Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw

Trybunału Konstytucyjnego, który nakazuje wprowadzenie regulacji umożliwiającej
każdej osobie skreślonej z listy adwokatów powrót do wykonywania zawodu, w tym
również osobie, która została wydalona z adwokatury wskutek orzeczenia
dyscyplinarnego. Ponadto projektowany przepis kompleksowo wskazuje niezbędne
przesłanki warunkujące powrót do wykonywania zawodu (tj. art. 65 oraz
projektowany art. 82 ust. 2). Wymienienie wszystkich przesłanek warunkujących
powrót do wykonywania zawodu w jednym miejscu (niezależnie od przyczyny
skreślenia) pozwoli uniknąć w przyszłości wątpliwości interpretacyjnych. Z kolei
odwołanie się do ogólnych warunków wpisu na listę adwokatów uzasadnione jest
faktem, iż osoba powracająca do wykonywania zawodu powinna spełniać wszystkie
przesłanki niezbędne do wykonywania tego zawodu. Natomiast posłużenie się
odwołaniem do projektowanego art. 82 ust. 2 ma jasno wskazywać, że dla osób
skreślonych z listy adwokatów wskutek orzeczenia dyscyplinarnego zostały
przewidziane inne regulacje warunkujące powrót do wykonywania zawodu.
Ponadto w projektowanym art. 73 dodany został ust. 2, który wprowadza nowy
mechanizm określający „zasady powrotu do wykonywania zawodu”. Przepis ten
stanowi, że każda osoba, która nie wykonywała zawodu przez okres co najmniej
10 lat, podlega ponownemu wpisowi na listę po złożeniu egzaminu adwokackiego.
Zastosowanie takiego rozwiązania pozwoli na weryfikację wiedzy osoby wracającej
do wykonywania zawodu po dłuższej przerwie, niezależnie od przyczyny, która
stanowiła podstawę jej skreślenia. Prezentowane rozwiązanie daje pewność, że każdy
adwokat ukarany karą dyscyplinarną wydalenia z adwokatury będzie zobowiązany
zdać ponownie egzamin adwokacki nawet po usunięciu wzmianki o ukaraniu.
Mechanizm ten nie będzie stosowany jedynie do tych osób, które na podstawie art. 66
ust. 1 ustawy są zwolnione z wymogu odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia
egzaminu adwokackiego.
Pozostałe zmiany dokonane w ustawie z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze
mają charakter dostosowujący (art. 66 ust. 2 pkt 7 oraz art. 95ł ust. 5);
2) w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65,
z późn. zm.). Charakter zmian zaproponowany w tej części przewiduje analogiczne
rozwiązania, jakie zostały przewidziane już w projekcie w zakresie nowelizacji
ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze. Tym samym projektodawca
przewidział nowelizację art. 65 ust. 2c, który określa termin, po upływie którego
5

radca prawny może ponownie ubiegać się o wpis na listę radców prawnych, oraz
art. 71 ust. 5, który przewiduje instytucję usunięcia wzmianki o ukaraniu również
w stosunku do orzeczonej kary dyscyplinarnej pozbawienia prawa wykonywania
zawodu. Regulacje dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej aplikantów
radcowskich w zakresie kary wydalenia z aplikacji oraz termin, po upływie którego
następuje usunięcie wzmianki o ukaraniu, również dostosowane zostały do regulacji
właściwych dla aplikantów adwokackich. Analogiczne rozwiązania do tych
wprowadzonych już w ustawie z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze zostały
przewidziane także w zakresie wprowadzenia mechanizmu określającego zasady
powrotu do wykonywania zawodu w przypadku skreślenia radcy prawnego z listy
z przyczyn, o których mowa w art. 29 pkt 1, 3–4a i 6 ustawy. Z uwagi na fakt, iż
przepisy ustawy nie regulowały wprost sytuacji powrotu do wykonywania zawodu po
skreśleniu z listy radców prawnych, dodany został nowy przepis, który stanowi, że
osoba skreślona z listy radców prawnych z przyczyn, o których mowa w art. 29 pkt 1,
3–4a i 6, podlega, na swój wniosek, ponownemu wpisowi na listę, jeżeli spełnia
wymagania ogólne określone w art. 24 ust. 1, z uwzględnieniem art. 65 ust. 2c.
Ponadto każdy radca prawny, który nie wykonywał zawodu przez okres co najmniej
10 lat, podlega wpisowi na listę radców prawnych po złożeniu egzaminu
radcowskiego. Zastosowanie analogicznych rozwiązań przewidzianych w zakresie
nowelizacji ustawy – Prawo o adwokaturze w ustawie o radcach prawnych
uzasadnione jest faktem, iż obecnie obowiązujące regulacje obydwu tych ustaw
w wielu przypadkach zawierają już takie same rozwiązania. Tym samym w celu
zapewnienia spójności systemu prawa tą samą techniką posłużono się również przy
wprowadzaniu projektowanych rozwiązań dotyczących kary dyscyplinarnej w postaci
pozbawienia prawa do wykonywania zawodu skutkującego skreśleniem radcy
prawnego z listy oraz kary dyscyplinarnej wydalenia z aplikacji aplikanta
radcowskiego;
3) w ustawie z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-
-weterynaryjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767, z późn. zm.). Charakter zmian
zaproponowanych w tej ustawie polega na dookreśleniu czasu, na jaki może zostać
orzeczona kara dyscyplinarna pozbawienia prawa wykonywania zawodu skutkująca
skreśleniem z rejestru członków okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej, oraz zasady
regulujące kwestię ponownego uzyskania prawa wykonywania zawodu oraz wpisu do
6

rejestru. Tym samym w ustawie tej dokonano nowelizacji art. 51 ust. 3, który
stanowi, że kara pozbawienia prawa wykonywania zawodu powoduje skreślenie
z rejestru członków okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej bez prawa ubiegania się
o ponowne uzyskanie prawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii przez okres
dziesięciu lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o tej karze. W tym przypadku
zastosowanie będzie miał również art. 5 ust. 2 obecnej ustawy, który zawiera regułę,
zgodnie z którą, jeżeli lekarz weterynarii przerwał wykonywanie zawodu na okres
dłuższy niż 5 lat, to okręgowa rada lekarsko-weterynaryjna może zobowiązać go do
odbycia przeszkolenia uzupełniającego. Zastosowanie ww. przepisu wydaje się
zasadne z uwagi na fakt, iż lekarz weterynarii, w stosunku do którego orzeczona
zostanie kara dyscyplinarna pozbawienia prawa wykonywania zawodu na okres
10 lat, mieści się w ramach normy zawartej w art. 5 ust. 2 obecnie obowiązującej
ustawy, gdyż faktycznie nie będzie on wykonywał zawodu przez okres dłuższy niż
5 lat. W celu doprecyzowania regulacji określających wprost zasady powrotu do
wykonywania zawodu do projektu ustawy został wprowadzony przepis, który wprost
stanowi, że lekarz weterynarii, który utracił prawo wykonywania zawodu z przyczyn,
o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 6a, oraz lekarz weterynarii, wobec którego
orzeczono karę, o której mowa w art. 46 ust. 1 pkt 4, może ponownie złożyć wniosek
o prawo wykonywania zawodu, jeżeli spełnia ogólne przesłanki niezbędne do
wykonywania zawodu, o których mowa w art. 2 ust. 1, art. 2a ust. 1, art. 2b ust. 1,
art. 2c oraz art. 2g ust. 1, z uwzględnieniem art. 51 ust. 3. Natomiast lekarz
weterynarii skreślony z rejestru członków okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej
z przyczyn, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1–3 i 5, podlega na swój wniosek
ponownemu wpisowi do rejestru, jeżeli posiada prawo wykonywania zawodu,
z uwzględnieniem art. 5 ust. 2 (który stanowi o konieczności odbycia przeszkolenia
uzupełniającego) oraz art. 51 ust. 3, który reguluje sytuację powrotu do wykonywania
zawodu lekarza weterynarii, wobec którego została orzeczona kara dyscyplinarna
pozbawienia prawa wykonywania zawodu. Z kolei nowelizacja art. 60 ustawy polega
na dostosowaniu regulacji dotyczących usunięcia wzmianki o ukaraniu również
o przypadek orzeczenia kary pozbawienia prawa wykonywania zawodu. W tej
sytuacji wzmianka ta zostanie usunięta z akt po piętnastu latach od dnia
uprawomocnienia się orzeczenia o karze pozbawienia prawa wykonywania zawodu.
Przewidziany w projekcie piętnastoletni termin na usunięcie wzmianki o orzeczeniu
7

tej kary został również dostosowany do obecnie obowiązujących terminów usuwania
wzmianki o ukaraniu w stosunku do pozostałych kar dyscyplinarnych. Pozostałe
zmiany dokonane w projekcie w zakresie tej ustawy mają wyłącznie charakter
dostosowujący w stosunku do nowo dodanych regulacji;
4) w ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189,
poz. 1158, z późn. zm.). Projekt nowelizacji ww. ustawy zakłada, że osoba odwołana
ze stanowiska notariusza w związku z orzeczeniem kary dyscyplinarnej, o której
mowa w art. 51 § 1 pkt 4 (tj. kary pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii), może
ponownie ubiegać się o powołanie po upływie 10 lat od dnia odwołania. Ponadto
projekt zakłada, że usunięcie odpisu orzeczenia o pozbawieniu prawa prowadzenia
kancelarii z akt osobowych notariusza zarządza Minister Sprawiedliwości, bez
wniosku notariusza. Obydwa terminy, tj. termin uprawniający do ubiegania się
o ponowne prawo do wykonywania zawodu, oraz termin, po upływie którego
następuje zatarcie ukarania orzeczeniem dyscyplinarnym, zostały dostosowane do
terminów wynikających z innych ustaw w obrębie tzw. „zawodów prawniczych”.
Konsekwencją ujednolicenia powyższych regulacji była również konieczność
wprowadzenia do projektu ustawy regulacji, która wprost określałaby zasady powrotu
do wykonywania zawodu. W tym celu dodany został projektowany art. 16a § 1, który
przewiduje, że osoba odwołana z przyczyn, o których mowa w art. 16 § 1 pkt 1, 4 i 5
oraz § 3 (tj. wskutek osobistej rezygnacji z prowadzenia kancelarii czy też wskutek
orzeczenia dyscyplinarnego o karze pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii),
może zostać ponownie powołana, jeżeli spełnia wymagania określone w art. 11
(ogólne przesłanki niezbędne do powołania na notariusza), z uwzględnieniem art. 51
§ 4, który reguluje sytuację powrotu do wykonywania zawodu notariusza, wobec
którego została orzeczona kara dyscyplinarna pozbawienia prawa prowadzenia
kancelarii. Ponadto osoba taka, która nie wykonywała czynności notarialnych przez
okres co najmniej 10 lat, może zostać ponownie powołana po złożeniu egzaminu
notarialnego. Wprowadzenie powyższego mechanizmu ma na celu określenie
jednakowych zasad dla osób wracających do wykonywania zawodu w obrębie
zawodów prawniczych. Ponadto zapewni możliwość weryfikacji wiedzy osób
wracających do wykonywania zawodu, gdyż w okresie przerwy system prawa mógł
ulec znacznym zmianom, co uzasadniania ponowne zdanie egzaminu. Jednocześnie
z obowiązku zdania egzaminu zwolnione będą osoby, o których mowa w art. 12 § 1
8

obecnie obowiązującej ustawy, czyli te osoby, które zwolnione są z wymogu odbycia
aplikacji notarialnej, złożenia egzaminu notarialnego oraz pracy przez okres co
najmniej 2 lat w charakterze asesora notarialnego. Z kolei nowelizacja art. 78 polega
na dodaniu pkt 3–5, które wprowadzają łagodniejsze terminy dla aplikantów
notarialnych i asesorów notarialnych (niż zostały przewidziane dla notariuszy)
uprawniające ich do ubiegania się o ponowne powołanie na stanowisko asesora
notarialnego czy też o ponowny wpis na listę aplikantów notarialnych oraz termin, po
upływie którego następuje zatarcie ukarania orzeczeniem dyscyplinarnym. Terminy te
zostały dostosowane do terminów przewidzianych dla aplikantów poszczególnych
zawodów prawniczych, tj. adwokackich, radcowskich oraz komorniczych;
5) w ustawie z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 136,
poz. 856, z późn. zm.). Charakter zmian zaproponowanych w tej ustawie polega na
dookreśleniu czasu, na jaki może zostać orzeczona kara dyscyplinarna pozbawienia
prawa wykonywania zawodu farmaceuty, oraz na wprowadzeniu zasad regulujących
prawo do uzyskania ponownego wpisu do rejestru farmaceutów. Tym samym
w ustawie tej dokonano nowelizacji art. 51 przez dodanie nowego ust. 3, który
stanowi, że kara pozbawienia prawa wykonywania zawodu farmaceuty powoduje
skreślenie z listy członków okręgowej izby aptekarskiej bez prawa ubiegania się
o ponowne uzyskanie prawa wykonywania zawodu przez okres dziesięciu lat od daty
uprawomocnienia się orzeczenia o karze pozbawienia prawa wykonywania zawodu.
W tym przypadku zastosowanie będzie miał również art. 17 ust. 1 obecnie
obowiązującej ustawy, który stanowi, że farmaceuta, który nie wykonuje zawodu
farmaceuty w aptece przez okres dłuższy niż 5 lat w ciągu ostatnich 6 lat, a zamierza
podjąć jego wykonywanie w aptece, ma obowiązek zawiadomić o tym właściwą
okręgową radę aptekarską i odbyć przeszkolenie uzupełniające trwające nie dłużej niż
6 miesięcy. Zastosowanie ww. przepisu wydaje się zasadne z uwagi na fakt, iż
farmaceuta, w stosunku do którego orzeczona zostanie kara dyscyplinarna
pozbawienia prawa wykonywania zawodu na okres 10 lat, mieści się w ramach
normy zawartej w art. 17 ust. 1 obecnie obowiązującej ustawy. W celu
doprecyzowania regulacji określających wprost zasady powrotu do wykonywania
zawodu został wprowadzony przepis, który wprost stanowi, że farmaceuta, który traci
prawo wykonywania zawodu, oraz farmaceuta, który zrzekł się prawa wykonywania
zawodu, podlegają na swój wniosek ponownemu wpisowi na listę członków
9