Poselski projekt ustawy - Prawo spółdzielcze

Art. 109 § 1. Spółdzielnia tworzy następujące własne fundusze zasadnicze:
1. fundusz udziałowy – do którego stosują się odpowiednio przepisy art. 57 § 1 pkt 1;
2. fundusz zasobowy powstający z wpłat członków wpisowego, części dochodu ogólnego
wartości majątkowych otrzymanych nieodpłatnie oraz innych źródeł określonych w
ustawie oraz w odrębnych przepisach; fundusz zasobowy zmniejsza się o straty
wynikające z likwidacji środków trwałych oraz straty losowe.
§ 2. Spółdzielnia może tworzyć także inne fundusze własne, w tym fundusze rezerwowe,
przewidziane w odrębnych przepisach oraz w jej statucie.
Art. 110 § 1. Dochód ogólny spółdzielni stanowi różnicę między przychodami uzyskanymi w
danym roku obrotowym a sumą kosztów pomniejszoną o straty nadzwyczajne i należne
podatki oraz powiększoną lub pomniejszoną o różnicę wartości zapasów między stanem na
koniec roku obrotowego a stanem na początek tego roku. Przy ustalaniu dochodu' ogólnego
uwzględnia się udział spółdzielni w wyniku finansowym i innych organizacji.
§ 2. Dochód ogólny podlega podziałowi na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.
§ 3. Walne zgromadzenie wydziela z dochodu ogólnego dochód podzielny, podlegający
podziałowi między członków, domowników i kandydatów na członków z tytułu
wykonywanej przez nich pracy. Co najmniej 3% dochodu ogólnego przeznacza się na fundusz
zasobowy.
§ 4. Walne zgromadzenie może przeznaczyć część dochodu ogólnego na powiększenie:
wkładów pieniężnych lub udziałów członkowskich, na zaspokojenie zbiorowych potrzeb
członków, domowników i kandydatów lub ich środowiska oraz na inne cele wskazane w
uchwale walnego zgromadzenia.
§ 5. Statut może upoważnić walne zgromadzenie do dokonywania odpisów z dochodu
podzielnego na rezerwę stabilizacji udziału w dochodzie członków, domowników i
kandydatów w latach następnych. W takim wypadku statut powinien określać zasady
wykorzystywania tej rezerwy.
§ 6. Podział dochodu podzielnego następuje w ciągu miesiąca po zatwierdzeniu przez walne
zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym dochód ten został
osiągnięty. Na poczet podziału spółdzielnia może wypłacać zaliczki według zasad
określonych w statucie.
Art. 111. W sprawach nieuregulowanych w art. 109 i 110 mają odpowiednio zastosowanie
przepisy działu IV niniejszej ustawy, z wyjątkiem przepisów art. 57 ust. 1 pkt 2 oraz art. 58 §
1-3.

Rozdział 2
Spółdzielnie kółek rolniczych i inne spółdzielnie
zajmujące się działalnością rolną

35

Art. 112 § 1. Celem działalności gospodarczej spółdzielni kółek rolniczych jest świadczenie
usług dla rolników i środowisk wiejskich oraz przetwórstwo płodów rolnych. Spółdzielnie
kółek rolniczych mogą również prowadzić gospodarstwa rolne oraz inną działalność
gospodarczą określoną w statucie.
§ 2. Członkami spółdzielni kółek rolniczych mogą być kółka rolnicze oraz osoby fizyczne.
Art. 113 § 1. Statut spółdzielni kółek rolniczych lub innej spółdzielni niebędącej rolniczą
spółdzielnią produkcyjną, która. oprócz swojej głównej działalności gospodarczej prowadzi
gospodarstwo rolne, może stanowić, że członkowie spółdzielni zatrudnieni w tym
gospodarstwie mają obowiązek wniesienia wkładów gruntowych i pieniężnych. W takim
wypadku do tych członków stosuje się odpowiednio przepisy art. 94-102, a w zakresie ich
zatrudnienia i wynagradzania za pracę, przepisy Kodeksu pracy, z zastrzeżeniem ust. 2.
§ 2. W wypadku gdy gospodarstwo, o którym mowa w ust. 1 stanowi wyodrębnioną
organizacyjnie jednostkę spółdzielni, sporządzającą samodzielnie sprawozdania finansowe,
statut może stanowić, że do zatrudnienia i wynagradzania za pracę w tym gospodarstwie
członków spółdzielni wnoszących wkłady gruntowe oraz ich domowników i kandydatów
stosuje się odpowiednio przepisy art. 103-110.

Dział II
SPÓŁDZIELNIE PRACY

Art. 114 § 1. Celem spółdzielni pracy jest prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej
przez zatrudnionych w niej członków.
§ 2. Celem spółdzielni pracy inwalidów i niewidomych jest ponadto zawodowa i społeczna
rehabilitacja osób niepełnosprawnych przez prac we wspólnym przedsiębiorstwie spółdzielni,
dostosowaną do ich możliwości fizycznych, psychicznych i zdrowotnych oraz kwalifikacji
zawodowych i osobistych.
§ 3. Celem spółdzielni pracy rękodzieła ludowego i artystycznego jest ponadto tworzenie
nowych i kultywowanie tradycyjnych wartości kultury materialnej oraz organizowanie i
rozwijanie rękodzieła ludowego i artystycznego, sztuki i przemysłu artystycznego.
§ 4. Spółdzielnie, o których mowa w §2 i 3, są organizacjami pożytku publicznego.
Art. 115 § 1. Spółdzielnia i członek mają obowiązek pozostawania ze sobą w stosunku
zatrudnienia. Odmowa nawiązania takiego stosunku lub pozostawania w nim jest naruszeniem
istotnych praw i obowiązków wynikających z członkostwa, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 2. Członek ma prawo do zatrudnienia stosownie do swoich kwalifikacji zawodowych i
osobistych oraz aktualnych potrzeb i możliwości gospodarczych spółdzielni.
Art. 116 § 1. Stosunek pracy między spółdzielnią a jej członkiem nawiązuje się przez
spółdzielczą umowę o pracę .
36

§ 2. Jeżeli względy gospodarki rynkowej lub sezonowy charakter działalności gospodarczej
tego wymagają, spółdzielnia może zawierać z członkami spółdzielcze umowy o pracę na czas
określony. Wielokrotne zawieranie takiej umowy nie powoduje przekształcenia jej w umowę
na czas nieokreślony.
§ 3. W razie nienawiązania stosunku pracy z winy spółdzielni, członek może dochodzi przez
cały czas trwania członkostwa zawarcia spółdzielczej umowy o pracę. Niezależnie od tego
może on, w ciągu roku od dnia powstania członkostwa, dochodzić odszkodowania według
przepisów prawa cywilnego.
Art. 117 § 1. Za pracę w spółdzielni członek otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się
wynagrodzenie bieżące i odpowiedni do wkładu pracy udział w części nadwyżki bilansowej
przeznaczonej do podziału między członków, zgodnie z zasadami określonymi w statucie.
§ 2. Wynagrodzenie bieżące członka i jego udział w nadwyżce bilansowej, o której mowa w §
1, korzystają z ochrony, jakie prawo zapewnia wynagrodzeniu pracownika.
Art. 118 § 1. Wypowiedzenie członkowi warunków pracy lub płacy jest dopuszczalne
wyłącznie:
1) gdy jest uzasadnione potrzebami gospodarczymi lub organizacyjnymi spółdzielni, a w
szczególności dostosowaniem się spółdzielni do zmienionych warunków rynkowych,
utrzymaniem rentowności działalności spółdzielni, wprowadzeniem nowych zasad
wynagradzania, likwidacją działu pracy, w którym członek jest zatrudniony, likwidacją
zajmowanego przez niego stanowiska pracy, albo konieczności zatrudnienia na danym
stanowisku osoby o wyższych lub specjalnych kwalifikacjach;
2) w wypadku utraty przez członka zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy
stwierdzonej orzeczeniem lekarskim albo niezawinionej przez niego utraty uprawnień do
jej wykonywania.
§ 2. Zaproponowane członkowi nowe warunki pracy lub płacy powinny odpowiadać jego
kwalifikacjom i możliwościom gospodarczym spółdzielni.
§ 3. Jeżeli warunki gospodarcze i finansowe spółdzielni na to zezwalają , spółdzielnia
powinna zorganizować szkolenie albo udzielić członkowi urlopu bezpłatnego lub
częściowych zwolnień od pracy i pomocy finansowej, w celu umożliwienia mu uzyskania
nowych kwalifikacji niezbędnych do zatrudnienia w spółdzielni na innym stanowisku pracy.
Art. 119. W razie gospodarczej konieczności, w celu zapewnienia pracy wszystkim członkom
spółdzielni, rada może swoją uchwałą skrócić równomiernie czas pracy i zmniejszyć
odpowiednio wynagrodzenie członków bez wypowiedzenia warunków pracy i płacy, na czas
określony w uchwale, nie dłuższy jednak niż sześć miesięcy. Skrócenie czasu pracy i
zmniejszenie wynagrodzenia powinno dotyczy co najmniej jednego działu pracy lub
wszystkich członków spółdzielni wykonujących pracę tego samego rodzaju.
Art. 120 § 1. Spółdzielcza umowa o pracę wygasa z ustaniem członkostwa oraz w
wypadkach, w których ustawa przewiduje wygaśnięcie umowy o pracę z mocy prawa. Jednak
że w wypadku wykluczenia lub wykreślenia członka ze spółdzielni, spółdzielcza umowa o
37

pracę, z zastrzeżeniem art. 120 § 2, wygasa z dniem doręczenia członkowi zawiadomienia z
uzasadnieniem o wykluczeniu lub wykreśleniu.
§ 2. Rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę w czasie trwania członkostwa jest
niedopuszczalne, z wyjątkiem wypadków przewidzianych w art. 116, oraz rozwiązania tej
umowy na skutek odmowy przyjęcia przez członka nowych warunków pracy lub płacy, a
także rozwiązania jej na mocy porozumienia stron przy jednoczesnym wystąpieniu członka ze
spółdzielni.
Art. 121 § 1. Spółdzielnia może rozwiązać z członkiem spółdzielczą umowę o pracę z
zachowaniem przewidzianego w Kodeksie pracy okresu wypowiedzenia wyłącznie w
wypadku:
1) zmniejszenia na podstawie uchwały rady spółdzielni stanu zatrudnienia podyktowanego
gospodarczą koniecznością;
2) osiągnięcia przez członka wieku i okresu zatrudnienia uprawniającego go do ubiegania
się o emeryturę.
§ 2. Spółdzielnia może rozwiązać z członkiem spółdzielczą umowę o pracę bez
wypowiedzenia wyłącznie z przyczyn uzasadniających zgodnie z Kodeksem pracy takie
rozwiązanie umowy o pracę bez winy pracownika.
Art. 122. Oświadczenie spółdzielni o wypowiedzeniu spółdzielczej umowy o pracę , o
rozwiązaniu tej umowy bez wypowiedzenia albo o wypowiedzeniu warunków pracy lub płacy
powinno być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności z podaniem przyczyny
uzasadniającej wypowiedzenie albo rozwiązanie.
Art. 123 § 1. Po ustaniu przyczyn, które uzasadnia wypowiedzenie albo rozwiązanie przez
spółdzielnię umowy o pracę bez wypowiedzenia w czasie trwania członkostwa, spółdzielnia i
członek są obowiązani ponownie zawrzeć spółdzielczą umowę o pracę.
§ 2. W razie naruszenia przez spółdzielnię obowiązku, o którym mowa w § 1, członkowi
spółdzielni przysługuje roszczenie o nawiązanie spółdzielczej umowy o pracę odpowiadającą
aktualnym możliwościom gospodarczym spółdzielni. Członkowi, który podjął pracę,
przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, na zasadach określonych w art.
127 § 2. Za podstawę obliczenia wysokości przeciętnego wynagrodzenia przyjmuje się
wynagrodzenie ustalone dla nowo podjętej pracy.
Art. 124 § 1. Wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić wyłącznie:
1) z przyczyn uzasadniających zgodnie z przepisami prawa pracy rozwiązanie umowy o
pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika;
2) w razie ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich lub umyślnego działania na
szkodę spółdzielni.
§ 2. Przepisy § 1 nie wyłączają stosowania przepisu zdania pierwszego art. 21§ 1.
§ 3. Wykluczenie nie może nastąpić po upływie trzech miesięcy od uzyskania przez
spółdzielnię wiadomości o okolicznościach je uzasadniających.
38

§ 4. Wykluczenie członka, który był zatrudniony na podstawie spółdzielczej umowy o pracę
pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem przez pracodawcę
umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Art. 125 § 1. Wykreślenie członka ze spółdzielni może nastąpić wyłącznie w wypadku, gdy:
1) członek nie jest zatrudniony w spółdzielni przez okres dłuższy niż jeden rok z przyczyn
niezawinionych przez spółdzielnię ;
2) członek utraci w znacznym stopniu lub całkowicie zdolność do pracy, a spółdzielnia nie
może zatrudnić go na stanowisku odpowiadającym jego ograniczonej zdolności do pracy;
3) członek utracił pełną lub ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a statut nie
przewiduje członkostwa osób nie mających takiej zdolności.
§ 2. W wypadku gdy członek jest zatrudniony w spółdzielni, a jego wykreślenie nastąpiło z
przyczyn określonych w § 1 pkt 2 lub pkt 3, spółdzielcza umowa o pracę wygasa z upływem
przewidzianego w Kodeksie pracy okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Okres ten liczy się
od dnia doręczenia członkowi zawiadomienia o jego wykreśleniu z uzasadnieniem.
Art. 126 § 1. Jeżeli w spółdzielni działa związek zawodowy, wypowiedzenie warunków
pracy lub płacy, skrócenie uchwałą rady czasu pracy i związane z tym zmniejszenie
wynagrodzenia, wypowiedzenie i rozwiązanie bez wypowiedzenia spółdzielczej umowy o
pracę oraz wykluczenie lub wykreślenie ze spółdzielni następuje z odpowiednim
zastosowaniem przepisów art. 38 Kodeksu pracy.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w wypadku likwidacji lub upadłości spółdzielni.
Art. 127 § 1. W razie naruszenia przez spółdzielnię przepisów art. 118 § 1 lub § 2, art. 121,
art. 122 albo art. 126, członkowi spółdzielni przysługuje roszczenie o orzeczenie
bezskuteczności wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków, a jeżeli
spółdzielcza umowa o pracę uległa rozwiązaniu, przysługuje roszczenie o przywrócenie do
pracy na poprzednich warunkach.
§ 2. Członkowi spółdzielni, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje
wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie dłuższy jednak niż sześć miesięcy.
Wynagrodzenie oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia bieżącego z ostatnich
trzech miesięcy oraz odpowiedni udział w części nadwyżki bilansowej.
§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio do członka spółdzielni, który po wypowiedzeniu mu
warunków pracy lub płacy z naruszeniem art. 118 §1 lub § 2 albo art. 122 przystąpi do pracy
na warunkach określonych w tym wypowiedzeniu.
§ 4. W wypadku naruszenia przez spółdzielnię przepisów wymienionych w § 1, członkowi
który nie dochodzi roszczenia o orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia lub rozwiązania
spółdzielczej umowy o pracę, albo wypowiedzenia jej warunków, lecz wypowiedział
członkostwo w terminie statutowym, przysługuje odszkodowanie w wysokości
sześciomiesięcznego wynagrodzenia, obliczonego według zasad określonych w § 2.
39