieżne stanowiska odnośnie do celowości wprowadzenia
ustnego uzasadniania wyroków, z jednej strony aprobując to rozwiązanie jako
pozwalające na zaoszczędzenie czasu przez sędziów przy rozpoznawaniu typowych
spraw, z drugiej zaś podnosząc praktyczne skomplikowanie tej instytucji

i konieczność dochowania w toku jej stosowania daleko idących wymogów formalnych.
– 7 –
Podczas zorganizowanych w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości konsultacji
z udziałem przedstawicieli sądów i prokuratur przeprowadzono dyskusję nad tezami
projektu oraz dokonano analizy zgłoszonych uwag. Przedstawiono także doświadczenia
praktyczne wynikające z zastosowania protokołu elektronicznego w sprawach
cywilnych oraz zaprezentowano poglądowy zapis rozprawy.
Wszystkie przekazane w toku konsultacji społecznych uwagi stanowiły ważny materiał
analityczny i zostały wykorzystane w toku prac nad projektem ustawy. Podkreślić
należy przede wszystkim, że część zgłoszonych uwag nie uwzględniła fakultatywności
ustnego uzasadniania wyroków na rozprawie. Strona, pragnąc zapoznać się
z przebiegiem rozprawy, w tym i uzasadnieniem w formie ustnej, ma możliwość
nieskrępowanego dostępu do tego zapisu w siedzibie sądu, jednostki penitencjarnej,
a także prawo żądania przesłania zapisu dźwięku za pośrednictwem łączy lub też na
nośniku danych. Stwarza to jej właściwe warunki do zaskarżenia wyroku, tym bardziej
że termin do wniesienia apelacji liczony jest wyłącznie w odniesieniu do dni roboczych.
Z kolei uwagi związane z urzeczywistnieniem sposobu dokumentowania przebiegu
czynności procesowych przez ich utrwalenie za pomocą urządzenia rejestrującego
dźwięk albo obraz i dźwięk zostały skonfrontowane z wnioskami płynącymi z praktyki
występującej na gruncie postępowania cywilnego. Doświadczenia te są jednoznacznie
pozytywne i nie potwierdzają wysuniętych w toku konsultacji zastrzeżeń. Dlatego
odnośnym regulacjom nadano kształt zbliżony do obowiązujących w procedurze
cywilnej, przy uwzględnieniu specyfiki postępowania w sprawach o wykroczenia.
Opracowany na podstawie przyjętych przez Radę Ministrów założeń projekt ustawy
został przekazany do zaopiniowania Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych
Osobowych, Krajowej Radzie Sądownictwa oraz Pierwszemu Prezesowi Sądu
Najwyższego.
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych zwrócił uwagę na potrzebę
uszczegółowienia katalogu danych osobowych uczestników postępowania, które będą
podlegać obligatoryjnemu zamieszczeniu w protokole pisemnym z rozprawy, w trosce
o właściwą realizację zasady adekwatności przetwarzanych danych w stosunku do
celów, w jakich są przetwarzane.
Uwagę powyższą uznano za zasadną i w jej wyniku dokonano korekty treści
projektowanego art. 37 § 4 pkt 1 in fine k.p.s.w., przez sprecyzowanie, że dane te
– 8 –
powinny być wskazane w zakresie niezbędnym ze względu na cele postępowania lub
określonym przez przepisy szczególne.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego nie kwestionował założeń przyświecających
potrzebie dokonania projektowanych zmian, lecz zwrócił uwagę na niektóre
rozwiązania szczegółowe. Odnoszą się one do mogących występować w praktyce
trudności z dokonaniem niektórych czynności procesowych i o charakterze czysto
technicznym. Chodzi tu np. o przeprowadzenie konfrontacji, udostępnienie akt biegłym
czy konieczność dłuższego zapoznawania się z materiałem sprawy w toku
postępowania odwoławczego. W odniesieniu do regulacji dotyczących ustnego
uzasadniania wyroków Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zarzucił, że w projekcie
dokonano wyłączeń stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego, które nie
zostały recypowane do procedury wykroczeniowej, oraz brak jest odwołania się
w projekcie do art. 424 k.p.k., określającego elementy treściowe uzasadnienia. W opinii
zakwestionowano także otwarty katalog spraw, w których można podjąć decyzję
o ustnym uzasadnieniu wyroku.
Uwagi Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego uznano za niezasadne. Udostępnianie akt
biegłym będzie odbywało się na analogicznych zasadach jak w odniesieniu do innych
uczestników. Sporządzanie protokołu przez rejestrację dźwięku lub obrazu i dźwięku
podczas rozprawy nie będzie negatywnie rzutowało na przeprowadzenie
poszczególnych czynności procesowych, np. konfrontacji, gdyż wypowiedzi osób
konfrontowanych będą zaznaczane przez protokolanta w systemie teleinformatycznym
stosownymi adnotacjami ułatwiającymi odszukanie interesującego fragmentu, a w razie
niezbędnej potrzeby możliwe jest też sporządzenie transkrypcji odpowiedniej części
protokołu. Co prawda mogą zaistnieć w praktyce sytuacje, w których zapoznanie się np.
przez sąd odwoławczy z zapisem dźwięku lub obrazu i dźwięku będzie trwało dłużej niż
w odniesieniu do protokołu pisemnego, lecz należy zaakcentować, że akta spraw
o wykroczenia zasadniczo nie należą do obszernych, a niedogodności te dodatkowo
zostaną zrekompensowane przez wierniejszą rejestrację przebiegu rozprawy przy
zastosowaniu projektowanych technik.
Nie można się też zgodzić z zarzutem, że w projekcie dokonano wyłączeń stosowania
określonych przepisów Kodeksu postępowania karnego, które nie zostały recypowane
do procedury wykroczeniowej. Wyłączane przez projektowane art. 82 § 1a oraz art. 107
– 9 –
§ 2a k.p.s.w. przepisy procedury karnej zostały recypowane do Kodeksu postępowania
w sprawach o wykroczenia przez jego art. 82 § 1 i lege non distinguente dotyczą
uzasadnień zarówno w formie ustnej, jak i pisemnej. W odniesieniu do uzasadnień
w formie ustnej na tej samej zasadzie obowiązuje art. 424 k.p.k., określający elementy
treściowe uzasadnienia, a to w wyniku odwołania się do jego treści przez wspomniany
art. 82 § 1 k.p.s.w. Uzasadnienie w formie ustnej nie różni się zatem w żaden sposób od
pisemnego pod względem treściowym, w szczególności w aspekcie jego wnikliwości
i wszechstronności, a zatem nie wydaje się uprawniony postulat rezerwowania formy
pisemnej dla określonego rodzaju rozstrzygnięć sądu. Wybór tej formy uzasadnienia
zależy wyłącznie od decyzji sądu, uwarunkowanej realiami danej sprawy.
Innych uwag do projektu nie zgłoszono.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Wdrożenie projektu spowoduje konieczność poniesienia wydatków z budżetu państwa
w wysokości 40 mln zł. Składają się na nie: koszt wyposażenia niezbędnej liczby sal
rozpraw w wysokości 25 mln zł, wartość wspólnej infrastruktury teletechnicznej dla
protokołu elektronicznego w sprawach cywilnych i wykroczeniowych – 11 mln zł,
a koszt przeszkolenia osób do pracy w systemie – 4 mln zł. Projekt nie wywołuje
skutków dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Wdrożenie proponowanych rozwiązań zostanie sfinansowane ze środków
zaplanowanych w budżecie państwa w części 15 i nie będzie pociągać za sobą
konieczności zwiększenia limitu wydatków.
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Regulacja nie wywrze wpływu na rynek pracy.
5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Regulacja nie wywrze wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość.
6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Regulacja nie wywrze wpływu na sytuację i rozwój regionalny.
25/05/BS
Projekt

R O Z P O R Z Ą D Z E N I E
M I N I S T R A S P R A W I E D L I W O Ś C I
z dnia
w sprawie środków technicznych służących do utrwalania dźwięku albo obrazu
i dźwięku
Na podstawie art. 37a ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania
w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2013 r. poz. 395) zarządza się, co następuje:
§ 1. Rozporządzenie określa:
1)
rodzaje urządzeń i środków technicznych służących do utrwalania dźwięku albo obrazu
i dźwięku;
2)
sposób i tryb sporządzania zapisów dźwięku albo obrazu i dźwięku;
3)
identyfikację osób sporządzających zapisy dźwięku albo obrazu i dźwięku;
4)
sposób użycia systemu teleinformatycznego służącego do utrwalania przebiegu
rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk do
sporządzenia protokołu pisemnego, o którym mowa w art. 37 § 2 pkt 2 ustawy;
5)
sposób przechowywania zapisów dźwięku albo obrazu i dźwięku;
6)
warunki i sposób wprowadzania zmiany wymaganej względami technicznymi lub
zakresem czynności, z której sporządza się protokół.
§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1)
systemie teleinformatycznym – rozumie się przez to system teleinformatyczny, o którym
mowa w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności
podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2013 r. poz. 235), w którym
utrwalany jest przebieg rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo
obraz i dźwięk, celem sporządzenia protokołu pisemnego, w którym mowa w art. 37 § 2
pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia, zwanej dalej „ustawą”;
2)
zapisie – rozumie się przez to realizowane w systemie teleinformatycznym: