Rządowy projekt ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

możliwych roszczeń w postępowaniu nakazowym prowadzonym na podstawie art. 485
§ 2a (art. 14 projektu).
Przepisy ustawy nie będą stosowane do umów zawartych przed dniem 16 marca
2013 r. (art. 15 projektu).
Ustawa wejdzie w życie dnia 16 marca 2013 r. (art. 17 projektu).
Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy
został udostępniony na stronach Biuletynu Informacji Publicznej Ministra Gospodarki,
natomiast zgodnie z § 11a ust. 1 uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca
2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.) został
również zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum
Legislacji.
Podmioty wykonujące działalność lobbingową nie zgłosiły zainteresowania pracami
nad projektem ustawy w trybie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa.
Projekt ustawy nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach
dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych, ponieważ nie zawiera przepisów technicznych.
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.














8

OCENA SKUTKÓW REGULACJI


1. Podmioty, na które oddziałuje akt prawny
Ustawa oddziaływać będzie na:
1) przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej,
2) podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 2 lipca
2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,
3) podmioty, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo
zamówień publicznych (w tym tzw. organy publiczne),
4) osoby wykonujące wolny zawód,
5) oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,
6) podmioty zagraniczne prowadzące na terytorium RP przedsiębiorstwa na
podstawie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na terytorium
Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie
drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne,
7) przedsiębiorców z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw
członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
w zakresie, w jakim podmioty te zawierają umowy o odpłatne dostarczanie towaru
lub odpłatne wykonanie usługi, jeżeli zawierają je w związku z wykonywaną przez
siebie działalnością gospodarczą lub zawodową (a w przypadku transakcji, w której
dłużnikiem jest organ publiczny – w zakresie zawierania ww. umów, jeżeli
wierzyciel zawiera je w związku z wykonywaną przez siebie działalnością
gospodarczą lub zawodową).

2. Wyniki konsultacji społecznych
W październiku 2011 r. Ministerstwo Gospodarki rozesłało ankietę dotyczącą
problemu opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych do grupy ok.
6.000 przedsiębiorców. Pełne odpowiedzi uzyskano od 283 przedsiębiorców,
w tym najwięcej z sektorów: handel – 32,5%, działalność produkcyjna – 26,1%,
usługi – 14,8% oraz budownictwo – 14,8%. Większość opinii (96,1%) pochodzi od
mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. Z przeprowadzonej ankiety wynika, że
9

blisko 1/3 przedsiębiorców ma problem z 30-dniowym opóźnieniem w zapłacie
należności przez kontrahentów będących przedsiębiorcami. Dla kolejnych blisko
20% opóźnienie to wynosi od 31 do 60 dni. Co piąty przedsiębiorca miał problemy
z terminowym otrzymaniem należności od organów publicznych, nieco więcej niż
połowa z nich na zapłatę musiała czekać od 14 do 30 dni. Z ankiety wynika
również, że pojawiają się problemy z terminowym regulowaniem zapłaty przez
organy publiczne. Przeciętne opóźnienie w zapłacie należności przez te podmioty
w 2011 r. wynosiło 27,44 dni. W grupie badanych przedsiębiorców 26% nie nalicza
odsetek za opóźnienie, powodem czego jest obawa utraty kontrahenta.
7% ankietowanych jako przyczynę nienaliczania podaje brak podobnych działań ze
strony konkurencji. 20% ankietowanych nalicza odsetki, w zależności od
kontrahenta, z którym łączy ich umowa. Wśród najczęściej wymienianych
przyczyn opóźnionych płatności wskazywano: spóźnione płatności od innych
kontrahentów (37% wskazań), trudną sytuację finansową dłużnika (23%) oraz
uzależnienie wierzyciela od dłużnika, tj. wykorzystywanie przez dłużnika pozycji
dominującej (11% wskazań). Z kolei jako najważniejsze skutki opóźnionych
płatności na sytuację wierzycieli wskazywano: zmniejszenie płynności finansowej
(54% wskazań), dodatkowe koszty, np. konieczność zaciągnięcia kredytów lub
pożyczek (17% wskazań), oraz zagrożenie istnienia firmy (17%).
Projekt założeń niniejszej ustawy był przedmiotem konsultacji z następującymi
podmiotami: Business Centre Club, Polską Radą Biznesu, Polską Konfederacją
Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”, Pracodawcami RP, Instytutem Badań nad
Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Krajową Izbą Gospodarczą,
Fundacją Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Związkiem Rzemiosła Polskiego,
Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych, NSZZ „Solidarność”,
Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych, Forum Związków
Zawodowych, Polską Izbą Ubezpieczeń, Krajową Radą Spółdzielczości, Polską
Izbą Informatyki i Telekomunikacji, Krajową Izbą Gospodarczą Elektroniki
i Telekomunikacji, Polską Organizacją Handlu i Dystrybucji, Konferencją
Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Polskim Związkiem Windykacji,
Związkiem Banków Polskich.
Ministerstwo Gospodarki wzięło pod uwagę zastrzeżenia i sugestie wskazane
w ramach przeprowadzonych konsultacji, w tym zgłoszone w trakcie
10

zorganizowanej konferencji uzgodnieniowej. W szczególności przychylono się do
propozycji rezygnacji z wprowadzenia zaproponowanej w pierwszej wersji założeń
nowej kategorii odsetek za opóźnienia (stopa referencyjna + co najmniej 8 punktów
procentowych), pozostawiając rozwiązanie funkcjonujące w obecnie obowiązującej
ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (odsetki w wysokości
odsetek za zwłokę naliczanej na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. –
Ordynacja podatkowa).
Uwzględniono
również postulat organizacji
reprezentujących przedsiębiorców utrzymania w ustawie możliwości naliczania
odsetek za opóźnienie, bez możliwości zwolnienia dłużnika z ich zapłaty
w przypadku braku jego winy za opóźnienie. Takie rozwiązanie jest korzystniejsze
dla wierzyciela i funkcjonuje w polskim systemie prawa cywilnego zarówno na
gruncie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, jak i w Kodeksie
cywilnym.
Projekt ustawy, równolegle z uzgodnieniami międzyresortowymi, poddany został
konsultacjom społecznym z ww. podmiotami.
Ministerstwo Gospodarki wzięło pod uwagę zastrzeżenia i sugestie wskazane
w ramach przeprowadzonych konsultacji. Wątpliwości zostały wyjaśnione
w pisemnym zestawieniu uwag, umieszczonym na stronie internetowej Rządowego
Centrum Legislacji, jak również podczas zorganizowanej konferencji
uzgodnieniowej.

3. Wpływ aktu prawnego na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Jednym ze skutków dla sektora finansów publicznych wynikających
z wprowadzenia nowych rozwiązań w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych może być konieczność zapłaty przez organ publiczny odsetek za
opóźnienia i rekompensaty za zwrot kosztów dochodzenia należności, w przypadku
gdy organ taki zalegać będzie z płatnościami. Instrumenty wprowadzane ustawą
dają wierzycielowi jedynie możliwość, a nie obowiązek skorzystania z nich,
oszacowanie zatem kosztów dla sektora finansów publicznych może być dokonane,
biorąc pod uwagę hipotetyczne założenie, jaka część tych podmiotów opóźniać się
będzie z zapłatą należności. Należy wziąć również pod uwagę fakt, że
11

projektowane zmiany wprowadzają jedynie alternatywne rozwiązania wobec
funkcjonujących w prawie cywilnym regulacji dotyczących możliwości naliczania
przez wierzycieli odsetek za opóźnienia w płatnościach.

Dane empiryczne:
1. Na podstawie wyników ankiety) przeprowadzonej przez Ministerstwo
Gospodarki odnośnie do terminów płatności przyjęto, że:
a) średnio 21% MŚP uznało, że ma problemy z terminami płatności od
jednostek administracji publicznej – średni termin zapłaty dla tej grupy
wyniósł 28 dni (powyżej 30-dniowego terminu),
b) średnio 10% dużych przedsiębiorców ma problemy z terminami płatności
od jednostek administracji publicznej – średni termin zapłaty dla tej grupy
wyniósł 10 dni (powyżej 30-dniowego terminu).
2. Na podstawie zielonej księgi) UE odnośnie do zamówień publicznych przyjęto,
że 31 – 38% wartości zamówień publicznych publikowanych w Dzienniku
Urzędowym UE jest realizowanych przez MŚP.
3. Poprzez analogie przyjęto, że 62 – 69% wartości zamówień publicznych
publikowanych w Dzienniku Urzędowym UE jest realizowanych przez dużych
przedsiębiorców.
4. Na podstawie informacji z GDDKiA przyjęto, że maksymalny czas płatności
umów wynosi 50 dni. Wszystkie te umowy należą do grupy umów
z wydłużonym, 60-dniowym terminem płatności. Na podstawie tej informacji
do obliczeń przyjęto, że nie ma możliwości przekroczenia terminu 60-dniowego
przy realizacji umów z 60-dniowym terminem płatności.
5. Przyjęto również, że w całej gospodarce przy umowach B2B nie zmieni się
płynność finansowa przedsiębiorstw. W związku z tym nie będzie to miało
znaczącego wpływu z tytułu podatków na budżet państwa.
6. Ze względu na brak danych nie oszacowano zmiany wpływu z tytułu podatków
CIT od przedsiębiorstw w związku z ich upadkiem bądź powstawaniem, które

2)) Ministra
Finansów.
3. Do oszacowania przyjęto, że struktura zamówień publicznych pod kątem typu
kontrahenta dla polskiego rynku i rynku UE jest jednakowa.
4. Do oszacowania przyjęto, że 50% umów zawieranych z jednostkami
administracji dzięki wprowadzeniu tej ustawy będzie realizowanych

z 30-dniowym terminem zapłaty, a tym samym 50% umów zawieranych
z jednostkami
administracji
publicznej
będzie
realizowanych
z 60-dniowym terminem zapłaty (wymagającym dodatkowego uzasadnienia).
5. Do oszacowania przyjęto, że nie zmieni się czas opóźnień w terminach płatności
po wejściu w życie tej ustawy.

Wynik oszacowania:
Poniższa tabela przedstawia wyniki oszacowania zwiększenia straty dla budżetu
państwa z tytułu nieterminowej wypłaty należności po wejściu w życie tej ustawy.


2012
2013
2014
2015
Minimum

11,38
12,00
12,46
12,89 mln PLN
Oczekiwana

15,14
15,71
16,20
16,59 mln PLN
Maksimum

18,14
18,72
19,26
19,74 mln PLN



5) Wytyczne MF dotyczące stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych, z dnia 17 maja
2012 r.
13