Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw

związany z bezpośrednim i szczególnym udziałem w wykonywaniu władzy
publicznej w rozumieniu art. 51 akapit pierwszy TfUE. W konsekwencji, art. 4
pkt 1 projektu – w zakresie, w jakim odwołuje się do art. 11 pkt 1 ustawy
ustanawiającego wymóg obywatelstwa polskiego – jest niezgodny z art. 49
TfUE.
3.5. Na niezgodność z prawem UE ograniczenia dostępu do zawodu
notariusza do obywateli polskich wskazuje również rządowy projekt ustawy
o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (druk nr 806;
przywoływany wyżej punkcie 3.2 niniejszej opinii). W uzasadnieniu do
rządowego projektu stwierdzono, że „najnowsze orzecznictwo Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej wobec państw o zbliżonej do polskiej
regulacji prawnej w zakresie zawodu notariusza (m.in. wyroki z dnia 24 maja
2011 r. w sprawie C-53/08 Komisja Europejska przeciwko Republice Austrii, w
sprawie C-50/08 Komisja Europejska przeciwko Francji czy w sprawie C-54/08
Komisja Europejska przeciwko Republice Federalnej Niemiec) wskazuje, że
niedostosowanie regulacji prawnej notariatu obowiązującej w Polsce do
wymogów prawa unijnego może stanowić naruszenie zobowiązania, jakie
Polska przyjęła na siebie, przystępując do Unii Europejskiej” (str. 28
uzasadnienia). Przewidziana w rządowym projekcie zmiana art. 11 pkt 1 ustawy
– Prawo o notariacie ma na celu zapewnienie zgodności tego przepisu z prawem
UE, ponieważ znosi obowiązujące obecnie ograniczenie dostępu do zawodu
notariusza wyłącznie do obywateli polskich.
Wejście w życie art. 11 pkt 1 ustawy w brzmieniu zaproponowanym w
rządowym projekcie ustawy usunęłoby jednocześnie zastrzeżenia co do
zgodności art. 4 pkt 1 opiniowanego projektu z prawem UE. Należy zaznaczyć,
że niedostosowanie polskiej regulacji notariatu do prawa UE może stanowić
podstawę wszczęcia przeciwko Polsce procedury przewidzianej w art. 258
TfUE. Zgodnie z akapitem pierwszym tego przepisu, jeśli Komisja uzna, że
państwo członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na
mocy Traktatów, wydaje ona uzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po
uprzednim umożliwieniu temu państwu przedstawienia swych uwag. Zgodnie
z art. 258 akapit drugi TfUE, jeśli państwo to nie zastosuje się do opinii
w terminie określonym przez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z informacji uzyskanych z Ministerstwa
Spraw Zagranicznych wynika, że w dniu 17 października 2007 r. Komisja
wydała uzasadnioną opinię i przekazała ją Polsce (pismem z dnia 23
października 2007 r.). W opinii tej Komisja stwierdziła, że wymóg
obywatelstwa polskiego przewidziany w polskiej regulacji wykonywania
zawodu notariusza narusza swobodę przedsiębiorczości i nie może być
usprawiedliwiony na podstawie art. 45 TWE (obecnie art. 51 TfUE), czyli
bezpośrednim związkiem z wykonywaniem przez notariuszy władzy publicznej.

9
Polska odpowiedziała na uzasadnioną opinię w dniu 12 grudnia 2007 r.
Postępowanie nie zostało jak dotąd formalnie zamknięte.

4. Konkluzja
Artykuł 4 pkt 1 projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
oraz niektórych innych ustaw – w zakresie, w jakim odwołuje się do art. 11 pkt 1
ustawy – Prawo o notariacie, ustanawiającego wymóg obywatelstwa polskiego w
stosunku do osób powoływanych na stanowisko notariusza – jest niezgodny z
prawem Unii Europejskiej.
W pozostałym zakresie projekt nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.


Dyrektor
Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona

10 W trybie art. 258 akapit pierwszy TfUE Komisja przesłała uzasadnione opinie także do
Republiki Czeskiej, Węgier, Litwy, Łotwy, Malty, Słowacji i Słowenii, kwestionując warunek
przynależności państwowej przewidziany w ich krajowych regulacjach wykonywania zawodu
notariuszy. Komisja wszczęła również postępowanie przeciwko Estonii. Niektóre z tych
postępowań Komisja zamknęła już z powodu przyjęcia odpowiednich zmian w przepisach
krajowych (np. w odniesieniu do Malty i Litwy). Ponadto Komisja z tych samych powodów
postanowiła o zamknięciu postępowań przeciwko Belgii, Francji, Luksemburgowi, Austrii
i Niemcom, w stosunku do których TS wydał powoływane w niniejszej opinii wyroki z dnia
24 maja 2011 r. w sprawach: C-47/08, C-50/08 C-51/08 C-53/08 i C-54/08.

10

Warszawa, 22 października 2012 r.
BAS-WAPEiM-2681/12


Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 regulaminu Sejmu –
czy senacki projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz
niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: senator Andrzej
Antoni Matusiewicz) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej

Projekt przewiduje zmianę kilkunastu ustaw. Proponowana regulacja jest
związana z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 października
2010 r. (sygn. akt K 1/09; Dz. U. Nr 200, poz. 1326; OTK Z.U. Nr 8A, poz. 76),
stwierdzającym niezgodność z Konstytucją RP przepisów niektórych z tych
ustaw. Projekt zmierza do wprowadzenia przepisów umożliwiających ubieganie
się o ponowny wpis na listę członków samorządu zawodowego lub ponowne
uzyskanie prawa wykonywania zawodu przez osoby ukarane karą wydalenia
z zawodu: adwokata, radcy prawnego, lekarza weterynarii, notariusza,
farmaceuty, lekarza, lekarza dentysty, komornika, architekta, inżyniera
budownictwa, urbanisty, rzecznika patentowego, psychologa i diagnosty
laboratoryjnego. Projekt określa terminy, po upływie których zatarciu będą
podlegały kary zakazu wykonywania danego zawodu lub skreślenia z listy
samorządu zawodowego. Proponowana regulacja ma także przyznać prawnikom
zagranicznym – ukaranym karą zawieszenia prawa do świadczenia pomocy
prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej albo karą zakazu świadczenia tej pomocy –
prawa do ubiegania się o ponowny wpis na jedną z list prawników
zagranicznych, prowadzoną odpowiednio przez okręgowe rady adwokackie lub
rady okręgowych izb radców.
Artykuł 4 pkt 1 projektu ustawy – w zakresie, w jakim odwołuje się do
art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008
r. Nr 189, poz. 1158, ze zmianami), ustanawiającego wymóg obywatelstwa
polskiego w stosunku do osób powoływanych na stanowisko notariusza – jest
niezgodny z prawem Unii Europejskiej.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz
niektórych innych ustaw nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej.


Dyrektor
Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona